Reis door de tijd
Sonja van der Chijs, makelaar in Zutphen, attendeerde mij onlangs op een interessante website met de titel Topotijdreis.nl. Op deze site zijn oude landkaarten geplaatst van heel Nederland, te beginnen in het jaar 1815 en eindigend in 2018. Van ieder plekje in Nederland is te zien wat daar de afgelopen 200 jaar is veranderd. Dus ook van Zutphen, Warnsveld, Eefde en de omliggende gebieden. En als u uw hele leven al in deze regio woont, heb ik aan het einde nog wel een paar onbekende buurtschappen voor u.
De afgelopen zondag begint troosteloos, de regen komt met bakken uit de lucht. Zelfs mevrouw Bombeld gaat deze zondag om kwart voor zeven met de auto naar het werk. En op deze troosteloze dag maak ik achter de computer een studie van de veranderingen in en rond Zutphen.
Ik begin bij het gebied rond De Voors, het latere Huis te Voorst. Op een of andere manier prikkelt mij dat gebied. Als ik er loop voel ik onbewust altijd een brok historie. De tuinen voor het huis, thans weiland, zijn nog rechtaan rechtuit. In 2020 is het een halve ronde cirkel, als bomenrij langs een weiland. Dat was vroeger heel anders. Als je op de hoek Voorsterallee – Kapperallee staat zie je in het weiland links en rechts twee bosschages. Die liggen er niet zomaar, hier lagen volgens kaarten van ongeveer 100 jaar geleden, twee grote waterpartijen. De Berkel meandert in 1815 nog flink door het landschap richting Zutphen. Een afleidingskanaal door Warken richting de sluizen bij Eefde ligt er nog niet. Dat kan ik mij voorstellen, want de sluizen zijn van latere tijd, het Twentekanaal moet nog worden gegraven.
Honderd jaar later, rond 1900, liggen er plotseling treinsporen in het landschap. Eerst de lijnen naar Arnhem, Deventer, Apeldoorn en Hengelo en later komt Vorden daarbij. Er ligt nog water ten noorden van het station, waar het gebied Coenenpark heet. Van het Waterkwartier, Noordveen, Warnsveldseweg Kwartier of de Zuidwijken is nog geen sprake. Als ik de kaart op 1950 zet is het echter totaal anders. In de afgelopen 200 jaar veranderde de Lochmer Heide naar het bosgebied het Werkensche Veld en het Groote Veld. In het begin keurig aangelegd, later veranderd in robuust bos.
En er komen voor mij nog vele nieuwe namen voorbij. Leesten, Vierakker, Bronsbergen en Den Dam kan ik anno 2020 nog wel plaatsen. Bij de Mars wordt dat al wat lastiger, dat staat op de kaart ten westen van de IJssel, achter het huidige De Hoven. Maar van buurtschappen als Blek, Op Wiegen of Tol in en rond Zutphen heb ik, als importtukker, nog nooit gehoord. Maar die weet u vast zelf wel aan te wijzen.