Actief naoberen
'Trouw, dienstbaarheid en broederschap.' Grootse woorden. Ik hoor ze in een grote blauw-witte feesttent in een weiland. Ik mag hier wat komen vertellen over modern naoberschap. Tijdens de voorbereiding vraag ik het me al af: 'Wie ben ik om deze naobers iets te vertellen over naoberschap?' Want als er één ding is wat de schutters doen, dan is het wel naoberen.
Eén keer in de vijf jaar vindt ergens in Gelderland het Landjuweel plaats. Het lustrumfeest van de Gelderse Federatie van Schuttersgilden en Schutterijen Sint Hubertus (die dit jaar haar 70-jarig jubileum viert). Dit jaar is het middelpunt van de schutterswereld in Oud-Dijk bij Didam. Drieduizend schutters en gildenbroeders van binnen en buiten Gelderland verzamelen zich. Door de verkeersregelaars wordt ik naar een groot parkeerterrein geloodst. Vanaf daar loop ik het feesttrein op, onder een blauw-witte boog door met de woorden 'Mooi da'j d'r bunt'. Het eerste wat me opvalt is dat het enorm is en, dat had ik kunnen weten, het is in een weiland. De schoenen met hakken die ik bij me had, blijven achter in mijn auto…
De tradities zijn hier nog springlevend. Vele mannen, en een enkele vrouw, staan in vol ornaat met elkaar te praten. Uniformen in jagersgroen, helderblauw en bruin, sjerpen om en medailles op de borst. Een enkeling heeft een flinke zilveren ketting, als een burgemeester. Ik leer al snel dat dit de voorzitters zijn. Uiteraard is de Gelderse Federatie aanwezig, maar ook de Europese. Tijdens Landjuweel worden de verschillende schuttersonderdelen (schieten, vendelen, ringsteken) gedemonstreerd aan het publiek en vinden wedstrijden plaats. Er is zelfs een heuse mars op zondagmorgen, waar de 51 deelnemende verenigingen, met schutters en vendeliers, door Didam en Oud-Dijk marcheren. Vendeliers (of vaandelzwaaiers) hadden vroeger een belangrijke taak: zij beschermden hun vrouwen, kinderen, kerken en dorpen tegen stropende benden en huurlegers die de dorpen platbrandden en de kerken beroofden.
Ook vandaag de dag hebben de schutterijen nog een belangrijke taak in de gemeenschap. Waar veel mensen (net als ik) bij een schutterij direct denken aan bier en feest, is er meer. De eeuwenoude maatschappelijke taken van de schutterijen en gilden komen duidelijk naar voren. Zij dragen bij aan leefbaarheid in de samenleving. Schutterijen werden vroeger opgericht om goederen en landerijen te beschermen en op te komen voor de armen. En dat doen ze nog steeds. Zoals Xaf Hendriksen, de voorzitter van St. Isidorus, zegt: "We hebben het naoberen in onze genen. Maar het is wel een werkwoord. Je moet doen en blijven zoeken naar nieuwe ideeën."
En zo komt het dat ze in Oud-Dijk voedsel verbouwen voor de Voedselbank in Montferland. Op een stuk grond van 1500 vierkante meter helpen meer dan 30 vrijwilligers om onder andere sla, wortels en bloemkool te telen. Net als vroeger, toen de schutterijen eens per jaar tijdens voedseluitdeeldagen eten gaven aan de armen. De groentetuin past bij de kernwaarden trouw, dienstbaarheid en broederschap. In de Achterhoek zijn achtentwintig schuttersgilden en schutterijen, in Montferland en de Liemers twaalf. Ik ben benieuwd wat al die schutterijen doen in hun omgeving, want het netwerk is groot! Wat een kracht in de samenleving.
Linda Commandeur