Oprichters Saskia Spliet, Marie van Overbeeke en Marleen de Wit. Marre Bouwhuis kon niet aanwezig zijn. Foto: Alize Hillebrink

Oprichters Saskia Spliet, Marie van Overbeeke en Marleen de Wit. Marre Bouwhuis kon niet aanwezig zijn. Foto: Alize Hillebrink 

Alize Hillebrink

Plannen voor een derde vrije basisschool in Zutphen

Algemeen

ZUTPHEN - Vrijescholen in Nederland zijn populair. Twee vrije basisscholen in Zutphen hebben zelfs een lange wachtlijst. Vier initiatiefnemers willen in Zutphen een derde school starten. “Authentiek en vanuit de kernwaarden van Rudolf Steiner.” De nieuwe school moet in het schooljaar van 2023 van start gaan.

Door Alize Hillebrink

Drie pabostudenten en een vrijeschoollerares hebben het initiatief genomen tot de oprichting van een zelfstandige Waldorfschool in Zutphen, in Nederland bekend als ‘vrijeschool’. “We willen weer vrijeschoolonderwijs zoals het bedoeld is.”

Marleen de Wit (22), Marie van Overbeeke (42) en Marre Bouwhuis (25) studeren aan de Vrijeschool Pabo in Leiden. Saskia Spliet (54) heeft twintig jaar ervaring in het vrijeschoolonderwijs. “Het idee startte zo’n anderhalf jaar geleden, in de trein,” lacht Marie van Overbeeke. “Tussen onze woonplaats Zutphen en onze opleiding in Leiden zitten we heel wat uren in de trein en toen ontstond het idee om zelf iets te beginnen.” Gevieren vatten zij het plan op voor het realiseren van een nieuwe vrijeschool in Zutphen.

De populariteit van vrijescholen in Nederland is ongekend hoog. In 2020 werden er zes nieuwe vrijescholen opgericht. Het aantal landelijke leerlingen in het basisonderwijs steeg in één jaar met 2,5 procent. Daarmee kwam het aantal leerlingen op de vrijeschool voor het eerst boven de 30.000.

Van drie naar twee
Zutphen telde jarenlang drie vrije basisscholen. Zes jaar geleden kwam daar verandering in. Om te kunnen overleven moest er van de directie van beide scholen bezuinigd worden en de prognose was dat het leerlingenaantal in de toekomst zou teruglopen. Er volgde een samenvoeging van drie naar twee scholen: de Zonnewende en de Berkel. Maar de voorspelling kwam niet uit: beide scholen hebben momenteel een wachtlijst van respectievelijk vier en één jaar. Het gaat haar aan het hart, zegt Spliet, dat kinderen hierdoor niet de kans krijgen om vrijeschoolonderwijs te kunnen genieten.

Dat de vrijescholen in Zutphen overvol zitten is één reden voor het gezamenlijke initiatief tot de oprichting van een nieuwe vrijeschool, maar er zijn meer argumenten, vertelt Van Overbeeke. “De kernwaarden van de antroposofische pedagogiek, vind je steeds minder terug in het vrijeschoolonderwijs. Door diverse concessies verwatert het vrijeschoolonderwijs steeds meer. En dat vinden we jammer.”

Volgens Van Overbeeke komt dat in de eerste plaats door het tekort aan leerkrachten. “Noodgedwongen trekken vrijescholen daardoor leerkrachten aan die ongeschoold zijn in de vrijeschoolpedagogie.” Volgens Spliet vraagt het vrijeschoolleerkrachtschap een andere benadering dan gewoon onderwijs. “Dat haal je niet uit een boekje. Vroeger moest je een applicatie halen als je op de vrijeschool les wilde geven, dat is nu niet meer verplicht.” Ook door de hoge werkdruk schiet scholing van leerkrachten in de vrijeschoolpedagogie er nogal eens bij in.

Dogmatisch
Een andere tendens is dat vrijescholen vaak bewust meer afstand nemen van de traditionele waarden zoals grondlegger Rudolf Steiner deze honderd jaar geleden heeft bedoeld. Aspecten uit zijn gedachtegoed zouden te dogmatisch zijn en niet meer in deze tijd passen. Het vrijeschoolonderwijs komt daardoor steeds verder af te staan van de bron, vindt Spliet. En dat gaat ten koste van de kwaliteit die vrijeschoolonderwijs juist zo sterk maakt.

