Eervol slotakkoord voor stichting Steun Polen

ZUTPHEN - De Zutphense stichting Steun Polen hield per 31 december jongstleden officieel op te bestaan. Onlangs was er echter nog sprake van een feestelijk toetje. De organisatie kreeg vorige week op de Poolse ambassade in Den Haag 'postuum' de prestigieuze 'Pro Patria'-medaille uitgereikt. Dit werd terug in Zutphen gevierd met een etentje en een terugblik, die een definitieve streep trokken onder ruim 35 jaar hulp aan Polen.

Door Eric Klop

Het ging begin jaren '80 van de vorige eeuw in Polen erg slecht. Vooral economisch. Schaarste was troef. Veel eerste levensbehoeften waren op de bon. Heel soms lag een enkel winkelschap vol. Met mosterd bijvoorbeeld. 'Help de Polen de winter door', zo luidde destijds in Nederland het credo. Her en der werden hulpacties op touw gezet. Een daarvan was de solidariteitscampagne 'Pak van je hart', waarin truckers de handen ineen sloegen om in samenwerking met de kerken de Poolse bevolking van voedsel- en kledingpakketten te voorzien. Zutphen bleef daarbij niet achter.

"Dat was een eenmalige actie", herinneren Zutphenees Willy Kaspers en zijn vrouw Joke zich. "Maar die mensen zouden volgende week ook nog honger hebben." Met steun van de plaatselijke kerken besloot het echtpaar samen met hun buren een eigen vrijwilligersstichting op te richten, waarmee de Polen niet een maar veel meer winters door moesten worden geholpen: 'Steun Polen'. "We leefden met de bevolking mee", verklaart Kaspers nader. "Op het eind van de Tweede Wereldoorlog droegen Poolse strijders bij aan onze bevrijding. We moeten hen eeuwig dankbaar zijn. In Nederland liggen 472 Poolse militairen die hun leven gaven voor onze vrijheid. We wilden daar iets voor terug doen. Daarnaast was ik actief in de vakbeweging. Vond dat ik mijn solidariteit moest betuigen met de Poolse vakbond Solidarnosc, die zich onder leiding van de latere president Lech Walesa teweer stelde tegen de communistische invloed."

Via familie en kennissen groeide de stichting eind jaren tachtig tot dertig medewerkers uit Zutphen en omgeving. Aan gulle gevers in de hele regio 'verkochten' zij à 15 en later 20 gulden lege en grotendeels op naam van nooddruftige gezinnen en kindertehuizen gestelde dozen die men kon vullen met hoognodige goederen. In Zutphen werd alles verzameld en op transport gesteld. De kosten daarvan werden betaald uit de dozenverkoop. "Hulp op maat", zegt bestuursvoorzitter Ton voor 't Hekke. "Er vertrok vier, en soms wel vijf of zes keer per jaar een transport van 1400 dozen met 20 kilo aan levensmiddelen, kleding, schoenen, speelgoed en medicijnen naar tien verschillende plaatsen in Polen. Overal stonden vrijwilligers bij de kerken klaar om de pakketten te helpen lossen."

Tot 1998 is er circa 1,5 miljoen kilogram aan goederen naar Polen gegaan. Maar toen kwam de klad erin. De Poolse regering verscherpte de douaneregels, onder meer na hygiënische wanorde bij een transport uit Frankrijk. Daarnaast wilde het land toetreden tot de Europese Unie. Het predicaat 'hulpbehoevend' paste niet in dat streven. Kortom, stichting Steun Polen liep steeds meer het risico dat haar transporten bij de grens rechtsomkeer moesten maken. Voor 't Hekke: "We namen het besluit ons louter nog te richten op hulp aan kindertehuizen. Dit konden we onder andere bekostigen uit een ontvangen legaat. Ook vond kennisuitwisseling plaats. Dit is echter nooit echt goed op gang gekomen. Mede omdat de bodem van onze kas in zicht kwam, is vorig jaar besloten de stekker uit de stichting te trekken."

De laatste activiteit was een project waarmee een Poolse organisatie steun en advies kreeg bij de opzet van een tehuis voor begeleid wonen. Daartoe waren vorige week twee vertegenwoordigers te gast. Zij namen niet alleen een informatief kijkje bij een soortgelijk project in Wilp, maar nodigden de demissionaire bestuursleden van Steun Polen bovendien uit voor een bijeenkomst in Den Haag. Daar lag als dank voor ruim 35 jaar inzet de Poolse Pro Patria onderscheiding voor hen klaar. "We zijn zeer vereerd", zeggen Kaspers en Voor 't Hekke. "Toch zijn ze in Polen nog niet van ons af. We hebben er veel vrienden gemaakt, die inmiddels voelen als familie. En die laat je ook niet in de steek…"