Een warm pleidooi voor herwaardering van de Nederlandse taal

ACHTERHOEK - ‘Taal is het voertuig van de geest’, beweerde dichter en neerlandicus Driek van Wissen ruim dertig jaar geleden. Docent Nederlands en taalliefhebber Jacqueline Buhler onderschrijft dit, maar vindt dat het voertuig wel een flinke onderhoudsbeurt kan gebruiken. Onlangs is zij gestart met de tweewekelijkse rubriek Taalkronkel in de weekbladen van Achterhoek Nieuws. Zij hoopt daarmee een kleine bijdrage te leveren aan de herwaardering van de Nederlandse taal.

Door Gerwin Nijkamp

De taalliefhebber wil dat absoluut niet op een belerende manier doen. “Nee, ik wil juist laten zien hoe mooi taal is. Taal kan je raken!” Buhler hoopt dat mensen na het lezen van haar stukje denken: ‘Verrek, wat leuk! Dat wist ik helemaal niet.’ In die volgorde ook: Mijn bijdragen moeten vooral amusant zijn voor de lezers en als ze er nog wat van opsteken is dat mooi meegenomen.”

Jacqueline Buhler is eigenaar van een tekstueel adviesbureau (TAB) en trouwambtenaar in de gemeente Bronckhorst. Ook werkte ze ruim vijfentwintig jaar als docent Nederlands aan het Isendoorn College in Warnsveld en schreef ze mee aan de lesmethodes Nederlands OpNiveau (ThiemeMeulenhoff).

Rode draad
Dat taal als een rode draad door haar carrière zou lopen, stond bij aanvang al wel vast. Buhler werd uitgeloot voor de opleiding Journalistiek en schreef zich daarom in voor de lerarenopleiding Nederlands. “Daar ben ik blijven hangen.” Als docent heeft ze na haar studie jarenlang de taal op een prikkelende manier onder de aandacht gebracht bij haar leerlingen.

Fout voorbeeld
Taalonderwijs op de middelbare school zorgt voor een goede basis, maar is volgens de docent Nederlands geen garantie dat iemand zijn leven lang de taal goed kan spreken en schrijven. In het dagelijks leven en op de werkvloer lijken steeds minder mensen zich daar druk om te maken. Ook figuren die juist een voorbeeldfunctie zouden moeten vervullen. “Zo beluisterde ik laatst de podcast ‘Door de ogen van de koning’ en hoorde ik uit zijn mond echt ontzettend veel foute formuleringen.”

Ook bij andere hoogwaardigheidsbekleders gaat het regelmatig mis en zelfs op communicatieafdelingen van de overheid gebeuren taalkundige ongelukken. “Wat als we geen grens stellen aan de taalverloedering?”, vraagt Buhler zich hardop af.

Miscommunicatie
Dat taal onderhevig is aan verandering, snapt ze tot op zekere hoogte wel. Ze ziet echter ook dat foutief taalgebruik tot miscommunicatie kan leiden. “Je kunt zelfs gepakt worden op taal”, waarschuwt de docent. Als je een zin verkeerd formuleert, kun je iets heel anders zeggen dan je daadwerkelijk bedoelt.

‘Bedrijfsongevallen’
Ook op de werkvloer kan dat tot misverstanden en frustratie leiden. Buhler was onlangs bij de bakker nog getuige van een ‘taalkundig bedrijfsongeval’. “Eén van de medewerkers had een briefje op een doos met slagroomtaart gelegd: ‘betaald met de pin’ stond erop. Hieruit maakte de winkeldame op dat de taart al was betaald. Had er - correct - gestaan: ‘betaalt met pin’, dan had de winkeldame geweten dat de taart nog niet was afgerekend en dat de klant dat met zijn pinpas nog zou gaan doen.”

Laat taal in jouw voordeel werken
Slechte taalbeheersing kan ervoor zorgen dat de ontvanger van jouw boodschap een negatief beeld van je krijgt. Je kunt als ongeïnteresseerd of onnauwkeurig persoon overkomen. Je kunt beter zorgen dat taal juist in jouw voordeel werkt, adviseert Buhler. “Als je een sollicitatiebrief in foutloos Nederlands opstelt, getuigt dat ervan dat je de vacature serieus neemt.” Stel jouw offertes en brieven op zonder grote spelfouten en je komt een stuk betrouwbaarder over op klanten dan de concurrent die met een slecht geschreven tekst op de proppen komt.

Volgens Buhler hoef je daar niet eens heel veel moeite voor te doen. “Lees bijvoorbeeld een appje of mailt nog een keer na voor je het verstuurt. Kijk dan goed of de boodschap duidelijk is en let erop dat die maar op één manier uitlegbaar is”, vertelt ze. “Twijfel je of de tekst wel goed wordt begrepen, schrijf er dan ook bij hoe je het bedoelt.” Ze wijst erop dat bij een geschreven tekst de gezichtsuitdrukking van de zender ontbreekt. “Ben je nieuwsgierig naar de status van een opdracht, maar wil je de persoon niet opjagen, zeg dat er dan ook gewoon even bij.”

Goede taalbeheersing zal niet alleen als zender in je voordeel werken, besluit Buhler. “Je bent ook beter in staat om de betrouwbaarheid van binnenkomende e-mails te beoordelen.” Zo zorg je ervoor dat je je zuurverdiende geld niet per ongeluk overmaakt aan een criminele organisatie in plaats van aan jouw bank.

tekstvantab.nl