Dokter van Bork geëerd met 'Paul van Borkplantsoen'
ZUTPHEN - 'Vastberaden en met moed, Groot Graffel voor rampspoed behoed', dat staat op de uitnodiging voor de onthulling van een gedenkbord op de Looër Enk op woensdag 6 oktober. Het parkje rond het Witte Kruisje zal vanaf dan het Paul van Borkplantsoen heten. Daarmee blijft de herinnering levend aan het moedige optreden tijdens de Tweede Wereldoorlog van de geneesheer-directeur van de voormalige psychiatrische inrichting het Groot Graffel, nu GGNet. Het gebeurt op verzoek van het Comité Herdenkingen Tweede Wereldoorlog Warnsveld, in nauw overleg met de familie van Bork.
In de winter van 1944-1945 hadden Duitse soldaten loopgraven aangelegd rondom het Groot Graffel. En op het binnenterrein hadden ze zich met stellingen ingegraven. Op woensdagmiddag 4 april werd het hoofdgebouw getroffen door een drietal granaatinslagen van de oprukkende geallieerden, die ten onrechte van mening waren dat het een Duitse vesting betrof.
Dokter P. van Bork, de geneesheer-directeur, aarzelde niet maar nam een snel besluit. Hij zette zijn hoed op en ging in zijn witter doktersjas, met een witte handdoek aan zijn wandelstok, springend over de loopgraven naar de Kerkhofweg.
Daar trof hij een jeep aan met een Canadese militair met koptelefoon op. Hij vroeg doorverbonden te mogen worden met zijn dienstdoende officier. Hij riep: ‘You’re killing all my patients’. Daarna stopte het artillerievuur op de inrichting.
Met deze moedige daad redde hij patiënten en personeel in de inrichting.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog kwam Van Bork herhaaldelijk op voor zijn patiënten, waardoor hij driemaal gevangen werd gezet. Dat begon al in april 1943 toen hij weigerde de Joodse patiënten af te staan. Toen hij gevangen zat, werden de Joodse patiënten weggehaald. Van Bork, die ook 1e geneesheer van het binnengesticht was, kwam tijdens de oorlog diverse malen voor grote problemen te staan. Net voor het bombardement in oktober 1944 wist hij alle patiënten uit Zutphen over te brengen naar Warnsveld, waar inmiddels ook al honderden geëvacueerde patiënten uit de kuststreek waren opgenomen. Bij een beddencapaciteit van maximaal 700 moesten er ruim 1400 patiënten gehuisvest, gevoed en verzorgd worden. Een bijna onmogelijke taak, in een situatie waarbij de Duitse bezetter deze patiënten bepaald niet bevoorrechtte.
Uit documenten is gebleken dat Van Bork betrokken is geweest bij Medisch Contact, een verzetsorganisatie van artsen, van waaruit hij een open brief heeft geschreven aan Rijkscommissaris Seys Inquart over de omhoudbare toestand in de inrichtingen.
Door de naamgeving Paul van Borkplantsoen en de tekst op het bijbehorende gedenkbord, houden we zijn naam in blijvende herinnering.
Dokter M. ten Raa
Overigens mag ook de daad van dokter M. ten Raa, de verantwoordelijke arts voor de geëvacueerde patiënten uit Duin en Bosch in Bakkum, niet vergeten worden. Toen in de avond van 4 april het schieten vanuit oostelijke richting weer begon, besloot ook ten Raa in te grijpen door het gevechtsterrein op te lopen. In zijn dagboek staat: 'Begeleid door Br. J. Nonnekes die met de handen omhoog, waarin hij een lantaarn vasthield, meeging, kon ik een Canadese officier overtuigen dat dit een ziekenhuis was en niet een militaire vesting.'
Op naam van Ten Raa komt een pad in deze nieuwe wijk in het verlengde van de Kerkhofweg.