Maartje Epema (links) en Mirjam van Biemen: “Door de podcast is onze vriendschap hechter geworden.” Eigen foto
Maartje Epema (links) en Mirjam van Biemen: “Door de podcast is onze vriendschap hechter geworden.” Eigen foto

Mirjam van Biemen schetst met podcast grenzeloze inzet voor vluchtelingen

Algemeen

ZUTPHEN/VORDEN – Maartje Epema vangt op haar boerderij in het buitengebied van Vorden vluchtelingen op. De Zutphense schrijver, journalist en programmamaker Mirjam van Biemen maakte er voor podcast DOCS, een initiatief van NTR en VPRO, een documentaire over. Het resultaat luistert naar de titel ‘In volle vlucht’ en is onlangs genomineerd voor de prestigieuze Prix Italia.

Door Eric Klop

De twee vrouwen kenden elkaar al langer. Maartje (46) is zangdocent en daarnaast als violist en zangeres actief in haar eigen gipsyformatie Balkanari. De man van Mirjam is drummer van de band. Ook gaf hij Maartje’s zoon drumles, terwijl Mirjam’s zoon gitaarles kreeg van de partner van Maartje. Een muzikaal netwerk waardoor ze bevriend raakten. En Mirjam (ook 46), gepokt en gemazeld als programmamaakster voor de publieke omroep en tegenwoordig freelance werkzaam als schrijfster en journalist die de diepte zoekt, het één en ander signaleerde waarin zij wel een verhaal zag. Maartje Epema woont met haar partner Frank en hun respectievelijk 16-, 14- en 12-jarige kinderen Lente, Rosa en Jan-Hergen iets ten zuiden van Vorden op een grote boerderij die ooit eigendom was van haar grootouders. Al zo’n vijf jaar zijn ze echter nog maar zelden met z’n vijven. Op het dieptepunt van de vluchtelingencrisis besloot Maartje in actie te komen en vangt het gezin asielzoekers op. Met name jonge mannen uit Syrië die geen andere uitweg zien dan huis en haard te ontvluchten voor niet aflatend oorlogsgeweld. Maartje gaat ver, héél ver, in haar inzet voor mensen die zonder hulp geen enkele toekomst hebben. Niet alleen staat de deur altijd open voor ‘vreemdelingen’ die er tijdelijk de gelegenheid krijgen hun weg in het dagelijks leven op de boerderij te vinden, ze is in al haar dadendrang ook vaak op pad. Zowel in binnen- als in buitenland. Zo boekte ze vorig jaar spontaan een vliegticket naar Turkije. Verbleef er enkele weken om twee Syrische jongens uit gevangenschap te halen. Maartje vindt dat ze niet anders kan.

Ten koste?
Maar gaat die grenzeloze inzet voor de medemens niet ten koste van haar gezin? Het is één van de aspecten die Mirjam van Biemen voor haar podcast heeft onderzocht. Ze volgde Maartje een jaar, tot aan de afgelopen kerstdagen. Probeerde bovendien te achterhalen wat Maartje bezielt. Door haar zelf aan het woord te laten, maar ook direct betrokkenen. De kinderen bijvoorbeeld. ‘We hebben al vijf jaar geen géén vreemde mensen in huis gehad’, zegt dochter Lente. En haar zusje Rosa: ‘Ik moet altijd rekening houden met mensen. Altijd, altijd, altijd!’. Inmiddels zijn ze gewend en blijken bewondering te hebben voor wat hun moeder vanuit haar hart onderneemt. Die er in de reportage zelf een logica op na houdt waar eigenlijk geen speld tussen te krijgen is: ‘Ik heb een paspoort, ik heb een rijbewijs, ik ben gezond, ik heb een familie, ik heb werk en dan ga ik mensen helpen. Wat is daar moeilijk aan?’. En, stamelt ze op een gegeven moment ontroerd: ‘Al die jongens die hun moeder zo missen’.

