Elske Ponten. Foto: Alice Koers
Ubuntu: Ik ben omdat wij zijn
Elske Ponten is een bevlogen bestuurslid van de ‘Bewonerscoöperatie Ubuntuplein Zutphen’ en van meet af aan bij dit project in de Noorderhaven betrokken. “Ik ben pas gelukkig als ik kan delen”, zegt ze.
Door Alice Koers
Elske komt naar mijn tijdelijke woning in Kade Noord. Dan zijn we maar vast in de nieuwe woonwijk Noorderhaven, vinden we. Straks zijn we buren, als het Ubuntuplein wordt opgeleverd. Het is duidelijk dat ze zin heeft in het gesprek, ze straalt over haar hele gezicht als ik de deur voor haar opendoe.
Wil je eerst vertellen wat Ubuntu is? Veel mensen zullen zich dat afvragen
We zitten tegenover elkaar in de splitlevel huiskamer met uitzicht op de grote binnentuin, als Elske begint te vertellen. “Het woord Ubuntu (je spreekt het uit als oeboentoe) komt uit Afrika, uit de Zoeloetaal. Het concept draait om medemenselijkheid. Solidariteit en gemeenschapszin zijn heel belangrijk. Het idee is dat een mens alleen gelukkig kan zijn als anderen dat ook zijn.”
Hoe ben jij bij deze bewonerscorporatie betrokken geraakt?
“Toen mijn man in 2005 overleed, woonde ik in een villa in Apeldoorn. De kinderen waren het huis uit en ik voelde me niet prettig in mijn eentje in zo”n groot huis. Het was altijd al mijn diepe wens om in een woongemeenschap te wonen. Ik ben pas gelukkig als ik kan delen, dat is altijd al zo geweest. In Apeldoorn kon ik niets vinden dat geschikt was. Uiteindelijk ben ik bij ‘De Groene Marke’ in Leesten gaan kijken en was direct enthousiast. In 2006 ben ik verhuisd.
Het was de beste stap die ik had kunnen zetten. Ik werd er goed opgevangen, waardoor ik me snel thuis voelde. Ik wist toen al dat ik een appartement wilde als ik ouder was. Daarom ging ik na verloop van tijd zoeken naar iets soortgelijks en kwam bij de Derde Fase terecht – de periode in je leven zo ongeveer nadat je kinderen het huis uit zijn. Het was een groep 55plussers die op een zinvolle manier oud wilden worden, samen met anderen.”
Hoe is het Ubuntuplein ontstaan?
“Op zoek naar een plek om te bouwen, sloot ook woongroep de Noabers zich bij ons aan. De Noorderhaven kwam in zicht en we wilden het groots aanpakken. Jonge gezinnen erbij (Rhowida), Zorgorganisatie Sutfene sloot zich aan omdat we zorg dichtbij heel belangrijk vonden, een Grand Café en leuke, kleine bedrijfjes. Er moesten koopwoningen, vrije sector huurwoningen en sociale huurwoningen komen. Alles gelegen rondom een groot plein: Het Ubuntuplein.
In 2008 diende de bankencrisis zich aan. Het plan liep stuk. Banken begonnen moeilijk te doen, de betrokken woningbouwcorporaties haakten af, Sutfene deed niet meer mee. De Noabers, Rhowida en Derde Fase zochten iets anders. Heijmans verkocht stukken grond van ons oorspronkelijke plan aan de Knarrenhof en Vesteda.
Een paar mensen probeerden het project te redden en namen het heft in handen. De grote vraag was natuurlijk hoe we aan geld konden komen. Uiteindelijk is het gelukt. Habion, een landelijke woningbouwcorporatie voor 55plus en zorg, zag wel wat in het Ubuntuplein. Heijmans vond een andere plek voor ons. Het is een heel gepuzzel geweest om uit te vinden hoe we als Ubuntuplein, Habion, Heijmans en de Gemeente Zutphen het plan uiteindelijk konden uitvoeren. Daar zijn we uitgekomen: we konden gaan bouwen! Dat was in 2018/2019.”
Hoe vinden we de Ubuntu-gedachte terug in de opzet van het Ubuntuplein?
“Er komt een gemeenschappelijke ruimte, het Ubuntuhuis, waar we elkaar kunnen ontmoeten bij vergaderingen zoals de Algemene Ledenvergadering en Gedragen Besluitvorming – het samen zoeken naar een antwoord op een bepaald probleem waarbij iedereen gehoord en gezien wordt. Er komt een keuken om samen te eten. Kleinere ruimtes voor gespreksgroepen of een koortje, schilderles, schrijfcursus, meditatieruimte en zo meer. In de grote zaal komen gezellige zithoekjes. Wij vinden het ook heel belangrijk dat wij openstaan voor de buurt. We willen beslist niet een gesloten gemeenschap zijn.”
Ben je tevreden met hoe het uiteindelijk geworden is?
“Het grote Ubuntuplein konden we destijds inrichten naar onze eigen ideeën. Omdat Habion zich aan de regelvorming voor woningbouwcorporaties moest houden, hebben we veel moeten inschikken. Zoals de wens om ook jonge gezinnen in het plan mee te nemen. Nu moeten we oppassen niet in de teleurstelling te blijven hangen. Het gaat om het werken aan de gemeenschap. Hoe kun je dat toch vormgeven binnen de ‘beperkingen’, dat is de uitdaging. En ik ben blij dat het goede woningen zijn, want dat zijn ze. Zwaarwegend voor mij was: zonder sociale huurders geen Ubuntuplein. Iedereen moet de gelegenheid krijgen om op zo’n mooie plek te kunnen wonen. Toen een groot aantal sociale huurwoningen werd vervangen door huurwoningen voor inkomens net boven de sociale huurgrens, was de teleurstelling in eerste instantie groot. Maar toen dacht ik, nee Elske, leven vanuit het idee iets te maken van datgene wat er op je weg komt, daar moet je het positieve uithalen. Het is weer een nieuwe uitdaging.”
Wat zijn je taken bij BUZ?
“Ik doe naast het bestuurswerk ook de ledenadministratie. Ik vind het een eer om dat te mogen doen. Ik spreek iedereen, ken alle bewoners, doe ook de individuele gesprekken. Er komen verschrikkelijk veel leuke mensen te wonen. Ik ben zo blij met iedereen. De Ubuntugedachte is de basis van mijn leven. Ook toen ik het woord nog niet kende.”