Wereldwijd waardering voor documentaire over Zutphense maquettebouwer Constant Willems

ZUTPHEN - Iedereen is vol lof over de door Constant Willems gemaakte stadsmaquette ‘Zutphen in 1485’. Dat dit uiteindelijk vijf jaar durende project in opdracht van Erfgoedcentrum Zutphen een documentaire zou opleveren die nationaal én internationaal tot de verbeelding spreekt en wordt gelauwerd, had maker John Post vooraf niet durven dromen. Hij benadrukt dat het succes zeker niet alleen aan hemzelf te danken is. Voor het interview bij Post Media Producties (PMP) schuiven op zijn verzoek daarom ook scriptschrijver Jeroen Post en componist Carsten Altena aan.

Door Rudi Hofman

Eind april 2023 ging de documentaire De Maquettebouwer - Constant Willems in Zutphen première. Drie keer was het een volle bak in de Luxor, herinnert John Post zich maar al te goed. Deze vliegende start is een opmaat naar veel meer moois gebleken. 

De documentaire won de award voor ‘Best documentary narrative feature film’ op het San Francisco Independent Filmmakers Contest en de ‘Best Historical Drama Award’ tijdens de Night of Drama Shorts in Milaan. Daarnaast was De Maquettebouwer finalist op filmfestivals in Barcelona, Liverpool en Amsterdam en werd hij geselecteerd voor vertoning op filmfestivals in Amsterdam, Wenen, Berlijn, Luleå (Zweden), Edinburgh en Londen. Meest recente successen zijn het bereiken van de kwartfinale van het Red Fox Film Festival in Tbilisi (Georgië) én de winst van de award voor beste soundtrack - dankzij componist Carsten Altena - op het Monza Film Fest in Italië.

Veertien versies
Om deze productie te kunnen realiseren, begon Post in 2021 een crowdfundactie. Vanuit diverse fondsen en sponsoren kreeg hij uiteindelijk circa 13.000 euro bij elkaar voor dit project, maar dit bedrag weegt bij lange na niet op tegen de inspanning en tijd die het maken van de documentaire hem heeft gekost. "Ik heb er wel zo’n 450 uur ingestoken. Eerst dacht ik dat er een filmpje van twaalf minuten of zo in zou zitten, maar dat is heel anders uitgepakt. Er zijn zeker veertien verschillende versies van de documentaire en de langste duurt negentig minuten. Uiteindelijk is de definitieve versie 55 minuten geworden, omdat Omroep Gelderland hem in twee delen van 27 minuten wilde uitzenden", legt de maker uit.

Eindeloos detectivewerk
Voor dit in zijn eigen woorden ‘eerbetoon aan Constant Willems en de stad Zutphen’ schakelde Post onder meer de hulp in van zijn zoon Jeroen Post en componist Carsten Altena. Jeroen is afgestudeerd historicus. Hij tekende voor het script. Het uitvoerige historische onderzoek dat met het maken van de maquette gepaard ging, fascineerde hem mateloos. "Het eindeloze detectivewerk naar hoe stond het huisje daar in 1485, had het wel of niet een specifieke gevel, lagen er bepaalde velden bij en welke mensen woonden er, vond ik zeer interessant”, zegt Jeroen. Microhistory heet deze vorm van geschiedenis op kleine schaal. Dat is voor dit project uitgevoerd door stadsarcheoloog Michel Groothedde en bouwhistoricus Jeroen Krijnen in nauw overleg met Constant Willems.

Post junior stapte in maart 2021 in dit project. Hij heeft, zo zegt hij, heel veel over de eerste scène (na de enthousiaste introductie door Maarten van Rossum, red.) zitten nadenken. "Ik ben heel erg bezig geweest met het historische gedeelte, dat moest allemaal kloppen en ik wilde Zutphen ook in een wat breder perspectief plaatsen." In 1485 was Zutphen een florerende Hanzestad met veel rijke inwoners die graag wilden laten zien hoe goed zij het hadden. Doordat de IJssel dreigde dicht te slibben, werd de bevoorrechte positie van Zutphen als populaire handelsstad ernstig bedreigd. Vandaar dat dat jaar werd besloten een IJsselbrug te bouwen.

De net als Jeroen en John Post ook in Zutphen wonende Carsten Altena werd door John gevraagd of hij de muziek voor de documentaire wilde maken. "Dit is mijn eerste grote filmproject. Daarvoor maakte ik vooral muziek voor online-reclames”, zegt Altena.

Cello
Voor De Maquettebouwer koos de componist de cello als leidend instrument. "Ik had het beeld voor me van Zutphen als een mooie, oude vrouw, die het zusje was van Deventer.” De cello die te horen is, wordt bespeeld door Manuela Verbeek. Zij is bekend van het Zutphense Flor d’Luna. Carsten arrangeerde de stukken en speelde zelf de piano en gitaren in. “Voor Constant, Zutphen en de middeleeuwen heb ik eigen muzikale thema’s bedacht die telkens terugkeren. Met de muziek probeer ik de kijker een beetje een onderbuikgevoel te geven bij wat hij of zij ziet."

Slow-tv
Het besef dat hij iets moois en bijzonders aan het maken was, kreeg John Post toen de bekende Zutphense documentairemakers Bas Steman en Ariane Greep hem complimenteerden. "Ik ben een animator en filmmaker die veel uitgaat van plaatje-praatje. Bas en Ariane gaven aan dat je bij een documentaire het idee van slow-tv kunt omarmen. Het is immers een ode aan het werk van Constant en om dat goed in beeld te brengen, moest ik daarvoor ruimschoots de tijd nemen. Het is een heel mooi leerproces geweest." Naast genoemde personen verdienen volgens John ook voice-over en maker van het fraaie slotgedicht in de documentaire Louise Broekhuysen en Rick Hoekman (kleurbewerking) een vermelding.

Bourgonjetoren
De op een schaal van 1 op 500 gemaakte stadsmaquette ‘Zutphen in 1485’, waaraan Constant Willems zo’n 6.300 uur (!) heeft gewerkt, bevindt zich momenteel achter een gesloten deur in het oude stadhuis. Volgens planning is hij vanaf 12 juli te bewonderen op zijn definitieve plek in de uit 1457 stammende Bourgonjetoren. John Post hoopt dat de documentaire tussentijds nog in de Luxor vertoond kan worden. Via zijn website www.postmediaproducties.nl is De Maquettebouwer - Constant Willems tegen een kleine vergoeding te streamen en/of te downloaden.