Windwijzers
Donderdagmiddag komt Frank ten Berge het redactiekantoor in het Pakhuis inlopen. Hij overhandigt mij een boekje, boordevol foto’s van windwijzers. De laatste jaren is hij daar aardig geïnteresseerd in geraakt, maar misschien is geobsedeerd een beter woord. Op vakantie in Frankrijk raakte hij in de ban van die ijzeren uitingen op huizen, torens en kerken. En sindsdien loopt hij met zijn hoofd in zijn nek naar boven te turen. Overal in Zutphen en omgeving is wel iets te zien en het resultaat ligt voor mijn neus.
Frank zijn interesse begon drie jaar geleden op het Franse eiland Ile de Ré. Daar hebben veel vissers, zoutverzamelaars en bouwvakkers windwijzers op hun woningen staan die verwijzen naar beroepen. Frank maakte er foto’s van, raakte steeds meer geobsedeerd en het resultaat is een bestand met 500 foto’s waarvan er 210 in het boekwerk zijn opgenomen.
In Vorden fotografeerde hij op een pand tegenover de Rabobank een smid met zijn aambeeld. Het is niet moeilijk te raden welk beroep hier vroeger werd uitgeoefend. En in Warnsveld staat vlak bij kapsalon Talens een windwijzer met een koe en een varken op een schoorsteen. Kapper Aljan wist mij te vertellen dat in dit huis geen boer woonde, maar Ben Kapper, tot 1986 slager van beroep.
Maar de windwijzers hebben niet allemaal een betekenis, vertelt stadsarcheoloog Michel Groothedde als ik hem – met mijn hoofd in mijn nek- een uurtje later spontaan tegen het lijf loop in de Lange Hofstraat. Soms dienen de ijzeren uitingen als verfraaiing van de panden en dat is alles. Dus geen betekenis, geen diepere bedoeling en geen verhaal. Dat zie ik honderd meter verder aan de fraaie windwijzer op het restaurant ‘By Chiel’. Het pand is gebouwd als gymnasium, maar uit de windwijzer kan ik weinig wat met een school te maken heeft opmaken. Michel verwijst mij ook nog even naar het Klein Vaticaan, het Rooms-Katholieke gebied rond de Nieuwstadskerk. Hier zijn nog verschillende windwijzers te vinden met religieuze uitingen. Kenmerkend voor dit gebied.
Als u eens een keer een fraaie windwijzer-wandeltocht door de binnenstad wilt maken adviseert fotograaf Frank u om vooral de engelen met klaroen op de Bourgognetoren en het schelpenpoortje bij het museum niet te vergeten. En er staat ook nog een fraai exemplaar op de Evangelisch-Lutherse kerk aan de Beukerstraat. Stapt u liever op de fiets, rij dan even langs de wielrenner aan de Gerard Doustraat, langs kinderboerderij De Schouw of de heks vlak bij de Shell in Warnsveld.
Zo'n windijzer lijkt overigens een product op maat. Frank heeft er al 500 gefotografeerd, maar is slechts één keer op een doublure gestuit. "Tja, als je gepensioneerd bent, heb je alle tijd voor bijzondere waarnemingen”, mompelt hij nog.