Rob de Groof memoreert dat ‘afschaling’ ziekenhuis ook in 1983 dreigde

 ’Wat je kwijtraakt krijg je nooit meer terug’

Door Eric Klop

ZUTPHEN – De toekomst van een volwaardig ziekenhuis in Zutphen staat onder druk. Gelre Ziekenhuizen bevestigde onlangs dat er een onderzoek loopt naar de toekomst van de zorg in de regio. Dit zogenoemde ‘locatieprofileringstraject’ zou ertoe kunnen leiden dat onder meer de spoedeisende hulp en intensive care voor het ziekenhuis verloren gaan en worden geconcentreerd in Apeldoorn. Het is niet de eerste keer dat de kwaliteit van zorg voor Zutphen en omgeving ter discussie staat. Zo kwam ook in 1983 de brede zorgverleningsfunctie van het toenmalige Nieuwe Spittaal in gevaar.

“L’histoire se répète.” Rob de Groof, destijds teamleider van de Psychiatrische Afdeling Algemeen Ziekenhuis (PAAZ) en voorzitter van de Medezeggenschapscommissie, herinnert het zich als de dag van gisteren.

“In 1983 waren er eveneens plannen om functies af te stoten. Onder het mom dat het zorgaanbod binnen de Stedendriehoek met name uit kostenoverwegingen efficiënter moest worden ingericht kwam uit een uitgelekt concept naar voren dat het ziekenhuis in Deventer daarin goed bedeeld werd en dat Zutphen in plaats van een volwaardig streekziekenhuis slechts basisfuncties zou behouden. Er was sprake van dat naast topklinische functies ook medische specialisaties zoals gynaecologie en kaakchirurgie uit Zutphen dreigden te verdwijnen. Een glijdend vlak. Net als bij bepaalde ‘denkrichtingen’ die nu kennelijk op tafel liggen. Wat blijft er nog over? Alles wat je kwijtraakt krijg je nooit meer terug. Daar kun je vergif op innemen.”

Begin jaren ’80 kwamen zowel patiënten als medewerkers en medische staf van het Zutphense ziekenhuis in verzet. Men trok eensgezind aan de bel bij de provincie onder wier verantwoordelijkheid het ziekenhuis viel. De Groof: “Er werd een zeer succesvolle handtekeningenactie gehouden, waarna alle betrokkenen in optocht naar Arnhem togen om de verantwoordelijk gedeputeerde het pakket steunbetuigingen aan te bieden. Daarbij was er veel steun van Annie Brouwer, toenmalig burgemeester van Zutphen. Zij stond niet alleen achter, maar letterlijk náást ons.”

‘Eén vuist’
Zorgen over de toekomst van het Zutphense ziekenhuis bestonden in 1983 alom. Rob de Groof memoreert dat een aantal inwoners ‘met importantie’ zich verenigde in de Stichting Vrienden van het Nieuwe Spittaal. De groep behartigde ‘met één vuist’ de belangen van het ziekenhuis in zo breed mogelijke zin en trok bovendien zo’n vierhonderd donateurs over de streep die ieder een tientje neerlegden om de onkosten van de acties te dekken. Men was klip en klaar van mening dat het prima functionerende ziekenhuis zijn brede streekfunctie niet mocht verliezen. Een van de initiatiefnemers van de Vriendenstichting stelde onder andere dat het toch te gek zou zijn als een vrouw uit Steenderen eerst met de bus naar Zutphen moest en vervolgens met de bus naar Deventer om een gynaecoloog te bezoeken.

De bezwaren en protesten leidden er begin 1984 toe dat het Gelders provinciebestuur de plannen van tafel veegde. Het Nieuwe Spittaal bleef in vol ornaat behouden. Maar nadien werden vaker proefballonnetjes opgelaten die het ziekenhuis onder druk zetten. Anno 2021 is het opnieuw prijs. Omkleed met vage volzinnen en managementjargon als ‘monitoren van zorg op afstand’ en ‘focuskliniek’ stelt de Raad van Bestuur weliswaar dat er nog sprake is van een verkenning en dat ‘Gelre ziekenhuizen er is voor alle patiënten die medische specialistische zorg nodig hebben om een zo goed en gezond mogelijk leven te leiden’, maar waar rook is is vuur. Een vuurtje dat zeer onlangs nog werd opgestookt door de bestuursvoorzitter, die in de Stentor verklaarde dat als Gelre Ziekenhuizen doorgaat met de huidige manier van zorg aanbieden, er vanwege geldtekort over een paar jaar geen ziekenhuis meer is in Zutphen en Apeldoorn. “De zorg moet op de schop en daarvoor neemt Gelre alle afdelingen onder de loep”, aldus de zegsman. “Dus ook de intensive care en de spoedeisende hulp. Iedereen zou bij wijze van bij elke snackbar wel een Eerste Hulp willen. Iedereen begrijpt ook dat dat onzin is en niet kan. Dat is niet efficiënt en dan kan je niet de kwaliteit leveren.”

Landelijk
Het zijn woorden die bij Rob de Groof afschuw wekken. “Bij deze man ontbreekt ieder sociaal kompas.” Sinds 2007 met pensioen zou de 75-jarige Warnsvelder zo weer de barricaden op willen. “Onbegrijpelijk. De gezondheidszorg staat al jaren op z’n kop. Men heeft ziekenhuizen failliet laten gaan waar men inmiddels spijt van heeft. Terwijl vanwege Covid het hele systeem vastloopt komt het Gelrebestuur juist nu met deze plannen. Op regionaal niveau, terwijl het beter is om de zorg eerst in groter verband te bekijken. Zoek de Haagse politiek op. Formuleer daar de problematiek samen met de collega-bestuurders elders in het land en de verzekeraars. Hoe je de zaak nationaal financieel in stand wil en kan houden. Zeker, er zal iets moeten gebeuren, maar dat hoeft niet per se afschaling te betekenen. Efficiency? Prima! Maar nooit ten koste van personeel en bovenal patiënten.”

Dat de ziekenhuiszorg in deze regio onder druk staat realiseert de lokale politiek zich terdege. Her en der zijn inmiddels raadsbreed moties aangenomen die de colleges van b. en w. oproepen om zich maximaal in te zetten voor behoud van een volwaardig ziekenhuis en de Raad van Bestuur en Raad van Toezicht van Gelre Ziekenhuizen op andere gedachten te brengen. Voormalig verpleegkundige Rob de Groof juicht dit toe. Hij zou echter ook graag zien dat het niet alleen bij politiek gemopper blijft. “Ik heb de indruk dat er onder patiënten en personeel wat lauwtjes op de plannen zijn gereageerd”, zegt hij. “Maar pas op dat je niet te laat bent. Het kan je als droog zand uit de vingers glippen.” Hij wijst nog eens op 1983. “Toen had massale actie succes. Waarom 38 jaar later niet..?”

Ziekenhuis Lochem
Voor het Contact Zutphen-Warnsveld van volgende week wordt gewerkt aan een artikel over de teloorgang van het ziekenhuis van Lochem. Tussen 1973 en 1979 werd strijd gevoerd om het ziekenhuis met 75 bedden en 130 medewerkers te behouden. Een verloren strijd, zo weten we nu. Ondanks breed gedragen acties, zoals de uitgifte van obligaties van 100 gulden per stuk, sloot het ziekenhuis in 1979 de deuren.

Lochem kreeg er een zogeheten buitenpoli voor terug. Het bestuur van de Gelre Ziekenhuizen denkt na over locaties. Dat is aanleiding om in het verleden van de medische voorzieningen in Lochem te duiken.