Oerend Smart | De ongemakkelijke weg

di 29 dec 2020, 17:31 Column

Het einde van het jaar is een mooi begin om terug te blikken. Niet dat daar het einde van het jaar voor nodig is, want in elk moment schuilt een startsein voor reflectie - maar dat terzijde. Ik wil terugblikken op hoe ik aan deze columns begon. Dat specifieke begin kan denk ik wat vertellen over elk begin waarin iets op het spel staat en over de weerstand die overwonnen moet worden.

Begin 2018 benaderde de hoofdredacteur van deze krant mij met de vraag of ik columns wilde schrijven ‘waarin jij je kijk op de regio vanuit filosofisch perspectief en/of met een kunst- en cultuurbril op wil geven.’ Een beetje in de trant van Bas Heijne en Rob Wijnberg. ‘Na het lezen ervan heb je vaak het gevoel de wereld weer net iets beter te begrijpen. Dit gevoel zou ik de lezers van onze kranten graag ook wat meer bezorgen.’

Ondanks een innerlijke stem die zei: ‘dit moet je doen, dit past bij wat je drijft’, zocht ik een uitvlucht en antwoordde: ‘Poeh, wat een eer. Maar jemig, je komt wel met voorbeelden waarvan ik onmogelijk in de voetsporen kan treden. Ik heb niet de pretentie dat ik mensen het gevoel kan geven ‘de wereld weer net iets beter te begrijpen’. Vind je het goed als ik het even laat bezinken en erover nadenk?’

Een half jaar later had de hoofdredacteur lang genoeg gewacht en polste me opnieuw. Ik merkte dat ik automatisch weer uitwegen begon te zoeken: ik ben te druk, etc. Maar dit keer legde mijn schaamte en ongemak het af tegen mijn intuïtie (en een por van mijn moeder): ‘jij vlucht voor jezelf weg als jij deze uitdaging niet aanneemt.’

Elk begin waarin iets te verliezen valt is moeilijk. Wat viel er te verliezen? Achterhoeker als ik ben, vreesde ik voor de blik van de ander. Wat zal men wel niet denken? Zou ik niet als een verwaande kwast en wijsneus worden gezien? Goedbedoeld werd deze onzekerheid gevoed door beschermende adviezen van mijn Achterhoekse naasten: ‘Reflecteren op de wereld om je heen? Ik weet niet hoor, maar zit de Achterhoeker daar wel op te wachten?’

Iedere column opnieuw heb ik koudwatervrees. Soms is het een lichte, soms een zwaardere worsteling. Het is de angst om met de billen bloot te gaan. Kleur te bekennen. Kritiek te krijgen. Alleen te staan. Het is gemakkelijk en veilig (en ook erg Achterhoeks) om overal stilletjes het jouwe van te denken en je vooral niet uit te spreken. Hoewel ik respect heb voor veel Achterhoekse eigenschappen, heb ik geen hoge dunk van ons talent om weg te duiken.

Niet alleen omdat ik denk dat schaamte en angst slechte raadgevers zijn. Maar ook - alle stemmetjes negerend die nu heel hard roepen dat ik pretentieus over zal komen - omdat ik geloof dat het uiteindelijk onze opdracht is als mens om in het volle daglicht gestalte te geven aan onze innerlijke stem. Deze weg van authenticiteit ligt altijd bezaaid met beren en (sociaal) ongemak, maar diep vanbinnen vraagt iets ons om hem toch te banen. Ik hoop voor de toekomst dat ikzelf, maar ook de ander, vaker durf(t) op die uitnodiging in te gaan.

Sylvia Heijnen is oprichter van de Koppelkerk - vrijplaats voor kunst en cultuur in Bredevoort