'Ik vind een foto goed gelukt, als ik m geloof'
AlgemeenZutphen is een creatieve geest rijker. Maak kennis met de Utrechtse fotograaf Nike Martens (39) die twee jaar geleden naar Zutphen verhuisde met haar gezin. Even was er de angst of ze hier wel voet aan de grond zou krijgen, maar die bleek ongegrond, ook hier gaan de zaken als een speer. Best bijzonder voor een vrouw die er ooit van droomde officier van justitie te worden en de fotografie zich grotendeels zélf eigen maakte.
Door Mirjam van Biemen
We zitten aan tafel, in het nieuwe grote huis, net buiten het centrum van Zutphen. Het is er hoog, licht en ruim en we kijken uit op de veranda met daarachter een diepe tuin terwijl we sterke koffie drinken. Voor het eerst heeft ze even geen klussen aangenomen want ze moest nodig eens door alle privéfoto's heen. Dat weekje New York van vorig jaar of die vakantiekiekjes met het gezin, die eigenlijk nooit meer kiekjes zijn als je professioneel fotograaf bent. Het stapelt zich op en dat vindt ze zonde. "Ik had vijf jaar foto's waar ik nog iets mee moest. Ik ben een heel eind gekomen, maar nog is het niet af."
Als je haar site bezoekt, blijf je vanzelf hangen. Met name haar portretten zijn eigen en uniek. Ze hebben 'iets', maar waar m dat precies in zit? Ze weet het zelf ook niet. "Ik doe maar wat", zegt ze lachend. En zo heeft ze het altijd al gedaan, want het was nog best even zoeken voordat ze bij fotografie uitkwam. "Achteraf is mijn route misschien niet helemaal logisch geweest."
Als meisje fotografeert ze ook al veel. Haar eerste, simpele camera krijgt ze op haar vijftiende die steevast meegaat op vakantie. Foto's worden zorgvuldig in mooie boekjes geplakt, iets waar ze lol in heeft. Misschien keek ze het af van haar vader die ook hobbyfotograaf was, vertelt ze. Ze hielp hem in zijn doka, wat ze heel leuk vond. Toch kiest ze later voor een studie journalistiek om na de behaalde propedeuse te switchen naar strafrecht waarna ze als jurist bij het Openbaar Ministerie terecht komt. Officier van Justitie worden is haar ultieme droom, maar blijkt vooral veel papierwerk en dus solliciteert ze bij de politie waar ze als beleidsmedewerker aan de slag kan. Ook hier stopt ze mee. "In dienst op een kantoor werken is niks voor mij. Ik heb behoefte aan afwisseling en werk liever alleen."
De geboorte van haar eerste dochter zorgt voor een definitieve omslag. Nike wil iets anders en zoekt een baan waarbij zij, en haar man, die als muzikant op onregelmatige tijden van huis is, toch om en om bij de kinderen kunnen zijn. Ze geeft zich op voor een cursus fotografie aan de fotovakschool en registreert zich vast als journalist/ fotograaf terwijl ze dat eigenlijk nog niet is. Best een gewaagde stap geeft ze toe. "Mensen verklaarden me voor gek om in de crises te starten als freelance journalist. Maar de journalistiek bleef lonken en het leek me handig om mijn eigen foto's aan te leveren bij stukjes die ik schreef."
Het tekent Nike. Geen vast omlijnde plannen, maar gewoon maar doen. De fotovakschool maakt ze ook niet af. "Na een jaar wist ik genoeg. De rest heb ik in de praktijk geleerd. In het begin heb ik wel fouten gemaakt hoor, ik ben echt door schade en schande wijs geworden." Ze pitcht wat ideeën bij tijdschriften en schrijft vervolgens zes jaar lang voor bladen als Viva Mama en Santé waarbij ze soms ook het beeld verzorgt. Het hinken op twee benen valt haar echter steeds lastiger, ook door de komst van dochter nummer drie. "Om te schrijven moet je uitgerust zijn en focus hebben, zeker als je korte deadlines hebt. Dat ging niet met jonge kinderen, dan weer was er één ziek, of had ik een gebroken nacht. Ik kreeg er stress van." Ze voelt dat ze moet kiezen en dat valt zwaar. "Ik vond het allebei heel leuk, maar koos voor fotografie in de hoop dat ik beter om de kinderen heen kon plannen en dat ik nog beter zou worden in mijn vak."
Dat laatste is gelukt. Eigenlijk heeft ze altijd werk, acquisitie heeft ze nooit hoeven doen. Ze fotografeert vooral voor bedrijven, zakelijke portretten van werknemers, maar ook foto's voor brochures, banners en bushokjes. Ze snapt het wel. "Iedereen googelt elkaar tegenwoordig. Die eerste indruk online is extreem belangrijk ineens, bedrijven realiseren zich dat."
Bruiloften- en babyshoots zijn haar te gestileerd en niet aan haar besteed. Echte foto's, daar houdt ze van. "Ik zie vaak foto's waarvan ik denk: hoe hebben ze die nou kunnen kiezen? Dan zie ik een gemaakt lachje of een onzekere blik. Ik vind een foto goed gelukt, als ik m geloof." Daarom zoekt Nike altijd naar die ene blik en gaat ze net zolang door totdat ze 'm heeft. Juist die interactie vind ze geweldig. "De meeste mensen vinden het niet leuk om op de foto te gaan, dus het is iedere keer weer zoeken hoe ik iemand op z'n gemak krijg. Toch lukt het altijd en dat maakt het juist zo tof."
Fotograferen doet ze het liefste buiten, zonder kunstlicht en Zutphen leent zich hier uitstekend voor. "Ja als ik in Zoetermeer had gewoond was het stukken minder inspirerend geweest, hier heb je zo een goeie plek gevonden." Ook kreeg ze al aardig wat 'locals' voor haar lens. Voornamelijk psychologen en coaches, maar ook makelaars, schrijvers en de top van Groen Links.
Ze laat me een dierbare foto zien, aan de muur in het toilet. Een zwart-wit foto van het gezin in de nieuwe tuin. Haar man zit aan tafel, kijkt op van zijn biertje, pal in de lens. Op de achtergrond een kind in de lucht door een sprong op de trampoline, 'gevangen' in een waterstraal die schittert in de zon van dochter twee die met de tuinslang spuit en dochter drie die het geheel aanschouwt. Nike klikte op het juiste moment. "Dit was pure mazzel. Niemand poseert, maar het is gewoon wat het is."
