Hans Heesen en Helmie Stil verheugen zich op het Poëzie Filmfestival dat op zaterdag 6 november plaatsvindt in Filmhuis Luxor in Zutphen. Foto: Alize Hillebrink

Hans Heesen en Helmie Stil verheugen zich op het Poëzie Filmfestival dat op zaterdag 6 november plaatsvindt in Filmhuis Luxor in Zutphen. Foto: Alize Hillebrink

Eerste Nederlands Poëzie Filmfestival trapt af in Zutphen

Algemeen

ZUTPHEN - In november 2021 vindt in Zutphen het eerste nationale Poëzie Filmfestival plaats. Initiatiefnemers Helmie Stil en Hans Heesen: “In poëzie en film komt alles samen.”

Door Alize Hillebrink

In navolging van Berlijn, Seattle, Montreal, Barcelona en tal van andere plaatsen over de hele wereld krijgt ook Nederland een poëziefilmfestival. Op 6 november 2021 vindt in Zutphen de eerste editie plaats: een dag in het teken van lokale, nationale en internationale poëziefilms.

Het is stil in filmhuis Luxor. De kachel van de bioscoop staat sinds de lockdown uit. Voor de nodige ‘coronaventilatie’ staat de buitendeur van het keldercafé open. Een ontmoeting met Helmie Stil en Hans Heesen in het filmhuis Luxor is bibberend koud, maar het gesprek over poëzie en film is geanimeerd en verwarmend, zo blijkt al spoedig.

Poëzie is populair, vooral onder jongeren. Er zijn genres als ‘spoken word’, ‘slam poetry’, ‘page poetry’ en rap. Ook poëziefilms is trending, maar wat is het eigenlijk? Met een hete cappuccino in de hand gaat filmmaker en -regisseur Helmie Stil er voor zitten. “Een poëziefilm is een film geïnspireerd door poëzie, het is een verbeelde interpretatie van een gedicht, het gedicht is leidraad.”

Er worden steeds meer poëziefilms gemaakt, zegt Heesen. “In deze tijd van ontlezing en overheersende beeldcultuur vormen poëziefilms een antwoord.” En dan, poëtisch: “Poëziefilms geven het beeld terug aan het woord. Poëzie geeft vrijheid en daar is behoefte aan in het verstikkende klimaat waarin we leven. Poëzie geeft een tegenwicht tegen de verzakelijking van deze tijd.”

Nederland loopt met het genre poëziefilms volgens Heesen een beetje achter. “Over de hele wereld vinden poëziefilmfestivals plaats, behalve in Nederland.” Stil bevestigt: “Berlijn had in 2020 maar liefst 2000 inzendingen. In Duitsland en Engeland zie je ook veel live-poëzieoptredens. Het vindt plaats in een veilige setting waarin iedereen zich vrij voelt poëzie te uiten op een kunstzinnige manier. Heel inspirerend.”

Ontheemd
De passie voor poëzie en film begon bij Helmie Stil toen ze tien jaar geleden ‘voor de liefde’ vanuit Nederland verhuisde naar de Engelse hoofdstad Londen. Over het niemandsland dat ze ervoer op het kruispunt van haar emigratie maakte ze haar eerste poëziefilm. “Ik voelde me ontheemd en om mijn gevoelens te uiten schreef ik ‘Shadow and Sun’, een gedicht over hoe het voelde om geëmigreerd te zijn.” Het gedicht en de film werden geboren van binnenuit, vertelt ze. “Een drang, ik moest het schrijven en daarna in beeld brengen.” Ze stuurde het filmpje naar het Filmfestival Walthamstow en won direct een prijs. Hierna startte ze haar eigen poëzie filmbedrijf ‘Poetrycinema’ en sindsdien maakt ze ieder jaar minimaal een poëziefilm.