“We willen geen vrijeschool stichten zoals Rudolf Steiner deze anno 1919 heeft bedacht,” zegt Overbeeke, “maar we willen wel de authenticiteit terug volgens de kerndoelen die Steiner heeft gesteld.” De algemene menskunde van Rudolf Steiner is daarbij leidend. “Volgens Steiner komt een kind niet op aarde als een onbeschreven blad, maar met een vraag, een opgave. Ieder kind ontwikkelt zich op zijn eigen tempo. Deze ontwikkeling en de weg die het kind moet gaan, staan centraal.”

Ruimte in regels
In Nederland bepaalt de Rijksoverheid waar een school aan moet voldoen. In 2017 ontwikkelde het Rijk een handreiking getiteld: Ruimte in regels. “Dit is onze ruggensteun,” zegt Van Overbeeke met het document in de hand. “Hieruit blijkt dat er veel meer mogelijk is dan veel mensen denken. Zo legt de overheid bijvoorbeeld helemaal niet vast hoeveel uur per week je als school aan een bepaald vak moet besteden. En toch nemen de cognitieve vakken als rekenen en taal steeds meer ruimte in – ten koste van het ooit zo rijk gevulde Waldorfleerplan. Dat is dus helemaal niet zo. Ook is er geen wettelijke norm voor een minimaal aantal af te nemen toetsen. Wel een eindtoets in groep 8.”

Spliet: “Je ziet vaak dat scholen toetsen om te zien of kinderen op het niveau zitten van de aangeboden methodiek. Wij willen ons niet laten leiden door methodes. Bij ons staat de ontwikkeling van het kind centraal. De Wit: “Het gaat om de weg niet om het resultaat.”

De naam van de nieuwe school is Auryn, spreek uit als: Aurien. “Auryn is een amulet in het boek Het oneindige verhaal en betekent: Doe wat je wil,” vertelt De Wit. “Het sluit aan bij de vraag die een kind op aarde heeft te beantwoorden en waar wij bij helpen: Wat is jouw opgave in deze wereld. Wat wil je, waarvoor kom je?”

Vrijheid van onderwijs
Auryn is een school zonder hiërarchie. “Een school als vereniging, geen stichting,” zegt Spliet. “We willen terug naar het leerkrachtenzelfbestuur met mandaten. Als leerkrachten willen we geen directeur die zegt hoe het moet, maar de vrijheid houden om zelf het onderwijs vorm te geven. Dat betekent dat directeurstaken worden uitgevoerd door een coördinator die gelijkwaardig naast ons staat.”

Als doorgewinterde lerares hoort Spliet vaak dat ouders gemeenschap missen. “Wij willen ouders weer de school in halen. Ouders een rol geven op school en in de gemeenschap. Samen bouwen, in een mandaatstructuur. We willen een open communicatie. Ouders laten zien wat je doet en waarom. Betrekken en uitwisselen. Gemeenschap moet je voeden en soms moet je ouders opvoeden. Daarom willen we ook de ouderavonden weer terug in de school.”

De vier oprichters zijn er zeker van dat er ouders zijn die interesse hebben in de nieuwe school. “We weten uit het veld dat er behoefte aan is.” Van Overbeeke: “We hebben nog twee jaar. In 2023 willen we starten. We beginnen waarschijnlijk met kleuterklassen en een eerste klas, tenzij er iets anders door ouders wordt gevraagd.”

Belangstellingsmeting
Om vanuit de overheid gefinancierd te kunnen worden, moet worden aangetoond dat er voldoende belangstelling is voor de nieuwe school. Deze belangstellingsmeting is een belangrijke drempel die moet worden genomen om te kunnen starten en loopt vanaf 1 juli t/m 15 oktober 2021. Auryn organiseert hiervoor vijf informatiebijeenkomsten.

Informatiebijeenkomsten
Donderdag 1 juli, 20.00 – 21.30 uur

Dinsdag 20 juli, 20.00 – 21.30 uur

Zaterdag 28 augustus, 15.00 – 16.30 uur

Woensdag 15 september, 20.00 – 21.30 uur

Vrijdag 08 oktober, 20.00 – 21.30 uur

www.vlc-auryn.nl

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant