"We hebben onze nek uitgestoken en zijn voorbij grenzen gegaan"
Zutphen - "Het is ongelooflijk spijtig dat het beeld is ontstaan van de culturele instelling als geldverslindend instituut. Ik heb er een beetje genoeg van om steeds maar in de discussie over geld te moeten belanden." Het is een van de redenen dat Joeri Bonsel na zeven jaar stopt als directeur van Luxor. (Scenario)schrijver en studieleider bij de Nederlandse filmacademie Hans Heesen volgt hem per 1 februari op.
Door Meike Wesselink
"De sollicitatieprocedure is een aangelegenheid van het bestuur, ik ben daar niet bij geweest. Wél heb ik al gezien dat Hans hart heeft voor cultuur.
Wat ik hem zou willen meegeven? Ga doen waar je voor staat en volg daarin je eigen visie. En laat je daarvan niet teveel afleiden."
Als je als cultureel ondernemer stappen wilt zetten, maar steeds verzandt in een discussie over beleid, bezuiniging en subsidie, dan kan dat heel verlammend werken op de creatieve geest. En dat is precies waar Bonsel tegenaan liep. Hij heeft dan ook een lastige tijd uitgekozen voor zijn directeurschap, want al in 2008 werden de contouren van de crisis zichtbaar. "Vanaf 2011 werd er pas echt gekort op cultuur. De gevestigde orde bleef bestaan, maar het middencircuit werd er gewoon uitgeknipt. Pas afgestudeerden konden nergens terecht en de gevolgen daarvan ga je dit jaar en volgend jaar zien. Er zit gewoon een gat in de ontwikkeling."
Ook de kwaliteitsfilm kwam onder druk te staan en daar kreeg de directeur van het kleine filmtheater direct mee te maken. "De digitalisering heeft de filmindustrie een stuk toegankelijker gemaakt. Het aanbod aan films is daardoor gestegen, maar tegelijkertijd werd het steeds moeilijker om Luxor exploitabel te krijgen. Bezoekers willen steeds meer voor hun geld en belangeloos investeren, zoals in een donateurschap lijkt minder en minder een optie."
"Als een van de weinige theaters beschikken wij nog over apparatuur voor 35 millimeter films. We kunnen dus nog steeds de klassiekers in oude vorm draaien, uniek dus. Wil de gemeenschap dat deze cultuurhistorie moet blijven bestaan, dan zul je daar als particulier ook in moeten willen investeren".
"Voor mij is Zutphen een stadje aan het worden met mooie muurtjes eromheen en niet meer dan dat. Wil je Zutphen als cultuurstad neerzetten, dan zul je veel meer samen moeten optrekken om een fatsoenlijke basisinfrastructuur neer te zetten waarop je verder kunt groeien. De opdracht van het college voor Zutphen zou veel meer richting samenwerking met de samenleving moeten zijn. Maar opdracht geven en vervolgens langs de zijlijn staan afwachten, is ook niet de oplossing.
Ik had er vertrouwen in met Annelies de Jonge op cultuur. Ze durfde de discussie aan te gaan, vroeg een brede groep om mee te denken en luisterde. De nieuwe wethouder René Sueters ken ik niet, afwachten dus. Maar het is geen ideale situatie dat de portefeuille van wethouder is veranderd. Je moet het verhaal gewoon weer opnieuw vertellen."
"Nog steeds vind ik het heel spijtig dat de bundeling van het cultuurcluster in het Broederenklooster niet is doorgegaan. Ik geloofde daar erg in en heb er veel van mijn eigen tijd in gestopt. Het was een ambitieus plan waarin ook Luxor een plaats zou krijgen. Jammer dat er heel weinig vertrouwen vanuit de raad was. Alles wat mis ging, werd ook nog eens door de kranten uitvergroot. Ik geloof dat wanneer de samenleving beter zou zijn geïnformeerd, er ook meer vertrouwen zou zijn geweest. Hoe dan ook, Hof van Heeckeren is de beste oplossing die nu voorhanden is. Jammer vind ik het dat het geheel een beetje ingetogen achter een muur komt te liggen. Maar ik ben benieuwd of het 's Gravenhof inderdaad het gastvrije plein wordt dat het verdiend te zijn."
Bonsel is niet het type dat alleen maar handelt naar ratio. "Als ik iets doe, doe ik het met hart en ziel. Ik heb zeven jaar met heel veel plezier samengewerkt met de vrijwilligers. In het begin vaak ondersteund door mijn voorganger Jan te Lindert. Met zijn allen hebben we onze nek uitgestoken en zijn voorbij grenzen gegaan. We hebben grootse activiteiten opgezet. Met het 95-jarig jubileum als grootste project, maar we hebben ook veel moois neergezet op het gebied van educatie, festiviteiten, theater en debatten. Wij waren de kartrekker van de cultuurenvelop van het directeurenoverleg van de culturele instellingen van Zutphen, ZUDOCKO. Met de vrijwilligers van al die culturele instellingen bundelden we letterlijk het culturele aanbod en dat gaf een enorme stroom aan energie en inspiratie. Jammer dat het na een paar jaar is gestopt. Sinds vorig jaar zijn we aangesloten bij Europa Cinema en hopen daarmee een nóg groter aanbod aan Europese films te kunnen bieden."
Hard werken was het voor Bonsel, maar zo te zien heeft het hem niet opgebroken. Hij stopt misschien op tijd. Voor dit jaar liggen er nog meer bezuinigingen in het verschiet. De directeursfunctie is vanaf februari niet meer een32-urige functie, maar een klus die met zestien uur per week geklaard moet gaan worden.
Aanjager in filmproject over sociale armoede
Joeri zit nog volop creatieve ideeën. Op de eerste plaats is hij op zoek naar een directeurs- of bestuursfunctie. De afscheidnemende directeur merkt dat hij een groot netwerk heeft opgebouwd dat hem wellicht een duwtje in de juiste richting kan geven.
Daarnaast is Bonsel de aanjager in een filmproject waarin hij samen met een projectteam sociale armoede in beeld gaat brengen. Een spannende en niet eenvoudige klus. "We hebben niet voor één verhaallijn gekozen, maar het zijn er meerdere die elkaar ontmoeten. Doel daarbij is dat de kijker betrokken raakt."
Bonsel vertelt het met fonkelende ogen. Het zijn de eerste stappen op weer een compleet nieuw pad.