Bij Hans Heesen, filmdocent, schrijver en directeur van het Zutphens filmhuis Luxor, ontstond de liefde voor poëzie en films al in zijn jonge jaren. Op zijn elfde spaarde hij met zijn vriendje in de zomer statiegeldflessen. “We hadden zoveel geld opgehaald dat ik er niet mee thuis durfde te komen.” Met het geld gingen ze naar de film. “Drie keer bezochten we Jungle Book en wel acht keer gingen we naar The One-Armed Swordsman, een Kung Fu film. Mijn vriendje wist daarna zeker dat hij op vechtsport wilde en ik wist daarna zeker dat ik films wilde gaan maken. De literatuur ontdekte ik op mijn dertiende.”

Stil, die sinds drie maanden in Doesburg woont, spreekt over haar passie voor filmpoëzie met Merijn Schipper, boekhandelaar en uitgever. “Dan moet je bij Hans Heesen zijn zei hij direct,” vertelt Stil. En toen? Heesen veert op, zijn ogen twinkelen: “Toen was er vuur.”

Langgekoesterde wens
Met het Nederlands poëzie filmfestival gaat er voor Heesen een oude wens in vervulling. Twintig jaar geleden al had hij met Ingmar Heytze het plan om poëziefilms te gaan maken, onder de noemer ‘Versfilm’. De producent stak het hoog in, te hoog bleek achteraf. “Zijn idee was om iedere week een poëziefilm te vertonen op televisie. 52 poëziefilms in een jaar. Het voorstel bleef steken en de uitvoering kwam er niet. “Een les waar ik van geleerd heb,” zegt Heesen. “Klein beginnen, niet te snel te groot maken en jezelf niet afhankelijk maken van anderen.”

Nu ze elkaar gevonden hebben “gaan we het zelf doen,” zeggen beiden resoluut. De twee hebben er zin in en de voorbereidingen zijn in volle gang. Ze willen een breed publiek aanspreken en het programma ziet er veelbelovend uit. Met aandacht voor werk van scholieren, lokale dichters en ruimte voor landelijk en internationaal werk.

Programma
In de maanden voorafgaand aan het Poëzie Filmfestival geeft Stil workshops aan middelbare scholieren. “Ze mogen een eigen poëziefilm maken die zal worden vertoond op het festival. We hebben vier dichters gevraagd daarvoor een gedicht beschikbaar te stellen.” Dat zijn Iduna Paalman (bekend van haar lovend ontvangen poëziedebuut De grom uit de hond halen, Querido 2019), Wout Waanders (stadsdichter van Nijmegen en bekend van de bundel Parkplan, 2020), schrijver en dichter Ingmar Heytze en de Zutphense dichter Naomi Montroos (poëziebundel Regenboom, 2020). Naast het scholierenprogramma is er een lokaal programma met films van Zutphense dichters, een landelijk programma en een internationaal programma met films van het Zebra Poetry Film Festival Berlijn en een Engels/Amerikaans programma met films van The Poetry Society en Motionpoems.

Hoe geanimeerd ook, inmiddels is in de kelder van Luxor de omgevingstemperatuur nog verder gedaald. We spreken over de verfilming van poëzie versus literatuur. “Poëzie is als schrijfvorm het aller-vrijst,” zegt Stil. Bij de verfilming van een boek moet je je als filmmaker houden aan het verhaal. Bij een gedicht gaat het om de interpretatie. Gedichten zijn vaak heel persoonlijk, maar de interpretatie ervan is dat ook. In poëzie en film komt alles samen.”

Het Nederlands poëzie filmfestival, zaterdag 6 november, Filmhuis Luxor, Zutphen. Meer informatie volgt op: www.luxorzutphen.nl.

Nieuwsgierig geworden? Op www.poetrycinema.co.uk zijn poëziefilms te bekijken.

Dichter Iduna Paalman treedt op tijdens het Nederlands Poëzie Filmfestival op 6 november 2021. Foto: Irwan Droog
Dichter Iduna Paalman treedt op tijdens het Nederlands Poëzie Filmfestival op 6 november 2021. Foto: Marianne Hommersom

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant