Veelgeprezen film over kunstwerk Carlijn Kingma te zien in Luxor

ZUTPHEN – De film De wereld van Carlijn beleeft donderdag 28 maart zijn bioscoop-release in filmhuis Luxor in Zutphen. Terecht: zowel de regisseur (Ariane Greep) als de hoofdpersoon (Carlijn Kingma) zijn Zutphenaren. Maar het had het elke willekeurige bioscoop kunnen zijn als je alleen naar het thema kijkt: het slijk der aarde – ons geld.

Door Sander Grootendorst

De film werd in januari vertoond op het Internationale Film Festival Rotterdam. Dat leidde tot tal van positieve reacties. “Deze intieme documentaire over de Nederlandse cartograaf Carlijn Kingma volgt het ontstaan van haar laatste indrukwekkende en zeer actuele kunstwerk Het Waterwerk van ons Geld, waar ze laat zien hoe onrechtvaardig ons financiële systeem in elkaar zit. Filmmaker Ariane Greep laat een meester aan het werk zien, die kunst gebruikt om complexe en urgente zaken visueel te maken.” De NRC oordeelde: “Een docu als De wereld van Carlijn is simpelweg noodzaak.”

Bij wijze van geschreven trailer, in de woorden van Ariane Greep: “De magie van de film zit voor een groot deel in Carlijn, een opkomende ster aan het firmament, te vergelijken met M.C. Esscher. Met haar rotring-pen tekent zij ideeënwerelden, of zoals ze zelf zegt, kaarten van de soms ondoorgrondelijke werkelijkheid waarin we leven. De camera toont van dichtbij haar creatieve worsteling tijdens het tekenen en ook haar strijd om de onrechtvaardigheid van het huidige monetaire systeem bloot te leggen. De film volgt haar bij haar grote solo-expositie in Rijksmuseum Twente en haar expositie in Kunstmuseum Den Haag. En we zien haar op de Architectuurbiënnale in Venetië 2023 waar haar project hangt als hét kunstwerk in het Nederlandse Paviljoen.”

Megawinsten
“Carlijns tekening over het geldstelsel is enorm actueel. Banken maakten afgelopen weken hun megawinsten bekend over 2023, hun hoogste winsten ooit: ING 7,3 miljard, Rabobank 4,4 miljard en ABN Amro 2,7 miljard. Die hosanna-cijfers dankten zij vooral aan hun klanten, die veel minder rente kregen op hun spaargeld dan dat de banken opstreken met hun hypotheken, bedrijfskredieten en tegoeden bij de Europese Centrale Bank (ECB).”

In de tussentijd, een heel ander proces: Carlijn Kingma, nauwgezet werkend aan haar kunstwerk  “We hebben anderhalf jaar onderzoek gedaan en ik denk dat ik iets van tweeduizend uur heb getekend”, vertelt ze in de film. “Dat alles om het werk van de banken zichtbaar te maken. De rijken worden steeds rijker en de armen steeds armer en het hele stelsel daaromheen faciliteert dat.” 

Al eerder zei ze in een interview: “Ik zie mijn werk als een soort onderlegger voor het debat. Ik wil laten zien is dat er een lappendeken aan waarheden is, voor iedereen is de waarheid anders. Als je dat beseft, kun je elkaar beter begrijpen. Er gebeuren hele urgente dingen in deze tijd.”

De combinatie van wetenschappelijk onderzoek en kunst is Kingma met de paplepel ingegoten: op de vrijeschool in Zutphen. “We leerden van allemaal verschillende geloofsverhalen en wereldbeelden en je kreeg respect voor het maken van dingen. Ook bij wiskunde en natuurkunde kon je nog op een kunstzinnige manier blijven omgaan met alles. We leerden dus dat kunst óók een manier is waarop je kennis kunt vergaren, onderzoeken, uitleggen. En dat zit sterk in het werk dat ik ben gaan maken.”

De vraag die ze zichzelf steeds weer stelt: “Hoe kun je eraan bijdragen dat de maatschappij rechtvaardiger wordt? Hoe kun je iets betekenen voor de wereld?” “Betekenen” – in de wereld van Carlijn een woord met een dubbele lading. 

Movies that Matter
Bij het maken van film deed Ariane Greep de productie, regie en montage. Haar partner Bas Steman nam camera en geluid voor zijn rekening. De film is geselecteerd voor het Movies that Matter-festival in Den Haag (22 t/m 30 maart). Op dit festival draaien vooral maatschappelijk relevante films. De film is geselecteerd voor de Dutch Movies that Matter-competitie (met negen Nederlandse films).

Vertoningen
Vertoningen in Luxor Zutphen: donderdag 28 maart, 16.45 uur. Zaterdag 30 maart, 13.00 uur, gevolgd door een Q&A met Kingma. Zaterdag 30 maart, 17.00 uur. In Mimik Deventer: Dinsdag 2 april                                                                       , 20.30 uur, gevolgd door een Q&A met Kingma en Greep.

De trailer van de film is hier te zien: vimeo.com/896126295