Bibliotheek als taalhuis en
ontmoetingsplek voor burgers
Zutphen - Een transparante kubus middenin de Broederenkerk en het versmallen van de bovenetage vormen de grootste aanpassingen aan de bibliotheek die vanaf december 2016 óf januari 2017 gerealiseerd worden. In de bibliotheek, die meer en meer de rol van taalhuis en ontmoetingsplaats krijgt, is behoefte aan ruimte voor educatieve doeleinden. Met een terugnemend ledenaantal, maar een toenemend aantal bezoekers hoopt de bieb daarmee toekomstbestendig te zijn.
Door Meike Wesselink
Gerard Huis in t Veld ziet het als belangrijke taak van de Graafschap Bibliotheken om de basisvaardigheden van inwoners te vergroten; het aanpakken van laaggeletterdheid, maar ook het uitbreiden van taalkennis en het ontwikkelen van (digitale) informatievaardigheden. Eind vorig jaar presenteerde de directeur van de vier Graafschap bibliotheken (Zutphen, Lochem, Gorssel en Warnsveld) een structureel plan om laaggeletterdheid aan te pakken en de bibliotheken Zutphen en Lochem om te vormen tot Taalhuis.
De bibliotheek als plek om niet alleen boeken uit te lenen, maar als een soort huiskamer waar je binnenwandelt, kunt lezen, ontmoeten, cursussen en interessante lezingen kunt volgen. "We hebben daartoe ruimte nodig voor meer werkplekken, om cursussen of lezingen te kunnen houden, maar die ook gebruikt kan worden door externe partijen zoals het Gilde of Perspectief. Daarom hebben we gekozen voor een transparante ruimte middenin de bibliotheek die plaats moet bieden aan ongeveer dertig mensen. Een plek die ook kan worden opgedeeld om kleinere groepen tegelijkertijd te kunnen bedienen."
Huis in t Veld is blij dat de plannen voor de kubus binnenin het middeleeuwse monument zijn goedgekeurd. "Een tegemoetkoming omdat we wat ruimte moeten inleveren op de bovenetage. Bezoekers die binnenwandelen om de kerk te bekijken, kijken nu nog tegen het plafond van de etage aan. De verdieping wordt nu smaller, zodat bij het binnenstappen de beleving van de ruimtelijkheid van de Broederenkerk groter wordt."
Huis in t Veld is een bevlogen directeur die in de afgelopen jaren al een behoorlijke bezuiniging heeft weg weten te werken. Samen met de musea heeft de bibliotheek 420.000 euro bezuinigd om het toenmalige plan Broederenklooster –dat niet meer aan de orde is- te kunnen realiseren, maar ook de subsidie die met 25% daalde (nog steeds zo'n 900.000 euro) en het slinken van het aantal betalende leden (sinds 2013 zo'n 8 % per jaar) hebben ervoor gezorgd dat de koers van de bibliotheek is "omgebogen" zoals Huis in t Veld het zelf liever noemt.
"De focus die vooral op de uitleenfunctie van de bibliotheek lag, hebben we verplaatst naar de meer educatieve rol die de bibliotheek inneemt. Zo zijn we drie jaar geleden begonnen met leesclubs, waar mensen een paar keer per week worden begeleid en waar samen kan worden gelezen en gepraat over literatuur. Vijftig deelnemers hebben daar vorig jaar dankbaar gebruik van gemaakt. Van hen krijgen we terug dat ze veel aan de cursussen hebben, dat het zelfvertrouwen erdoor is toegenomen. Zulke reacties voelen als een legitimatie. Dat is precies waar we het voor doen."
Bijdrage bibliotheek
De directeur heeft wel eens geprobeerd om uit te rekenen wat het effect is van de taaltrainingen, leesclubs, programma's voor kinderen en computercursussen die de bibliotheek biedt. Hoeveel de gemeente financieel bespaart doordat de bibliotheek inzet op educatie, vroegtijdige signalering, het mondiger maken van inwoners en zo misschien wel voorkomen dat mensen afhankelijk zijn van de gemeente, in lage functies blijven of hun baan verliezen. Moeilijk om de vinger op te leggen, maar dat de bijdrage van de bibliotheek daarin alleen maar groter wordt, daarvan is Huis in t Veld overtuigd.
Focus van uitlenen naar educatie
"Dat merken we bijvoorbeeld aan de grote belangstelling voor de cursussen Klik & Tik en Digisterker waarmee we vorig jaar zijn gestart en die we dit jaar verder hebben uitgebreid. Mensen voelen soms gewoon angst om met een tablet of een laptop om te gaan, maar het wordt wel steeds meer van ze gevraagd, alleen al door de Belastingdienst bijvoorbeeld. Met de cursussen kunnen we vaak iets betekenen, maar soms merken we ook dat er nog een voorstadium nodig is, vóór mensen kunnen starten met het leren van digitale vaardigheden. Het gaat dan bijvoorbeeld om het leren hoe je een e-mail opstelt, of een pdf maakt. Ook daar zijn we mee bezig. En dan is natuurlijk de vraag wat we kunnen betekenen voor het grote aantal vluchtelingen dat naar Zutphen komt. Om de taalcursus DUTCH zo goed mogelijk te kunnen aanbieden, zijn we daarover onder andere in overleg met het COA en de Overlegtafel Zutphen."
Meer inzetten op educatie
Meer inzetten op educatie betekent ook minder focus op boeken. "De verbouwing brengt met zich mee dat we daar iets minder ruimte voor overhouden, maar met de vier Graafschap Bibliotheken samen, kunnen boeken gemakkelijk worden uitgewisseld en gratis worden gereserveerd. Daarnaast is het mogelijk om boeken op locatie te brengen, zoals op scholen en kinderdagverblijven. Ook dat is een taak van de bibliotheek die is veranderd, we gaan zelf ook meer de boer op, naar de klant toe. Dat kan alleen omdat we zoveel kundige vrijwilligers hebben. Een paar jaar geleden waren het er nog vijftig, nu zijn het er al meer dan tweehonderd."
Huis in t Veld heeft inmiddels van het college gehoord dat het startschot voor de verbouwing kan worden gegeven. Tijdens de werkzaamheden huist de bibliotheek in het naastgelegen Broederenklooster dat eind dit jaar leeg komt te staan, vanwege het verhuizende Stedelijk Museum. Tot 1 augustus 2017 krijgt de bibliotheek de tijd om de verbouwplannen te realiseren.