Slachtoffers executie
IJsselkade herdacht
ZUTPHEN - Op de IJsselkade in Zutphen is donderdag 29 maart de executie herdacht van tien verzetshelden die op 31 maart 1945 - een week voor de bevrijding van Zutphen - werden vermoord. De plechtigheid werd bijgewoond door burgemeester Vermeulen, nabestaanden van de slachtoffers en kinderen van basisschool de Bongerd.
Door Alize Hillebrink
In opdracht van de fanatieke SS-man Ludwig Heinemann - ook wel 'Het Beest van Zutphen' genoemd - werden tien mannen in drie groepen vastgebonden, naar de IJsselkade gebracht en doodgeschoten. Hun lichamen werden in de IJssel gedumpt. Als door een wonder overleefde één van hen het drama: een kogel ketst af op de knoop van zijn jas.
Ria Boxtart (75) legt sinds de bevrijding ieder jaar bloemen bij het monument. Zij is de dochter van Herman Boxtart die werd gefusilleerd. "Eerst kwam ik hier ieder jaar met mijn grootvader, later heb ik hier jaren alleen gestaan." Dat veranderde pas weer toen basisschool De Bongerd in 1987 het monument adopteerde. Sindsdien bezoekt Boxtart al 31 jaar de kinderen van de basisschool en vertelt hen haar verhaal. Het verhaal van een levenslange zoektocht naar haar vader. "Een echte verzetsman was hij. Als kerkhofbeheerder van de Katholieke begraafplaats aan de Warnsveldseweg maakte hij schuilplaatsen voor onderduikers op de begraafplaats. Daarna bracht hij de vluchtelingen verder naar een veilige plaats. Ook verstopte hij wapens in een van de graven."
De details rondom de moord op haar vader Herman Boxtart is Ria nog maar kort geleden te weten gekomen. Na een aanvraag bij het nationaal archief in Den Haag mocht ze alle documenten inkijken. "In de documenten zag ik hoe het allemaal gegaan was. Zo dicht bij mijn vader was ik sinds mijn derde jaar niet meer geweest. Mijn hele leven is een zoektocht naar mijn vader. Een bepaalde periode in mijn leven was het zelfs een obsessie. Al heb ik geen bewuste herinneringen aan hem, ik heb hem altijd gemist. Hij is twee keer gepakt. De eerste keer is hij bevrijd door het verzet. De tweede keer werd hij gefusilleerd. Vier maanden later werd zijn lichaam gevonden. Het was blijven steken tussen de pijlers van de oude IJsselbrug.
De vele verschrikkingen in de eerste vijf dagen van de oorlog voor de capitulatie deden Herman Boxtart besluiten in het verzet te gaan. Ria: "Bij thuiskomst zei hij tegen mijn moeder: als je iets wilt veranderen dan moet je zelf beginnen. Dit moet de motivatie zijn geweest voor het enorme verzetswerk wat hij alle oorlogsjaren heeft gedaan."
De ruim 150 kinderen van basisschool de Bongerd hebben zich rond het monument geschaard. Burgemeester Vermeulen spreekt: "We staan hier vandaag voor hen die stierven voor vrede. Deze mannen, deze jongens, deze vaders streden voor de vrijheid van hun en ons vaderland." De aanblik en de verhalen van de nabestaanden doen na zoveel jaren herdenken inmiddels vertrouwd aan. Echter de gedachte aan wat er gebeurde niet.
[KADER]
Herplaatsing monument en toevoeging namen
Dit jaar is het de laatste keer dat de herdenking van de executie op deze plek op de IJsselkade plaatsvindt. Binnenkort verhuist het monument een tiental meters verder, naar de daadwerkelijke plek waar 73 jaar geleden de executie plaatsvond. Het monument is in goed overleg met de nabestaanden herontworpen en aangepast voor de nieuwe plek," aldus een woordvoerder van de gemeente. "Eind juni 2018 zal het nieuwe oorlogsmonument gereed zijn." Het naamloze monument is dan voorzien van alle namen van de mannen die werden geëxecuteerd. Een onthulling of moment om hierbij stil te staan, wordt op een later moment bekendgemaakt.
