Net als het origineel wordt het nieuwe boek verluchtigd met illustraties van Jan Hendrik Persijn.
Net als het origineel wordt het nieuwe boek verluchtigd met illustraties van Jan Hendrik Persijn.
AUDIO

Sander Leest: Oolde, mijn Oolde - Hendrik Willem Heuvels universum

Algemeen

ACHTERHOEK - Een bijna honderd jaar oud boek komt in een nieuwe uitgave weer helemaal tot leven.

Wat als Hendrik Willem Heuvels boek uit 1927 niet Oud-Achterhoeksch Boerenleven had geheten, maar pakweg Oolde, mijn Oolde?
Wie alleen de titel en een beknopte beschrijving leest, zal vermoeden dat hij met een nostalgisch encyclopedie-achtig product te maken heeft. Heuvel (1864-1926) kijkt met weemoed terug op de tijd toen hij ongeveer twaalf jaar was en beschrijft de gebruiken en gewoontes op het platteland die in de loop van de twintigste eeuw aan het verdwijnen waren. Zoiets.
Het klopt: dat doet Heuvel inderdaad. Zijn boek leidt de lezer door het dagelijks leven in deze streek, toen de industriële revolutie nog nauwelijks had toegeslagen, laat staan de globalisering.
Maar Heuvel doet meer. Hij schrijft het mooi op. Zijn taalgebruik is poëtisch. Persoonlijk ook. De prozaïsche titel past daar niet zo goed bij.
Enerzijds documenteert hij met grote nauwkeurigheid alles wat hij beleefde, dacht en voelde gedurende één kalenderjaar, anderzijds voegt hij er het een en ander aan toe, wijkt hij af van hoe het werkelijk ging. Zijn vriendinnetje Dientje heette eigenlijk Mientje en is helemaal nooit geëmigreerd. Bijvoorbeeld.
Voor een boek met zo’n prozaïsche titel is Heuvels verteltrant te persoonlijk. Het is veel gelaagder dan je zou denken. Het is literatuur.
De insiders wisten dat allang. Het is een van de redenen waarom oud-hoogleraar Willem Ouweneel (bioloog, filosoof, theoloog) zich als initiatiefnemer samen met een team regionale Heuvelkenners aan de heruitgave heeft gezet, getiteld Oolde, mijn Oolde. Ouweneel spreekt van een ‘semi-roman’. Maar goede literatuur behoeft in wezen geen etiket.
Voorzien van inleidende hoofdstukken en voetnoten is de nieuwe uitgave veel meer dan alleen een nieuw jasje: het is een nieuw leven. Voetnoten kunnen de ‘flow’ soms storen, maar in dit geval dragen ze er sterk toe bij dat je wordt meegetrokken in het ritme van Heuvels zinnen. Als je er eenmaal in zit, lijkt het niet meer zoveel uit te maken wáár en wanneer het zich afspeelt. Net alsof je zelf een boek lang twaalf jaar mag zijn.

Sander Grootendorst
Tips:
sandergrootendorstleest@gmail.com

Ouweneel spreekt de hoop uit dat Heuvels boek ingang zal vinden in de harten van lezers buiten de Achterhoek. In dat opzicht is de titelwijziging interessant. Oolde is de buurtschap bij Laren waar Heuvel opgroeide. Dáár speelt het boek zich af, in Hendrik Willems universum. Het muzikale woordje ‘Oolde’ speelt ook een rol. Met het grappige effect dat het ook inderdaad universeler klinkt, in dit geval, dan ‘Achterhoek’.
Uit het hoofdstuk ‘Juni’: "Die plaggenhopen speelden een aardige rol in het zomerleven van ons kinderen. Op hun kruin zit ik bij vallenden avond te lezen. We spelen er komedie, zingen met buurmans kinderen de liedjes van school of ik vertel een zelfbedacht verhaal."
Het zat er al vroeg in bij Hendrik Willem. In juni 2020 zijn Heuvels vertelsels nog altijd fijn om te lezen.

Oolde, mij Oolde. Oud-Achterhoeksch Boerenleven het heele jaar rond. Door H.W. Heuvel. Geheel herziene en geannoteerde uitgave. Uitgeverij Aspekt, 32,95 euro.

Luister hieronder naar een door Sander voorgelezen passage uit Oolde, mijn Oolde van Hendrik Willem Heuvel

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant