Hybride bankieren en nieuwe businessmodellen
Zutphen – Cleantechregio Stedendriehoek houdt van zaterdag 2 april tot en met dinsdag 5 april een inspirerend symposium over Cleantech. De circulaire economie vormt hierbij de basis voor gesprek, lezingen, ontbijtsessies en acties in de hele Stedendriehoek. Bij circulaire economie gaat het om hergebruik van grondstoffen, een nieuwe economische denkrichting die lijnrecht tegenover de wegwerpmaatschappij staat waarin het goedkoper is om te produceren dan te hergebruiken. Een van de sprekers tijdens het symposium op 5 april is Jan Jonker.
Jonker is hoogleraar aan de Radbout universiteit in Nijmegen en de Toulouse Businessschool. Hij is gespecialiseerd in duurzaam ondernemen en heeft onderzoek gedaan op het vlak van maatschappelijk verantwoord ondernemerschap. Heel wat publicaties zijn er te vinden van de hand van Jonker en in totaal 27 boeken verschenen er, die Jonker alleen, of samen met collega's schreef over de circulaire economie.
We hebben hier te maken met een zeer gepassioneerde wetenschapper die een hoog entertainmentgehalte heeft en zijn ingewikkelde materie in duidelijke Jip- en Janneketaal aan de man brengt. Het is Jonkers grote missie om zoveel mogelijk mensen in beweging te krijgen en ook in termen van circulaire economie te denken.
Gedurende een werkweek pendelt Jonker tussen Nijmegen en Toulouse, maar op 5 april maakt hij een uitstapje naar Almen waar hij een van de sprekers is van het cleantechsymposium. "Wonderbaarlijk dat het symposium in Almen wordt gehouden. Ik had er nog nooit van gehoord. Er is daar ook helemaal niets, behalve dan op 5 april, dan komen er zo'n duizend mensen op de been om over nieuwe businessmodellen te praten."
Nieuwe Businessmodellen is de titel van het boek dat Jonker vorig jaar uitbracht en dat genomineerd is voor het managementboek 2015. Het boek vormt ook 5 april de basis voor de lezing. "Uitgangspunt daarbij is dat wij als burgers zelf de transitie in werking moeten zetten. We denken nog steeds vanuit een zwaar verouderd economisch systeem en hebben een afwachtende houding tegenover de overheid. Het enige dat de overheid kan bedenken is bezuinigen, dus zullen we zelf met iets anders moeten komen. Langzaam komt er een verschuiving tot stand waarbij burgers collectieve initiatieven uitrollen. Nu nog mondjesmaat en op redelijk amateuristisch vlak, maar een ontwikkeling die zich hoe dan ook voortzet. Neem als voorbeeld de energiecoöperaties die overal in het land van de grond komen. Bewegingen waarbij particulieren hun krachten bundelen, ze zelf investeren in tijd of in geld en waarbij de opbrengst niet naar een of ander vaag doel gaat, maar direct naar de deelnemers zelf. Zaak daarbij is om de opbrengst niet alleen financieel te bezien, maar ook de daadwerkelijke opbrengst. In het geval van windmolens is dat dan energie, maar niet alleen dat, ook het sociale aspect is een opbrengst en ook bijvoorbeeld het educatieve element, de kennis die je opdoet met het opstarten van een coöperatie en het verkrijgen van duurzame energie."
Jonker noemt het hybride bankieren; een bancair systeem dat niet alleen is gebaseerd op financiën, maar ook op andere opbrengst, zoals de hierboven beschreven energie. "De ontwikkelingen op het vlak van energiewinning gaan nog wel even door en er komt een tijd dat energiewinning met windmolens achterhaald is en er eenvoudigere methoden komen. Duurzame energie is nu al goedkoper dan olie, dus reken maar dat er een tijd komt dat er energiecoöperaties zijn die energie overhouden. Voor dat soort waarden moet dus een soort bancair systeem komen. Niet een systeem dat banken en geld overbodig maakt, want dat gaat niet gebeuren, maar een systeem dat bestaat naast het bancaire systeem dat we al kennen."
In het zeventien minuten-filmpje van Tedx, te vinden op Youtube spreekt Jonker over de gevestigde orde die op dit soort ontwikkelingen heftig gaat protesteren. Want het is deze gevestigde orde die altijd de markt bepaalde. "De grap is dat als er vanuit de markt vraag ontstaat, de gevestigde orde daar vanzelf op in gaat springen."
Het is niet voor niets dat couturiers en modeontwerpers zijn begonnen met het opnieuw gebruiken van hun oude collecties. Er ontstond vraag naar vintage, vintage is hot. "Zestig procent van de kleding verdwijnt zo weer op de afvalhoop, zonder dat iemand het heeft gedragen, dat is van de gekke. Mobiele telefonie is gemaakt om negen maanden mee te kunnen bellen. Het weggooien en opnieuw produceren is goedkoper dan het uit elkaar te nemen en her te gebruiken. Zo zachtjes aan beginnen we te merken wat we zelf allemaal weggooien en daar komen we nu op terug."
Jonker spreekt over een transitie die groots is en onomkeerbaar en waarbij we voor het eerst in de gaten krijgen dat we er zelf aan de basis van staan. "Wat ervoor nodig is, is dat mensen zelf waarde gaan creëren. Collectief, want in je eentje lukt het niet. Ga samen stoeien met ideeën en er komt weer een ander die het plan verder uitrolt. Ik doe geen oproep om vrijblijvend te gaan klooien, maar wel om te durven. Willen we vandaag een winkel, dan kan deze vanavond nog online staan. Technisch is alles mogelijk, het is alleen een kwestie van slim de eindjes aan elkaar