Het begon in 2016. Maartje trad met haar band Balkanari regelmatig op in asielzoekerscentra. “De sfeer was er altijd bedrukt”, blikt ze aan de keukentafel bij haar vriendin Mirjam terug. “De mensen verkeerden nog in de intake-fase. Dat brengt onzekerheid met zich mee. Tijdens een optreden wilde een jonge vluchteling met ons meespelen. Op klarinet. Hij had het zichzelf aangeleerd. Een geweldige muzikant. We hielden contact. Ik begeleidde hem voor wat betreft het theoretische gedeelte om op het conservatorium toegelaten te worden. Hij kwam vaak bij ons over de vloer, maar woonde bij een gezin in Utrecht. Via Take Care B&B, een opvangregeling voor statushouders die in afwachting zijn van een eigen woning. Dat leek mij ook wel wat. Vluchtelingen zijn zo beter af dan in een AZC. Integreren beter, leren sneller Nederlands en het is goed voor hun zelfvertrouwen.”
Rafeek was de eerste die via de regeling op de boerderij bij Vorden kwam wonen. Nadien volgde nog een aantal jonge mannen, allemaal uit Syrïë. Zoals ook Ahmad, die Maartje twee jaar geleden leerde kennen tijdens een optreden in het Zutphense Koelhuis. Met hem ontstond een band toen bleek dat de autoreis die zij en haar gezin al enige tijd naar Turkije wilden maken door hem volgens precies dezelfde route was afgelegd. Alleen andersom. En te voet… Ahmad paste op de boerderij toen de vakantie in 2019 te langen leste een feit werd. Inmiddels woont hij op zichzelf in Steenderen. De band met de gevluchte Syriër bleef, hechter dan ooit. Op de boerderij is zijn plaats intussen ingenomen door z’n 18-jarige broer Abdulkader. Inmiddels als pleegkind. Zijn komst naar Nederland had echter de nodige voeten in de aarde. Een bizar verhaal, dat Maartje vorig jaar opnieuw, maar nu op eigen houtje, naar Turkije bracht en op de podcast uit de doeken wordt gedaan.

‘Gewoon mensen’
Mirjam van Biemen is onder de indruk van wat Maartje Epema over heeft voor het wel en wee van vluchtelingen. “Ik heb veel van haar opgestoken”, zegt ze. “Vluchtelingen worden veelal als zielig weggezet. Maar het zijn gewoon mensen met wie je contact kunt maken. Net per se via een organisatie, maar ook zelf, spontaan. Zo raakte ik eind vorig jaar midden op straat aan de praat met Hassan. Vertelde mij dat hij was gevlucht uit Pakistan. Lopend over de bergen en door de metershoge sneeuw. Hij arriveerde na vijf jaar in Nederland. Ik nodigde hem uit bij mij thuis voor een kopje koffie en een hapje. Heel gezellig. Dat de quiche die ik net ter voorbereiding op het kerstdiner maakte mislukte maakte niet uit. De ontmoeting was zó waardevol! Ik had dit nooit zo makkelijk gedaan als ik toen niet met die podcast bezig was geweest. Wat dat betreft heeft ze me wel de ogen geopend.” Maartje Epema is vast van plan haar barmhartige activiteiten voort te zetten. “Er zal wel weer een nieuwe vluchteling op mijn pad komen”, glimlacht ze. “Nee, ik ben er niet naar op zoek. Het overkomt me. Daar heeft het feit dat ik een jaar lang een nieuwsgierige journalist over de vloer had niets aan veranderd. Integendeel. Ik heb mijzelf onder loep kunnen nemen. Mij extra bewust geworden van waar ik mee bezig ben. Een soort reflectie. Ook dat is best waardevol.”

De podcast In volle vlucht, die maakster Mirjam van Biemen een ‘compositie' noemt en waarvoor zij zelf het script schreef en tevens de muziek erbij koos, is door NTR/VPRO dusdanig op waarde geschat dat die is ingezonden voor de Prix Italia, waarvan de uitreiking in juni plaatsvindt. Beluisteren kan 24/7. Google op DOCS en In volle vlucht, waarna zich meerdere afluistermogelijkheden aandienen.

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant