'Ik ben dankbaar dat ik een stukje mee mocht lopen in de levens van al die kinderen'
Veel mensen uit Zutphen zullen haar kennen. Of omdat ze als ouders elke week hun kinderen aan haar toevertrouwden of omdat ze zelf nog als kind bij juffie Hilde op de peutergroep hebben gezeten. Soms ook allebei. Na tweeëntwintig jaar is het dan zo ver. Hilde Beuger-van der Schaft (66) gaat met pensioen en blikt met me terug op haar werkzame jaren als peuterjuf bij antroposofisch kinderdagverblijf de Morgenster.
Door Mirjam van Biemen
Samen kijken we naar de uitnodiging die ze maakte voor haar afscheid. We zitten op de houten bankjes aan de ronde tafel waar ieder ochtend het brooddeeg door vele kinderhandjes wordt gekneed terwijl er liedjes klinken. Nu is het muisstil, Hilde's dienst zit erop, het grote aftellen is begonnen. Over precies een week zwaait ze af op de plek die ze in 2001 mede heeft opgestart, in de oude pastorie aan de Tengnagelshoek die uit 1842 dateert. Ooit woonde hier, in deze ronde, hoge kamer een pastoor, nu spelen hier dagelijks tientallen kinderen in huiselijke sfeer.
Op de uitnodiging staat Hilde zelf, als peuter in een wollen broekpakje. Aan de binnenkant: 'Ik heb het nog nooit gedaan, met Pensioen gaan, dus ik denk dat ik het wel kan', de gevleugelde uitspraak van Pippi Langkous, iets aangepast. Ziet ze er tegenop? "Verwarrend is het wel", geeft ze toe. "Van buitenaf wordt bepaald dat het tijd is om te stoppen, terwijl ik me fysiek nog prima voel". Ze mocht nog langer door, maar Hilde besloot desalniettemin dat het welletjes is. "Mijn man is ook gestopt dus het voelt goed om nu ruimte te maken voor iets anders."
Hilde is geboren en getogen in Rotterdam. In een rooms-katholiek nest waar ze op een goede manier werd vrijgelaten. Ze studeerde aan de pabo en is bevoegd als lerares, maar veel tijd om haar carrière uit te bouwen krijgt ze niet, omdat ze op haar drieëntwintigste moeder wordt. Via haar man, die ook leerkracht is, komt ze in aanraking met de antroposofie. Voor beiden voelt het als thuiskomen. Als er meer kinderen komen voelt het drukke Rotterdam minder als thuis en dus verhuist het gezin eind jaren tachtig naar Zutphen waar haar man aan de slag kan op de Vrijeschool. Vijf kinderen krijgen ze in totaal, de laatste als Hilde achtendertig is. Al die tijd blijft zij thuis, een keuze waar ze vierkant achter staat, ook al denkt haar omgeving er anders over. "Ik moest me toen ook al verantwoorden, ik had immers gestudeerd, maar ik vond het leuk om dat gezin te draaien. Het was hard werken, maar ik heb veel over mezelf geleerd."
Als de jongste naar school gaat, komt er weer ruimte om te werken, drieënveertig is ze dan. In die tijd wordt er net een frisse start gemaakt met het vrije peuteronderwijs in Zutphen en Hilde wordt gevraagd om samen met Gemma Alfrink een peuterklasje op te zetten. Ze werken dan nog vanuit een oud pand op de Coehoornsingel en groeien snel. Collega Saskia Spliet ('Hilde was erg geliefd, een waardevolle collega') zorgt voor versterking en samen vormen zij 'De Heilige Drie – eenheid' binnen de organisatie, totdat ze op straat staan omdat het pand wordt verkocht. "We hebben eindeloos gezocht, maar niets voldeed aan onze wensen", zegt Hilde hierover. Die huiselijke, warme sfeer vinden ze wel in de pastorie. In eerste instantie maar voor één jaar, maar tot op de dag van vandaag zit de Morgenster er nog en is het een volwaardig kinderdagverblijf met opvang voor baby's, dreumesen en peuters.
"Dat is een verschil met vroeger", zegt ze als ik naar veranderingen vraag. "Omdat beide ouders tegenwoordig werken komen de kinderen nu de hele dag in plaats van een enkele ochtend. Dat is toch een andere invalshoek, al blijft het peuterprogramma overeind." Het valt Hilde ook op dat de zorg binnen gezinnen meer verdeeld wordt. "Het is nu vanzelfsprekend dat vader meedraait, dat was vroeger anders. Mooie ontwikkeling." Nog meer verschillen? "Dat gedoe met privacy", zegt ze meteen. "Vroeger voerden we oudergesprekken bij mensen thuis, maar dat mag niet meer. Ouders krijgen niet eens meer een adressenlijst van elkaar, wat onhandig is als kinderen willen spelen. Ik noem het schijnveiligheid, want alles wordt wel gedeeld op Facebook."
Nooit werkte ze op een regulier kinderdagverblijf, maar ze heeft er wel een idee bij. Ieder jaar volgde ze opnieuw de cursus EHBO met allerlei kinderdagverblijven uit de regio. "Het verschil zit 'm in aankleding en pedagogische kennis. Als er iets aan de hand is met een kind, ga je er heen en praat je op ooghoogte. Vervolgens leg je rustig iets uit of leid je ze af. Op reguliere crèches wordt nog wel eens wat geschreeuwd van veraf: Pietje niet doen!" Het is niet haar manier. Net zoals die Disney Terreur, zoals ze het noemt. "Hoe dat ingrijpt op de opvoeding, vreselijk. Al die meisjes die nu ineens allemaal Elsa willen zijn, besloten door ene meneer Disney".
Beweging, dáár staat ze voor. Ze deelt een anekdote over die GGD-juffrouw die langskwam voor inspectie, net toen de kinderen een enorm bouwwerk van kussens op tafel hadden gemaakt waar ze vanaf sprongen. "Ze schrok zichtbaar, maar ik zei: ze spelen en bewegen en ik pas ontzettend goed op. Zo krijgen ze zelfvertrouwen en komen ze goed in hun lijf."
Vaak genoeg komt ze ze tegen, die kinderen van vroeger. Gewoon, als ze op zaterdag over de markt struint. "Er zijn hier gezinnen waar ik wel vier kinderen van heb gehad. Sommigen herken ik gelijk en bij anderen moet ik goed zoeken naar dat peutergezichtje. Ik ben dankbaar dat ik een stukje met hen op heb mogen lopen."
Ze moet het allemaal loslaten. Nu eerst met haar man op vakantie naar Zweden, daarna ziet ze wel. Vrijwilligerswerk misschien, tijd doorbrengen met haar kleinzoon die in Castricum woont en zijn oma mist. Dat de wekker niet meer om kwart over zes afgaat is ergens ook wel prettig en ze komt vast weer eens koffie drinken binnenkort. "Het is mijn huis, het is zo eigen allemaal".
Haar 'handtekening' laat ze achter in de vorm van de vijf stokpaarden bijvoorbeeld, die ze zelf maakte en haakte en waar de kinderen maar wat graag mee spelen. Ze gaat ze vreselijk missen, die kinderen en hun ouders, maar bang voor het zwarte gat is ze niet. Toen haar eigen kinderen het nest verlieten, werd ze ook gewaarschuwd, maar ze had helemaal nergens last van. Het is goed zo.