'Het laatste moment zo mooi mogelijk laten zijn'

10 mei 2019, 11:34

Hans Havenaar, beheerder gedenkparken Zutphen, aan het woord

Door Alize Hillebrink

ZUTPHEN - De Zutphense gedenkparken hebben een nieuwe beheerder. Hans Havenaar beheert sinds vier maanden de vijf gedenkplaatsen in Zutphen en Warnsveld. "Ik heb het gevoel dat ik dit werk al jaren doe."

Bijna veertig jaar geleden begon hij bij de gemeente Zutphen als metselaar, vervolgens werd hij parkeercontroleur en tenslotte technisch medewerker. Eind vorig jaar ging zijn collega Thijs Weijers met pensioen en kwam de functie van beheerder vrij. "Het werk sprak me aan."
Voordat hij aan de functie begon deed hij eerst grondig onderzoek naar alle aspecten van het vak. "Ik heb gekeken hoe het werk eruit ziet door met collega's mee te lopen. Ook heb ik diverse begraafplaatsen bezocht en andere beheerders gesproken, symposia bezocht en tenslotte de opleiding voor beheerder gedaan." De eerste maanden waren wennen voor de kersverse beheerder. Inmiddels is hij zo goed ingevoerd dat hij het gevoel heeft dat hij het werk al jaren doet.
We spreken elkaar in de aula van het Poortgebouw van de Oude Begraafplaats. Bij de ingang staan een loopkoets en een graflift. Het monumentale poortgebouw uit 1829 wordt momenteel gerenoveerd en in oude luister hersteld.

Vijf gedenkplaatsen
"Zutphen heeft vijf gedenkplaatsen, waarvan drie gemeentelijke," vertelt Hans. "Gedenkpark de Oude Begraafplaats, Gedenkpark de Ooster en Gedenkpark Warnsveld. Daarnaast zijn er nog een Katholieke en Joodse begraafplaats." Sinds vorig jaar zijn er weer plekken op de Oude Begraafplaats vrijgekomen en worden er weer begrafenissen gehouden. "Hier liggen zo'n 4500 mensen begraven."
Mensen die begraven willen worden kunnen zelf een plek uitzoeken. "We maken een afspraak en bekijken dan de verschillende locaties. Zodra een plek gevonden is wordt deze gereserveerd."
In het werk van beheerder spreken alle aspecten hem aan. "Ik vind het een uitdaging. Het is heel veelzijdig. Elke dag is anders. Ik kan hier mijn eigen uitdagingen bedenken. Ik ben een aanpakker." Hans is flexibel en altijd beschikbaar. "Het houdt niet op na 16.00 uur. Je moet er altijd zijn. Dat geldt voor iedereen die met dit vak te maken heeft. We hebben dezelfde filosofie. Als er een uitvaart is in een weekend, dan zijn we er ook."

Hans Havenaar: 'Ik ben de laatste schakel'

Het omgaan met mensen en het werken in een team passen goed bij hem. "Dat maakt het werk heel leuk. Op mijn directe collega's kan ik rekenen en dat is belangrijk. In ons team werken ook mensen met een beperking en dat geeft het een extra uitdaging."

Nieuwe ontwikkelingen
Hans vertelt welke vernieuwingen momenteel plaatsvinden op de Zutphense Gedenkparken. "Alle graven worden momenteel gedigitaliseerd. Als iemand bij een graf staat moet hij op zijn smartphone kunnen zien wie er ligt. Het werkt via het programma 'Key-2-Begraven'. Ieder graf krijgt een paspoort met alle gegevens van degenen die erin liggen. Dat kunnen ook meerdere mensen zijn. Soms liggen er wel twaalf mensen, in drie verdiepingen, onder elkaar."
Om de parken een nog natuurlijker uitstraling te geven worden de zandpaden omgevormd tot graspaden. "Dat betekent geen blubber meer voor bezoekers. En voor ons betekent het dat we gaan maaien in plaats van het onkruid wegbranden."

Mijmerbankjes
Hans roemt het natuurschoon van de parken. "De omgeving is hier fantastisch. Het is een ontspanplek. Je kunt hier prachtig wandelen, een boek lezen, een boterham eten. Veel mensen hebben angst en vinden het eng, maar dat is niet zo. Dat heeft wellicht met onbekendheid te maken. Het is hier rustgevend en zelfs inspirerend. Een gedenkplek om even stil te staan. Te zitten en te mijmeren. Zo hebben we hier ook een speciale mijmerbankjes.
"Volgens Hans is een begraafplaats meer dan alleen een plek waar mensen begraven liggen. "Het is de bedoeling dat mensen na een begrafenis weer terug kunnen komen om te gedenken. "Het is niet alleen begraven en dan zo snel mogelijk weer weg. Mensen zijn uitgenodigd om hier langs te komen om even bij het leven stil te staan."

Gemiddeld heeft hij drie begrafenissen per week. Daarnaast zijn er urnbijzettingen. "Een urnbijzetting is even plechtig als een begrafenis, maar toch anders. Het verdriet van de nabestaanden is minder vers, omdat er vaak meer tijd zit tussen een crematie en een urnbijzetting.

Vanmiddag heeft Hans een begrafenis. Dan trekt hij zijn pak aan. "Dan ben ik een ander mens. Dan sta ik er, voor de nabestaanden. Ik wacht ze op bij de poort en dan lopen we naar het graf. Vanaf hier heb ik de regie, in goede afstemming met de uitvaartbegeleider uiteraard. Soms komt een stoet lopend vanuit de kerk in Warnsveld. De kerkklokken klinken dan op de achtergrond. Heel mooi is dat. Ik doe het laatste fysieke stukje. Het is plechtig, droevig en waardevol. Ik ben als het ware de laatst schakel."
Hans: "Ik wil mensen op een waardige manier en zorgvuldig naar hun laatste rustplaats brengen. Het laatste moment zo mooi mogelijk laten zijn."

Open dag
Zaterdag 25 mei houden de Zutphense gedenkparken open dag. Meer informatie over het programma volgt in een latere editie van Contact.