Zutphense auteur Bas Steman: 'Ik ben zelf de grootste scepticus'

Idee onderzoeken dat een lichaam en ziel los van elkaar kunnen bestaan

Door Anouk Plantinga

ZUTPHEN - Een roman schrijven over grote levensthema's: leven en dood en het idee onderzoeken dat een lichaam en ziel los van elkaar kunnen bestaan. Dat wilde de Zutphense Bas jaren geleden gaan doen, ook al had hij destijds nog nauwelijks kaas van het leven gegeten. Maar het leven zelf greep hem bij de kladden (of zoals hij zelf waarschijnlijk zou zeggen: bij de ballen) en slingerde hem in een onvoorstelbaar avontuur. "Het was een rollercoaster van wat niet kan en wel gebeurt", vertelt Bas. "Een hele bizarre reis waaraan ik eigenlijk steeds wilde ontsnappen."

De auteur van de biografie van Ramses Shaffy, een boek over Leontien van Moorsel en zijn roman De Aankomst, was bezig met de research voor de grote levensthema's toen zijn vrouw hem aanraadde uit zijn hoofd te gaan en helemaal in de materie te duiken. Bas maakte een afspraak met een regressietherapeute en vuurde als journalist urenlang vragen op haar af. Zij stelde voor dat hij het zelf zou ondergaan, met een paniekaanval die hij ooit had tijdens een parachutesprong, als aanleiding. Nuchter en sceptisch ging Bas de sessie in, maar kwam er na een verbijsterende ervaring volledig ontnuchterd uit. Hij beleefde een parachutesprong en de dood van de Britse soldaat Morgan in Oosterbeek, in 1944. Zijn hoofd begreep het niet en sprak alles tegen, maar hij ging het onderzoeken en ontdekte dat alles wat hij had gezien en beleefd, daadwerkelijk gebeurd was.

Toen ze voor familiezaken in Zuid-Engeland moesten zijn, reden hij en zijn vrouw ook maar even naar het dorp in Wales waar de soldaat had gewoond. Ze liepen een veteraan tegen het lijf, die vertelde dat zijn buurman neergeschoten was bij Arnhem. Bas vroeg of het Morgan Probert was en het antwoord was bevestigend. De sterke fysieke sensaties die hij ervoer in de straat waar het ouderlijk huis van Morgan staat, maakten dat hij besloot terug naar huis te gaan. Via de veteraan schreef hij een brief aan Glenys, de zus van Morgan. Glenys kwam in 2006 voor de eerste keer naar Nederland. Op een foto staan zij en Bas samen bij het graf van Morgan.

"Ik was eerst jarenlang aan het worstelen hoe ik die ervaring kon verwerken. Mijn onderzoek was erop gericht om te ontkrachten wat er gebeurd was, om te bewijzen dat het onzin was. Maar alle details die ik had genoemd in die regressie, bleken historisch te kloppen. Ik wist details die alleen Glenys nog wist. Op een oude foto zagen we dat het ouderlijk huis, dat later een paar keer was verbouwd, precies zo was geweest als ik had beschreven. Het kan ook nog toeval zijn, dacht ik. De halve stichting scepsis heb ik in mezelf, maar elke keer als ik een barrière opwierp om te ontsnappen, werden de details weer bevestigd. Ik heb er met meerdere artsen over gesproken, maar ook de wetenschap komt er niet uit. Achteraf zie ik dat ik erg ver ben gegaan. Ik moet in een soort roes geweest zijn. Ik droeg een enorm verdriet bij me dat Morgan niet meer tegen zijn dierbaren kon zeggen dat hij van ze hield en dat gevoel had ik steeds in me. Ik móést erheen, ik móést zoeken. Voor Glenys was het super helend. Haar hele leven was veranderd en ze had haar broer weer terug, hoe dan ook."

Glenys is inmiddels overleden. Haar dochter woont nu in het huis en Bas heeft er een plek op de wereld bij. Als hij daar is, krijgt hij de sleutel. Het is alsof hij er een familie bij heeft gekregen. Het voelt vertrouwd en vreemd tegelijk, als hij logeert in de kamer waarin zijn personage Morgan in zijn boek met zijn vriendinnetje romantische momenten beleeft.
De roman kreeg Bas in de schoot geworpen, ook al had hij geen flauw idee hoe hij dit verhaal in een boek moest gieten. Zijn boek De Aankomst, dat in 2013 uitkwam, hielp hem erbij, leerde hem licht te schrijven over zware thema's. Gaandeweg bleek het verhaal van Bas en Morgan een liefdesverhaal te worden, met twee lijnen die uiteindelijk bij elkaar komen. De schrijver en zijn speurtocht met alle details erin verweven en de soldaat in Wales met zijn familie en zijn liefje die in het boek een oude vrouw is en eigenlijk verlangt naar de dood waar hij misschien wel zou zijn voor haar. Volgens Bas is het boek 'troostrijk en ook helemaal niet' en zo geschreven dat sceptici nergens hoeven af te haken.

Morgan Een liefde werd door Nieuw Amsterdam uitgegeven en werd op Valentijnsdag gepresenteerd. De omslag is in de kleuren van de Airborne divisie van Morgan. Een uitspraak van Adriaan van Dis staat er ook op: "Ontroerend! Dit verhaal gaat heel veel mensen raken".