Mathilde Kupers bij haar voorleestafeltje. Foto: Ine Kamp
Mathilde Kupers bij haar voorleestafeltje. Foto: Ine Kamp

'Met lezen kan je niet vroeg genoeg beginnen'

Als er een kind geboren wordt, ontvangen de ouders een bon voor een koffertje met daarin twee boekjes en een kinderabonnement voor de bibliotheek. Aan de telefoon heb ik Mathilde Kupers die uitlegt dat veel ouders niet op het idee komen om hun kind voor te lezen voordat hun kind kan praten, terwijl dat juist zo belangrijk is voor de taalontwikkeling. Het koffertje krijgen kersverse ouders al jaren, maar de ervaring leert dat alleen ouders die lezen sowieso al belangrijk vinden, de gang naar de bibliotheek maken. Daarom is er vorig jaar een nieuw initiatief gestart dat BoekStartCoach heet.

Door Merel Hubatka

Mathilde Kupers is consulent vroeg- en voorschoolse educatie op het gebied van taalontwikkeling en één van de BoekStartCoaches die aan het werk zijn door heel Gelderland. "De primaire vraag was, hoe kun je zo veel mogelijk ouders bereiken met initiatieven die het lezen stimuleren. En hoe bereik je vooral ook de laagtaalvaardige gezinnen? Het merendeel van alle jonge ouders geeft gehoor aan de oproepen van het Consultatiebureau en brengt zodoende tijd door in de wachtkamer aldaar, mèt hun kind. Daarmee is dit de uitgelezen plek voor de BoekStartCoach."

BoekStartCoach
Twee ochtenden in de week is Mathilde aan het werk. Ze heeft een tafel in de wachtkamer gezellig ingericht met prentenboeken en knisperboekjes en ze zit daar voor te lezen. Ze is erin getraind om de nieuwsgierigheid van jonge kinderen te prikkelen en toont zo op heel laagdrempelige wijze aan de ouders dat zelfs baby's al blij worden van een boekje. "Bij baby's gaat het er misschien niet zo om dat het verhaal precies van het begin tot het einde wordt voorgelezen, maar om hun interesse te wekken. Samen de sensatie delen van het omslaan van een bladzijde, waarna er weer wat nieuws te zien is. Dat is vaak al interessant voor een baby. Soms willen ze alleen maar heen en terug bladeren. Een knisperboekje of voelboekje is natuurlijk ook heel geschikt voor de allerkleinsten."

Het doel van de BoekStartCoaches is om laaggeletterdheid op een zo vroeg mogelijk moment in de ontwikkeling te ondervangen. Kinderen die van jongs af aan worden voorgelezen, hebben daar in hun schoolcarrière profijt van, zo blijkt uit onderzoek. Ook voordat een kind kan praten is de taalontwikkeling in dat kleine hoofdje al in volle gang, hoe meer ze met taal in aanraking komen, hoe beter de taal verworven wordt. Naast het voorlezen komt Mathilde ook in gesprek met de ouders en kan zo het nut van voorlezen belichten, ouders enthousiasmeren om naar de bibliotheek te gaan en ze attenderen op gratis toegankelijke voorleesgroepjes in de Graafschapbibliotheken:

Lochem: 'Boekjes en koekjes', iedere maandag en woensdag om 10.00 uur.
Warnsveld: 'Boekjes en meer', iedere tweede donderdag van de maand om 10.00 uur.
Gorssel: 'Boekjes en Babbels', iedere eerste en derde donderdag van de maand om 10.00 uur.

Dit zijn heel gezellige en succesvolle initiatieven. Er is ruimte voor ontmoeting en koffie voor de ouders en er wordt met de kinderen gezongen en gelezen.
Verder zijn er in alle bibliotheken op de woensdagmiddag voorleesvrijwilligers en er zijn vrijwilligers van de Voorleesexpress. Zij komen iedere week bij gezinnen thuis voorlezen.

Nederlands als tweede taal
Mathilde vertelt dat het voor tweetalige gezinnen ook belangrijk is om de juiste begeleiding te krijgen. "Het is een misvatting dat kinderen uit bijvoorbeeld vluchtelingengezinnen alleen Nederlands moeten leren. Kinderen kunnen het aan om zich twee talen eigen te maken. Als de ouders gebrekkig Nederlands spreken is het veel beter als ze hun moedertaal doorgeven. Daarin kunnen ze bloemrijk en grammaticaal correct spreken en goed Nederlands moeten de kinderen leren van anderen die de taal vloeiend spreken. Vaak vinden ouders het fijn om dit te horen en voelen ze daarmee ook erkenning voor hun eigen taal en cultuur.
In de bibliotheek zijn tweetalige prentenboeken aanwezig die heel geschikt zijn voor deze kinderen."

Mathilde merkt overigens dat de informatievoorziening voor vluchtelingen goed werkt, zij worden goed bereikt. Een onzichtbaar probleem is laaggeletterdheid in Nederlandse gezinnen, deze groep is moeilijker te bereiken. Ze doet als BoekStartCoach haar uiterste best om ook deze groep naar de Bibliotheek en aan het lezen te krijgen.

Lezen in tijden van Corona
De vrijwilligers van de voorleesexpress hangen boekjes aan de voordeur of lezen voor via facetime. Zodra de bibliotheken weer open kunnen, hopen de voorleesgroepjes de draad weer op te kunnen pakken. Al is het vraag wanneer dat weer kan, want jonge kinderen kunnen geen anderhalve meter afstand houden.
Op mijn vraag of Mathilde tips heeft voor alle jonge ouders die nu thuis zitten met hun kinderen, brandt ze los.
"Kleine kinderen houden van rituelen en vastigheid, samen aan tafel zitten, in bad, naar bed. Ze vinden het fijn als het iedere dag op ongeveer dezelfde manier gebeurt. Probeer in die routine op een vast moment een boekje in te plannen. Hopelijk voelt dat niet als huiswerk, maar kun je er zelf ook van genieten. En deins er niet voor terug om iedere dag hetzelfde boekje te lezen, kinderen zijn gek op herhaling. Verder is het goed om heel veel te praten tegen je kind. Bijvoorbeeld: 'Kom, laten we naar buiten gaan. Zouden we een jas aan moeten? Even voelen hoor. Nee, het is prachtig weer… etc.' Je baby zal je geen antwoord geven, maar slaat veel meer op dan je denkt!".


www.graafschapbibliotheken.nl