Filosoof en schrijver Eva Meijer aan het woord met als decor een kunstwerk van Luitgard Schultz. Foto: Sander Grootendorst
Filosoof en kunstenaar in gesprek met de natuur
De taal van de kip en de inktvis
ZUTPHEN - Wie op zijn erf een groepje kippen houdt, kan ze individueel al snel onderscheiden. Vaak krijgen ze ook allemaal een eigen naam. Wat blijkt uit recent onderzoek? Kippen kunnen mensen net zo goed uit elkaar houden en… ze geven ons óók namen.
Door Sander Grootendorst
Eva Meijer is als filosoof en schrijver lastig onder één noemer te brengen, maar ze heeft het hoe dan ook vaak over ‘mensen en andere dieren’. Zondag hield ze een lezing in Dat Bolwerck in Zutphen met als aanleiding de tentoonstelling van de Zutphense Luitgard Schultz (geboren in het Duitse Esslingen). De expositie heet: Es schläft ein Lied in Allem: er slaapt een lied in alles. Na een inleiding van zo’n tien minuten verklapte Meijer de titel van haar lezing: Luister eens naar iemand die je niet verstaat.
In het voormalige koetshuis wist Meijer het publiek te boeien met weetjes en diepere gedachten over de natuur, taal en kunst. Ze uitte haar zorgen over de planeet waarop wij ‘te gast’ zijn, maar bood de toehoorders tegelijkertijd hoop. Allesomvattende hoop, zogezegd, in het voetspoor van de filosoof Ernst Bloch, die ‘hoop’ tot een soort uitgangspunt voor het leven verklaarde. Én hoop door al die fascinerende informatie over hoe dieren met elkaar (en met ons) communiceren en wat wij daarvan kunnen opsteken – als het om rechtvaardigheid gaat, bijvoorbeeld. “Hoe kunnen we beter naar elkaar luisteren? Wat kunnen en wat moeten we elkaar vertellen?”
Mensen hebben talen, dieren ook: zo praten Caribische inktvissen met elkaar door middel van kleursignalen. En vlinders via geur. De grens tussen ‘natuur’ en ‘cultuur’ valt eigenlijk niet te trekken. “Mensen hebben hun culturen, dieren ook.” Er wordt de laatste tijd steeds meer wetenschappelijk onderzoek gedaan waaruit blijkt hoe goed dieren oplossingen kunnen vinden voor de uitdagingen waarmee ze worden geconfronteerd.
Meijer sprak haar lezing uit met als decor een doek van Schultz: er staat een grote gele cirkel op, die de filosoof gedurende vijf kwartier als een zon bescheen. De expositie, met als thema "het ontstaan en vergaan van alles”, laat volgens Meijer zien "dat wij zelf onderdeel zijn van de natuurlijke wereld”. "Maar het werk bekritiseert ook de manier waarop wij omgaan met de natuur.” De kunst van Schultz en het denken van Meijer raken elkaar.
Na de lezing liepen sommige aanwezigen nog even een rondje door de zalen van Dat Bolwerck. In de zaal aan de marktzijde trekken enkele grote doeken de aandacht waarin talloos veel herfstbladeren in verschillende staat van vergankelijkheid zijn verweven. In de stof vallen ook alweer gaten. Maar het licht van buiten schijnt daar dan toch weer hoopvol doorheen.
De expositie is nog te bezichtigen tot 30 januari.