Vrijheid
‘Ik zal het je zeggen,’ steekt een oude corpulente dame met doorschijnend haar van wal, ‘ik heb nog tulpenbollen gegeten.’ Ze wijst naar de foto’s van de bevrijding van Zutphen in het Stedelijk Museum. Het is ongepast, maar ik voel een kleine steek van jaloezie. Ik ben wel een oude knar, maar toch net te laat geboren voor ontberingen of heldenverhalen. Na vijfenzeventig jaar lijkt het een iconische periode geworden waarvan je je een tikkeltje buitengesloten voelt als je te jong bent. ‘U heeft gelukkig voldoende tijd gehad om het in te halen daarna, mevrouw.’ Ze kijkt me niet begrijpend aan.
De expositie ‘Verhalen van Vrijheid’, stelde het museum in samenwerking met Buddy to Buddy samen. Buddy to Buddy koppelt vluchtelingen aan Nederlanders omdat vriendschap een lijntje de samenleving in kan zijn wat niet vanzelfsprekend is voor vluchtelingen. Vrijheid is ook niet zomaar vanzelfsprekend. De expositie toont verhalen waarin vrijheid op wrange wijze ontbreekt. Grote realistische schilderijen van Dicky Takndare uit West Papua vertellen het verhaal van decennialange onderdrukking door Indonesië. De lippen dichtgenaaid, een stille genocide die tot op heden voortduurt op voormalig Nederlands grondgebied.
Verderop hangen de foto’s van Farzad Ariannejad, een topfotograaf uit Iran. In zijn eigen land was hij zijn leven niet zeker vanwege zijn foto’s, zijn thuisland moest hij ontvluchten vanwege de kunstwerken van foto’s die hij maakt. Moeten vertrekken uit het land waar je roots liggen vanwege geloof, kunst, politieke gedrevenheid of seksuele voorkeur, het is een onvrijheid die ik me nauwelijks voor kan stellen. Het komt erop neer dat je moet vluchten om te kunnen zijn wie je bent, waarna je op een kamertje in het AZC zit te wachten tot er een proces op gang komt waar je zelf geen enkele zeggenschap over hebt.
Als het virus ons niet had binnengehouden, dan hadden we volop de vrijheid gevierd in Nederland. Ontelbaar veel evenementen stonden er op de planning. Het is ook een goed feest waard, maar het ontbreken daaraan geeft rust en tijd om de nuance te zien. Laten we niet wegkijken van de pijlers waar onze vrijheid op rust, van een land als West Papua dat we destijds hebben opgeofferd om de vrede te bewaren, vrede ten koste van mensenlevens.
Laten we niet wegkijken van de stroom asielzoekers die nog dromen van de vrijheid die wij al vijfenzeventig jaar hebben. Laat mijn vrijheid niet de onvrijheid van een ander zijn.