'Zang met eigen karakter en schoonheid'

Gregoriaans Getijdenkoor St. Jan zoekt nieuwe leden

Door Eric Klop

ZUTPHEN – Het Gregoriaans Getijdenkoor van de Zutphense St. Janskerk is in Noord- en Oost-Nederland het enige gezelschap dat het koorgebed in het Latijn zingt. "Uniek", zegt woordvoerder Wim Laurensse. "In de rest van Nederland gebeurt dit alleen in Utrecht, Dordrecht en, sporadisch, in Amsterdam." Voor de continuïteit van de bijzondere Getijdenvieringen in Zutphen, die met name in de Adventstijd en rond christelijke feest- en gedenkdagen plaatsvinden, zijn nieuwe koorleden op korte termijn van harte welkom.

De 80-jarige en nog zeer krasse Zutphenaar was in het najaar van 1990 een der initiatiefnemers van het koor. "Met als voornaamste doel het kostbare erfgoed van het Gregoriaans te bewaren", licht hij toe. "Het maakte tot in de jaren zestig van de vorige eeuw in veel rooms-katholieke kerken deel uit van de dagelijkse liturgie in eucharistie- en getijdenvieringen. Het Tweede Vaticaans Concilie, van 1962 tot 1965, maakte aan deze traditie grotendeels een eind. Er werd plaats gemaakt voor gezangen in de volkstaal, waarbij gitaren, drums en synthesizers soms niet ontbraken. De bedoeling van deze 'modernisering' was om de leegloop van de kerken tegen te gaan. Het tegendeel bleek echter het geval. Vooral de haast om alles anders te doen werkte averechts. Je kunt niet in een kort tijdsbestek een eeuwenoude liturgie ombouwen tot iets waarin de mensen op een andere manier spiritualiteit vinden."

"Ik merk dat vooral in de laatste decennia de pracht van de eenstemmige gezangen steeds meer mensen aanspreekt en een hernieuwde en alsmaar groeiende belangstelling is ontstaan", vervolgt Laurensse. "Is het de serene rustgevende muziek die nostalgie oproept? We leven in een stressvolle, materialistische samenleving, waarin we ons met van alles en nog wat bezighouden en waarin de mensen op zoek zijn naar iets authentieks en duurzaams. Naar momenten van onthaasting. Daaraan draagt het Gregoriaans bij. De klanken zijn universeel en appelleren aan hogere religieuze gevoelens. Het vrije ritme en de eenstemmigheid zonder instrumentale begeleiding geven deze zang zijn eigen kenmerkende karakter en schoonheid, die men kan ervaren door er simpelweg naar te luisteren. Maar meer nog is deze oorsprong van alle westerse muziek te beleven door het zelf te zingen en te bestuderen. Je zou kunnen zeggen dat het Gregoriaans de tijd is ontstegen. Daarnaast kent het Latijn een uitdrukkingskracht die in moderne talen moeilijk is te vinden."

Dertig jaar na de oprichting telt het Gregoriaans Getijdenkoor St. Jan zeventien zangers, die zowel uit Zutphen als van elders in de regio afkomstig zijn. De helft van hen is niet kerkelijk gebonden. Wim Laurensse: "Met elkaar verzorgen we door het kerkelijk jaar heen op bijzondere momenten de getijdenvieringen onder de eeuwenoude gewelven van de St. Janskerk. Van oorsprong kent het kerkelijk officie zeven getijden, verdeeld over de dag en de nacht: de metten en lauden in de vroege ochtenduren, de terts, sext en noon als rustmoment tijdens de dagelijkse bezigheden, de vespers op het scharniermoment van de dag naar de avond en de completen voor de nachtrust. Ons koor richt zich vooral op het zingen van het kerkelijk avondgebed, de vespers. Dit gebeurt op de vier zondagen van de Advent en tijdens Palmzondag, Pasen, Pinksteren en het feest van St. Johannes de Doper, de patroonheilige aan wie de St. Janskerk zijn naam ontleent. Verder staat jaarlijks in mei en oktober een Mariavesper op het programma, terwijl tijdens de vroege morgenuren van Paaszaterdag de indrukwekkende metten en lauden worden gezongen. Omdat we ons met name tijdens kerkelijke feest- en gedenkdagen manifesteren, is er eigenlijk sprake van een projectkoor. De repetities ter voorbereiding nemen per jaar circa twintig donderdagavonden in beslag."

Wim Laurensse prijst zich gelukkig met een professionele zangpedagoge die zo nu en dan de zangtechniek op een hoger plan brengt. "En koorleider Jeroen Pijpers. Hij nam enige tijd geleden afscheid. Daar had hij spijt van en hij is nu weer terug." Minder blij is Laurensse met de door diverse omstandigheden langdurige afwezigheid van een vijftal koorleden. "Met twaalf zangers blijft het mogelijk om de psalmen dubbelkorig, dus volgens traditie tegenover elkaar, goed ten gehore te brengen. Maar ook met het oog op de vergrijzing is aanwas gewenst. Voor nieuwe leden geldt in principe een maximumleeftijd van ongeveer 70 jaar, waarop na beoordeling van onze koorleider overigens uitzonderingen kunnen worden gemaakt."

Wie er niet tegenop ziet puur Gregoriaans te zingen, kan zich bij Wim Laurensse melden via 0575-517773 of wlaurensse@kpnplanet.nl. "Graag met enige spoed", benadrukt hij. "De repetities voor de uitvoeringen rond de paasdagen starten binnenkort. En belangstellenden hoeven niet over de beste stem te beschikken. Die krijgen zij na wat oefening van ons cadeau."