Lemmingen
Een massa lemmingen die over de rand van een klif, uit eigen wil, de dood tegemoet springen. Het is een van de indrukwekkende scenes uit de Oscar-winnende natuurdocumentaire White Wilderness, uit de jaren vijftig van de vorige eeuw.
Het getoonde gedrag van de knaagdiertjes kreeg zelfs een metaforische betekenis, lemmingengedrag. Dat deze dieren daadwerkelijk op grote schaal suïcidaal gedrag vertonen is een regelrechte fabel gebleken. Wel is het zo dat er tijdens de trek naar andere (voedselrijke) leefgebieden wel lemmingen sneuvelen. Maar dat is wat anders dan zelfmoord.
Het zichzelf bewust wat aandoen is eigenlijk voorbehouden aan de mens. Heel triest als iemand het leven niet meer aankan en het ultieme besluit neemt. Maar collectief gezien gebeurt het ook. Zie hoe de mens met de aarde omgaat. Sir David Attenbourough, de wereldberoemde bioloog die namens de BBC al sinds mensenheugenis de schoonheid van de natuur toont en nu op 94-jarige leeftijd nog maar eens laat zien dat we die schoonheid, maar ook ons eigen leven kapot maken. Hij waarschuwt andermaal dat het bijna te laat is voor ons, de mensheid, en al veel te laat voor vele dier- en plantensoorten.
Maar mensen willen het niet zien, we gedragen ons als de lemmingen in de fabelachtige natuurdocu, die een Oscar won.
Ook in de coronapandemie zien we het lemmingengedrag meer en meer terug. Bijvoorbeeld: zo’n honderdduizend reizigers per dag in het OV, weigeren structureel een mondkapje te dragen. Reden: ontkenning van het bestaan van het coronaprobleem of -ook groeiend in populariteit- het simpelweg aan de laars lappen van wet- en regelgeving.
Ondertussen stijgen de besmettingencijfers. De economische gevolgen zijn groot, de ziekenhuizen stromen vol en de sterftecijfers worden massaal. Als van de lemmingen die van de klif in de diepte te pletter vielen. Eén belangrijk verschil met deze metafoor: Het bleek een fabel. En o ja: gebleken is bovendien dat het ménsen waren die de diertjes voor de opnames van White Wilderness over de rand van de klif duwden. Namelijk de filmmakers zelf, want dat leverde hun zulke mooie plaatjes op…