Hendrik Haafkens, de programmanager Erfgoed van het Erfgoedcentrum Zutphen. Foto: Erfgoedcentrum Zutphen.
‘Op erfgoedgebied was 19e eeuw voor Zutphen ook een gouden eeuw'
Programma- manager Erfgoed Hendrik Haafkens is zeer blij met gekozen thema
Door Rudi Hofman
ZUTPHEN - “Ik mis het verhaal van de sociale geschiedenis in Zutphen.” Voormalig inwoonster Ineke de Weerdt zette met deze opmerking Hendrik Haafkens, de programmamanager Erfgoed van het Erfgoedcentrum Zutphen, enkele jaren geleden aan het denken. In het huidige themajaar ‘De Vergeten Eeuw, Zutphen 1800-1900’ worden Ineke en andere geïnteresseerden in dit onderwerp alsnog op hun wenken bediend.
De 150ste sterfdag van David Evekink was volgens Haafkens de perfecte aanleiding om in 2021 de rijke historie van de negentiende eeuw in Zutphen centraal te stellen. Evekink (1834-1871) was een succesvolle houthandelaar, die zich het lot van arme stadsgenoten aantrok. Met het geld dat hij naliet, kon de Spaarkas waarvan hij bestuurslid was arbeidershuisjes bouwen aan de rand van de stad. Volgende week staat in Contact de David Evekink Stichting centraal, die samen met de Historische Vereniging Zutphen en het Erfgoedcentrum van de gemeente Zutphen het themajaar draagt. Haafkens: “Het is ontzettend leuk dat we dit voor het eerst met ons drietjes doen. Bij de uitvoering van het programma zijn overigens ook veel andere Zutphense erfgoedpartijen betrokken zoals Zutphense Pracht, Muzehof, Sensire, Aventus Zutphen, het Gilde Zutphen en Open Monumentendag Zutphen.”
Onderscheidend
Met de onlangs verschenen leporello, het harmonicaboek over De Vergeten Eeuw, is de programmamanager ‘superblij’. “Ik vind hem heel mooi geworden. Hij oogt fris en is echt onderscheidend. De redactie bestond uit Mirjam van Velzen-Barendsen en Fiona van Gemert-de Heus van het erfgoedcentrum en Bini Jansen van de historische vereniging. Zij hebben samen heel veel informatie verzameld en ik heb me beziggehouden met de coördinatie en aansturing van de vormgeving. Het project is door de gemeente gefinancierd.” Van publieke activiteiten in dit themajaar komt het door de coronabeperkingen voorlopig niet of nauwelijks. Haafkens gaat ervan uit dat de rem er vanaf juli afgaat en dat er tegen die tijd weer meer mogelijk is. “Dan gaan we ons zeker meer in de stad laten zien.”
Expositie
In de Burgerzaal aan de Lange Hofstraat staat van 21 juli tot 29 augustus de tentoonstelling De Vergeten Eeuw gepland. Haafkens verwacht dat musea - hij hoopt nog veel eerder - weer open zijn en dat de expositie mét publiek gewoon kan doorgaan. “In de expositie besteden we aandacht aan de bouw van de Deventerweg, de IJsselbrug, IJsselkade en het Klein Vaticaan; beeldbepalende projecten waarmee de gemeente nu ook volop mee bezig is”, zegt de programmamanager. Persoonlijk verheugt Haafkens zich het meeste op het project waarin een woning van de David Evekink Stichting wordt ingericht tot pop-upmuseum: “Bezoekers kunnen zien en beleven onder welke omstandigheden arbeiders woonden en leefden in de negentiende eeuw.”
Poeptonnen
Zutphen was destijds een vestingstad met sloppenwijken waarin arme arbeidersgezinnen heel dicht op elkaar woonden in huisjes van slechte materialen. De hygiëne was erbarmelijk en (besmettelijke) ziektes lagen constant op de loer. Dit verbeterde enigszins door de invoering van het ‘tonnenstelsel’ in 1874. Huishoudens kregen de beschikking over poeptonnen. Volle tonnen werden opgehaald en naar de mestbergplaats buiten de Larepoort gebracht. Daar werden ze geleegd en met carbolzuur schoongemaakt. De Musea Zutphen hebben nog zo’n poepton in bezit. Mogelijk wordt die onderdeel van het pop-upmuseum. “Bij de geschiedenis van Zutphen hebben we het vaak over de middeleeuwen, maar in de negentiende eeuw is hier ook ongelooflijk veel gebeurd. Het hele beeld van de stad veranderde en uiteindelijk was er na lange tijd weer sprake van enige welvaart. Op het gebied van erfgoed is de negentiende eeuw daarom voor Zutphen ook een gouden eeuw waarvan je nu nog op bijna elke straathoek iets terugziet”, zegt Haafkens.
Trots
Volgens de programmamanager Erfgoed beschikt Zutphen in algemene zin over heel veel waardevol erfgoed waarover veel te vertellen valt. Hij noemt dit een ‘unique sellingpoint’ van Zutphen. “De bedoeling is dat we met ons allen trots zijn op onze stad, dit geldt voor zowel de inwoners als voor de bezoekers die onze mooie geschiedenis, zoals de verschillende torens, komen bewonderen.”
Het Erfgoedcentrum Zutphen is een expertisecentrum van de gemeente, dat regionaal werkt en dat drijft op vier pijlers: archief (Regionaal Archief Zutphen), archeologie, monumentenzorg en Musea Zutphen.
