Zutphen eert 'Bankier van het Verzet'

Dochter Mary-Ann 11 februari aanwezig bij herdenking

Door Eric Klop

ZUTPHEN – In Zutphen wordt dinsdagmiddag 11 februari stilgestaan bij de 75ste sterfdag van Walraven van Hall. Drijvende kracht achter de herdenking is Zutphenaar Pieter Arkesteijn. Hij zette twee jaar geleden ten tijde van de première van de speelfilm 'Bankier van het Verzet' de hoofdpersoon op de plaatselijke kaart. Verzetsheld Van Hall woonde en werkte van 1931 tot begin 1940 in de IJsselstad.

"Walraven 'Wally' van Hall verdient in het jaar dat wij 75 jaar vrijheid herdenking blijvende erkenning", zegt Arkesteijn. "Ook in Zutphen. Hier was hij van 1931 tot 1940 directeur van het op de hoek van de IJsselkade en Marspoortstraat gevestigde filiaal van de bank H. Oyens & Zonen, waarnaast hij met zijn gezin ook woonde. Maar Van Hall was méér dan een bankier. Dat bleek al tijdens zijn Zutphense periode. Zo deelde hij er met lezingen zijn kennis op het gebied van radiotelefonie en het spotten van vliegtuigen en was hij actief watersporter bij roeivereniging Isala. In zijn verzetswerk kwam dit eveneens tot uiting. Via wat wel de 'grootste bankfraude ooit' wordt genoemd, speelde de inmiddels in Zaandam als bankier werkzame Van Hall een cruciale rol bij het verstrekken van geld aan vrijwel de gehele Nederlandse illegaliteit, talloze gezinnen van zeelieden, zo'n 30.000 spoorwegstakers en duizenden ondergedoken joden. Daarbij dacht hij ook aan de toekomst, wanneer de oorlog voorbij zou zijn."

Zijn activiteiten voor het verzet werden Walraven van Hall fataal. Op 12 februari, twee dagen na zijn 39ste verjaardag, bracht de bezetter hem ter dood. "Een herdenking in Zutphen was op die datum niet mogelijk", geeft de organisator aan. "Een etmaal eerder wel. "Precies tussen zijn geboorte- en sterfdag in." De plechtigheden kennen een besloten karakter. De genodigden worden om 15.00 uur in Marspoort Galerie aan de Marspoortstraat welkom geheten door burgemeester Annemieke Vermeulen. De belangrijkste gast is Mary-Ann, de jongste dochter van Van Hall. "Zij is geboren in Zaandam, maar verwekt in Zutphen", weet Arkesteijn. "Zij is van de partij met haar man Dré Boon en wellicht ook een dochter, een kleinkind van Walraven dus. Helaas kan haar oudere broer Aad, die vier jaar eerder wél zijn bakermat in Zutphen had, niet aanwezig zijn. Zijn broze gezondheid laat dit niet toe.

Tot de andere genodigden behoort onder meer Frederik Kalff. Arkesteijn: "Hij is een zoon van Jan Kalff, voormalig bestuursvoorzitter van ABN AMRO, en directeur van Oyens & Van Eeghen. Deze bank is de rechtsopvolger van H. Oyens & Zonen waarvoor Wally van Hall in de jaren '30 het directeurschap van de Zutphense vestiging bekleedde. Vertegenwoordigers van de plaatselijke 'Groote of Oranje Sociëteit' zijn eveneens uitgenodigd. Van Hall, die wel van een pleziertje hield, was lid van dit genootschap. Het jubileumboek dat in 2013 ter gelegenheid van het 250-jarig bestaan van de Sociëteit verscheen, besteedt met een apart hoofdstuk aandacht aan hem. Dit triggerde mij destijds. Dat een der belangrijkste mensen uit het nationaal verzet in Zutphen had gewoond wist ik tot dan toe niet. De stad evenmin. Niets herinnerde aan de man die zoveel heeft betekend voor het Nederlands verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ten onrechte. Want hoe langer iets geleden is, hoe belangrijker ter zake de persoonlijke verhalen worden. Opdat wij niet vergeten. Zie het succes van de musical 'Soldaat van Oranje' of, meer nog, het onlangs verschenen boek waarin de 97-jarige Selma van de Perre haar oorlogsbelevenissen beschrijft."

Met dank aan de niet-aflatende inzet van Pieter Arkesteijn geeft ook de stad Zutphen zijn voormalige inwoner dan toch de eer die hij verdient. Een straatnaam zit er in tegenstelling tot zo'n vijftien andere gemeenten in Nederland nog niet in. Maar aan de gevel van het voormalige bankgebouw op de hoek van de IJsselkade en Marsportstraat komt een plaquette ter nagedachtenis aan de bankier van het verzet. Hiervoor heeft zowel de gemeente Zutphen als Oyens & Van Eeghen een financiële bijdrage geleverd. Met het pand zelf gaat het eveneens stukken beter. Lange tijd was er sprake van verpaupering. Totdat vorig jaar een projectontwikkelaar er brood in zag om het gebouw geschikt te maken voor bewoning. Momenteel wordt de laatste hand gelegd aan een drietal appartementen. Samen met projectontwikkelaar Wortel, de Warnsveldse aannemer Jos Dijkman, vertegenwoordigers van de gemeente en gidsen van Het Gilde, die het pand mee zullen nemen in hun historische stadswandelingen, zullen de toekomstige bewoners eveneens aanwezig zijn tijdens de herdenking op 11 februari.

Na de bijeenkomst in galerie De Marspoort, waar stadsdichter Otteline Pantheon van Eck een treffend vers voordraagt, gaat het gezelschap naar het Regionaal Archief aan de Spiegelstraat. Hier is voor de gelegenheid een mini-expositie ingericht die documenten uit de Zutphense periode van de familie Van Hall toont. "Dan zit het officiële gedeelte erop", zegt Pieter Arkesteijn. 's Avonds echter is er in Luxor nog een activiteit die iedereen kan bijwonen. Daar wordt vanaf 20.00 uur een film vertoond. Ja, 'Bankier van het Verzet'. En voor wie dit nog niet weet: De rolprent wordt afgesloten met amateurbeelden. Uit het familiearchief van de Van Halls. Drie, vier minuten, met het vooroorlogse Zutphen als decor…"