'Iedere relatie kent onderwerpen waar niet over gesproken wordt'
Het kantoor van Aleide Hendrikse-Voogt kijkt uit op de Walburgistoren en op Dat Bolwerck. Ze is (co) auteur van de boeken: Stoppen als partners, doorgaan als ouders; Hoe maak je een succes van je samengestelde gezin en het Werkboek van woede naar redelijkheid voor advocaten en mediators. Aleide is docent aan de beroepsopleiding voor de advocatuur, advocaat familierecht en mediator in scheidingszaken. Ze werkt bij Voorink Advocaten op de Zaadmarkt 105 en als je vanuit haar raam naar buiten kijkt, zie je het zonnigste terras van Zutphen waar nooit een stoeltje staat.
Door Jolien Wilmar
"Als kind wilde ik zeerecht gaan studeren. Mijn moeder werkte bij het advocatenkantoor Nauta Dutilh. Ik mocht tussen de middag mee-eten aan de lange lunchtafel, waar ik genoot van gevatte opmerkingen en interessante gesprekken. Maarten werkte daar ook. Hij was advocaat zeerecht. Ik mocht met hem mee als hij in Rotterdam beslag moest leggen op een scheepslading in de haven. De deurwaarder sloeg kettingen om de scheepslading, waardoor het lossen of afmeren werd voorkomen. Dat was zo'n spectaculaire gebeurtenis, dat daar mijn fascinatie voor recht begonnen is. Ik ben inderdaad rechten gaan studeren en kwam erachter dat de complexiteit van de menselijke communicatie mij het meest boeide. Ik koos voor zowel arbeids- als familierecht, maar specialiseerde me uiteindelijk in familierecht."
Mediation
"Hier aan deze tafel spreek ik echtparen die willen scheiden. Zo eenzijdig positief als we naar elkaar kijken als we verliefd zijn, zo eenzijdig negatief kijken partners naar elkaar als ze willen scheiden. Een van de eerste dingen die ik dan ook probeer te doen is die kijk op elkaar iets te helpen nuanceren. Ik vraag naar de begintijd en de bijzondere momenten.
Sommige mensen komen bij mij met de wens zo snel mogelijk te scheiden. Zij denken dat als de rechter er met de hamer een klap op heeft gegeven en de scheiding in het gemeentearchief is bijgeschreven, daarmee het gedoe voorbij is. Maar de juridische kant is eigenlijk de makkelijkste kant van een scheiding, dat wil zeggen, mits de voorkant van de scheiding - de emotionele afwikkeling - goed gedaan wordt. Doe je dat niet en wordt de scheiding puur door de rechter besloten en uitgesproken, dan blijkt dat in de praktijk een niet-gedragen besluit. De pijn woekert voort en hierdoor komt het voor dat ex-echtelieden in verzet komen tegen de beslissing en volgende procedures gevoerd worden. Zo hobbelen sommigen van de ene rechterlijke procedure in de andere.
Als mediator probeer ik dat te voorkomen, door het eerst eens te worden over waar men het over oneens is. Waar gaat de breuk over? Wat was de aanleiding en waarom barst het? Om vervolgens de partnerrelatie om te buigen in die van ex-partners. Dit is belangrijk om vervolgens samen op een goede manier invulling te kunnen blijven geven aan de relatie tussen ouder en kind."
Relatie taboes
Binnen het eerste jaar van een relatie liggen de potentiële scheidingsredenen eigenlijk al op tafel. Die worden zichtbaar wanneer gebeurtenissen zich voordoen als: de komst van een kind, het overlijden van een dierbare, een ontslag, een verhuizing, een nieuwe baan of andere levens ontwrichtende gebeurtenissen. Tijdens die momenten tonen we ons zoals we dat uit ons gezin van herkomst geleerd hebben en we verwachten van onze partner een gelijke manier van handelen. Onze eigen cultuur wordt zichtbaar. De partner komt uit een ander gezin, waar andere normen golden en beziet de situatie met hele andere ogen. Verschillen tussen elkaars (familie)rariteiten worden zichtbaar en kunnen leiden tot strijd. Om door te kunnen gaan met de relatie, wordt op een gegeven moment het commentaar op elkaars onhebbelijkheden gestopt. Vaak om gedoe te voorkomen. Met dit zwijgen is er een taboe binnen de relatie ontstaan. Volgt er later in de relatie bijvoorbeeld een affaire waardoor een van beiden zich gekrenkt voelt, dan komen de onuitgesproken frustraties in alle heftigheid mee naar boven."
"Voor mij als mediator is het de kunst om tijdens de gesprekken als een menner op de bok te blijven zitten. Beide partijen moet ik gelijk behandelen en aan bod laten komen. Ik probeer ze te leren weer naar elkaar te luisteren, zodat ze weer kunnen horen waar de ander, na de scheiding, de meeste behoefte aan heeft."
De een zet de
beuk erin, de
ander waait
het liefste mee
"Ik blijf het interessant vinden hoe verschillend mensen communiceren. Niemand reageert als een computer waar je een kwartje in kunt gooien en dat hij dan doet wat je van hem vraagt.
Onbewust reageren mensen het meest meegaand op elkaar, als de gespreksstijlen een beetje op elkaar lijken, maar tijdens een ruzie wordt ieders eigen gespreksstijl uitvergroot. Terwijl de een het belangrijk vindt om te vertellen hoe hij zich voelt, zo wil de ander juist feitelijk vertellen hoe het zit, de derde wil kort en bondig naar de oplossing en de vierde waait met alle winden mee om de lieve vrede te bewaren. En onderling werken die verschillen tijdens een conflict als een rode lap op een stier.
Als gespreksleider help ik deze dynamieken bij elkaar te brengen, want linksom of rechtsom moet er weer een beetje bereidheid ontstaan om naar elkaar te luisteren. Als er weer een kiertje bereidheid ontstaat om elkaar erkenning te geven voor het geleden leed, de reden tot boosheid en pijn, dan hebben we het begin van de sleutel tot zorgvuldig scheiden in handen. Het is wenselijk een scheidingsovereenkomst te sluiten die door beide partijen gedragen wordt, zodat men zich er ook aan wil houden.
Goed scheiden komt eigenlijk neer op de veel benoemde levenswijsheden: de kunst van het loslaten, de kunst van het aanvaarden, de kunst van het uithouden van het ongemak van de ander, de kunst van het nemen van je verlies.
Ik doe dit werk omdat ik graag mensen help, maar dat is tegelijkertijd ook mijn valkuil. Want als iemand veel verdriet heeft of heel boos is, wil ik dat graag oplossen. Als mediator is het juist mijn taak dat ieder voor zichzelf gaat staan. Dit werk vraagt dan ook van mij dat ik die levenskunsten ook beoefen. Die mogelijkheid bieden mijn klanten mij, doordat ik hen mag helpen."