Josha Zwaan persoonlijk en kwetsbaar met nieuwe roman Zijspoor
Zutphen - Een doodziek kind, nog drie andere kinderen die allemaal hun eigen levensfase doormaken en een man die zijn nier doneert aan zijn eigen kind. Josha Zwaan maakte het mee en schreef erover in haar eerste non-fictie boek Zijspoor. De Zutphense Josha debuteerde in 2010 met Parnassia, dat een bestseller werd. Daarna volgden Zeevonk (2013) en Dwaallicht (2015). Al haar boeken hebben een duidelijk thema dat verweven wordt met muziek, poëzie en overdenkingen die de personages menselijk en toegankelijk maken. Zijspoor kwam op 12 april uit. Toevallig op de dag dat alle jongeren die in 2016 achttien worden, een brief over orgaandonatie ontvingen. Irene Moors bezorgde persoonlijk een aantal bij Amsterdamse jongeren.
Door Anouk Plantinga
In maart 2011 gaat het mis met Josha´s 21-jarige zoon die in het boek Jim wordt genoemd, de oudste van haar vier kinderen. Wat eerst een onschuldige griep lijkt, blijkt een extreem zeldzame auto-immuunziekte te zijn, Goodpasture. Binnen korte tijd wordt hij zeer ernstig ziek. De boodschap van de arts aan hem en zijn ouders dat zijn nieren onherstelbaar beschadigd zijn en behandelen geen zin meer heeft, laat hun wereld instorten.
Woorden als nierdialyse, medicijnen, nooit meer beter worden en orgaantransplantatie nemen de ruimte in van hun tot dan toe gelukkige en gezonde wereld. Ruim een jaar na de diagnose krijgt Jim een donornier van zijn eigen vader. De operatie verloopt goed en het transplantatieproces eveneens, in tegenstelling tot alle tegenslagen en pech die hij in de tijd daarvoor heeft moeten incasseren. Jim is inmiddels afgestudeerd aan de HKU als componist/producent en produceert muziek voor (promotie)films en documentaires vanuit zijn eigen bedrijf.
Josha hield tijdens deze intense en zware periode een dagboek bij waarin ze later dingen teruglas die ze allang was vergeten. Delen hiervan belandden in haar boek Zijspoor waarin ze vooral ook haar eigen binnenkant laat zien. De dilemma's waarmee ze te dealen heeft, haar eigen ideeën over zaken als het donorschap waar ze nu heel anders tegenaan kijkt dan voorheen. Het zien dat haar kind gesloopt wordt door een ziekte en wat dat met haar en haar gezinsleden doet, te weinig ruimte hebben voor haar andere kinderen. Haar overlevingsmechanisme dat haar sterk maakt en tegelijkertijd compleet lamgelegd worden. De gesprekken die verschillende interne stemmetjes met elkaar voeren over wel of niet een nier afstaan. Haar debuutroman Parnassia wordt een bestseller en zorgt ervoor dat ze weer een beetje energie krijgt en dagelijks weer gaat schrijven. Het brengt haar tijdelijk in een andere wereld, een waarin zij de controle heeft en bepaalt hoe dingen lopen, haar uitlaatklep.
Nadat Jim met zijn nieuwe nier weer een leven heeft gekregen, breekt er een nieuwe fase aan voor het gezin. Na al die maanden van zorgen, regelen, talloze ritten naar en van het ziekenhuis in Utrecht, stort Josha in terwijl haar man juist nieuwe en positieve energie krijgt. Het gezin begint ook aan een helende periode waarin veel met elkaar wordt gepraat, muziek gemaakt en gezongen en het zestal komt er sterker uit dan ooit.
Josha en haar man besloten al in de beginfase dat ze elkaar hun eigen vorm en tempo van omgaan met de situatie gunden waardoor ze een sterke basis vormden. Vooral dit soort zaken maken dat Zijspoor uitstijgt boven de gebeurtenissen op zich. De menselijkheid, de twijfel, de dilemma's, de tegenstellingen en de wanhoop die ze beschrijft waarin iedereen zich zal herkennen. En de hoop die ervoor zorgt dat je zelfs dít kunt doorstaan.
Zijspoor werd uitgegeven door uitgeverij Ten Have. Op 15 april wordt Zijspoor in Amsterdam gepresenteerd. Op de omslag van het boek staat de reactie van Tom Oostrom, directeur van de Nierstichting, die het boek omarmd heeft en wil samenwerken met Josha. 'Een zeer aangrijpend verhaal.'