Eigenzinnig Zutphen is niet eigenwijs
Gerritsen laat met symposium beschouwelijk souvenir achter
Door Alize Hillebrink-Korf
ZUTPHEN - De grootste wens voor zijn vertrek als burgemeester was een symposium met het thema: Eigenzinnig Zutphen. "Al komen er maar twaalf, het gaat door!", had Arnold Gerritsen gezegd. Er waren tal van bezoekers bezoekers (met name politici en bestuurders) aanwezig in de burgerzaal. Sprekers uit Zutphen en ver daarbuiten spraken zich op eigen wijze uit over ons 'eigenzinnige Zutphen'.
"Zutphen houdt het midden tussen een schone slaapster en een eigenzinnig wicht volgens Stadsarcheoloog Michel Groothedde. En 'zij' is in ieder geval vrouwelijk: "Alle straten in het centrum van Zutphen lopen krom en ook het stadhuis van Zutphen is rond en abgeëckt. Met zijn kwalificatie van Zutphen 'met haar ronde vormen' als vrouwelijke stad schoof Groothedde het mannelijke Mars-gebied even terzijde. "Daar lopen de straten wel recht", echter het mannelijke aspect, de handel en industrie, kreeg daar nooit voldoende bestaansrecht. Zutphen is door de geschiedenis heen altijd een stad gebleven met vooral een grote verdienste aan woongenot.
De belangrijkste Zutphenaren uit het verleden zijn echter allemaal mannelijk: Philip Sidney, dominee Martinet, Johan Derk van de Capellen, Johannes Dijckmeester. En helaas: "Een straatnaam met de naam Gerritsen bestaat al", zei Christiaan te Strake, conservator van Musea Zutphen. Maar voor Arnold is er een, toch weer vrouwelijk aandoend maar wel hoekig van vorm, waterelement bedacht in de Hof van Heeckeren (toekomstig cultuurcluster op het 's Gravenhof). "Zutphen is eigenzinnig en rebels", zei Te Strake en hij noemde verschillende opstanden tegen het gezag (onder andere in de Tweede Wereldoorlog) en recentelijk de voordracht van Loek Hermans als burgemeester dat bij vele Zutphenaren in het verkeerde keelgat schoot.
Dolly Verhoeven (historica van de Radboud Universiteit Nijmegen) noemt Zutphen in de vier Gelderse 'kwartieren'. Nijmegen is daarvan de oudste, Roermond de stoutste (=dapperste), Zutphen de rijkste en Arnhem het genoeglijkste. Verhoeven oppert: "Misschien is Zutphen wel even oud, stout, rijk als genoeglijk tegelijk."
Willem Frijhoff (Erasmus Universiteit in Rotterdam): "Eigenzinnig is verstandiger dan eigenwijs. Eigenzinnig is geloofwaardig, eigenwijs ben je tegen beter weten in. Zutphen is zelfbewust en eigen en vindt haar identiteit in zelfbewustzijn en intentie." Maar, waarschuwt hij: "Zorg dat Zutphen geen lonely ranger wordt."
Arnold Gerritsen zelf roemt Zutphen vooral om haar historie, creativiteit en spiritualiteit. Niet alleen deze ingrediënten maken Zutphen volgens hem eigenzinnig, ook de kritische en bevlogen bevolking bepaalt de eigenheid en het karakter van Zutphen. "Aan de andere kant heeft Zutphen ook zijn problemen," zegt hij. En hij noemt langdurige werkloosheid, vooral aan de onderkant van de samenleving, wat kan leiden tot een tweedeling in onze gemeenschap. "Zutphen heeft een samenleving nodig waarin mensen elkaar opzoeken, waar we initiatieven bundelen en verbindingen aanbrengen." En hij heeft er alle vertrouwen in dat Zutphen dat kan.
Het regende kwalificaties waarmee Zutphen zich kan profileren. Arnold Gerritsen geeft met dit gedenkwaardige symposium een eigenzinnig beschouwelijk souvenir aan Zutphen. Zelf zal hij waarschijnlijk niet als eigenzinnige burgemeester herinnerd worden, maar het is dan ook een kwalificatie die je niet jezelf toedicht.
'Hoezeer een stad met allure'
ZUTPHEN - 'Hoezeer heeft deze kleine stad allure'. Deze frase uit het gedicht van Ida Gerhardt - door burgemeester Gerritsen de eerste stadsdichter van Zutphen genoemd - pronkt nu op de muur in de Gravinnenhofsteeg tussen het gemeentehuis en het toekomstige Hof van Heeckeren. Na afloop van de bijzondere raadsvergadering kreeg de burgervader dit als afscheidsgeschenk van de raad. Tijdens deze laatste vergadering bleek hoe veel allure Gerritsen zélf de afgelopen zeventien jaar aan de Hanzestad heeft gegeven.
Zo noemde commissaris Clemens Cornielje hem een uitstekend ambassadeur voor de stad in zowel de provincie als in de rest van het land. Hij zette zijn woorden kracht bij door de aanwezigen te herinneren aan de succesvolle lobby van Gerritsen in Den Haag om de rechtbank te behouden. Ook met het retourtje Madrid in één dag, om de Vuelta (wielerronde van Spanje) binnen te halen, liet de burgemeester zien dat hij ver wil gaan om 'zijn Zutphen' aan de wereld te laten zien.
Wethouder Annelies de Jonge prees de wijze waarop Gerritsen het college als burgemeester diende. Politieke bemoeienis vond hij als gekozen burgemeester niet gepast. "We konden altijd bij je binnenlopen voor advies. Zoals je misschien hebt gemerkt, deden we dat de laatste tijd onbewust steeds vaker. We gaan je missen."
Behalve De Jonge en Cornielje richtten ook raadsleden Liza Luesink (die hem bij zijn aanstelling in 1999 nog voor de schoolkrant interviewde) en Ingrid Timmer, oud-burgemeester Annelies Verstand, de Deventer burgemeester Andries Heidema en oud-wethouder Adriaan van Oosten zich tot hem.
Gerritsen was duidelijk overrompeld door alle lofuitingen en bedankte iedere spreker persoonlijk. Om de stad te omschrijven, citeerde hij tijdens zijn afscheidsspeech - net als Ingrid Timmer - de dichter Ida Gerhardt. een mooi bruggetje naar het afscheidscadeau dat direct nadat hij zijn ambtsketen had afgedaan, werd onthuld.