Vlnr: Theo Engelen, Hendrik de Bruin (voorzitter Stichting De Oude HBS), Willem Schimmel en Maud Arkesteijn-van Willigen (voorzitter van Erfgoedvereniging Heemschut) bij de Wilhelminafontein op de Bult van Ketjen. Foto: Henk Derksen

Vlnr: Theo Engelen, Hendrik de Bruin (voorzitter Stichting De Oude HBS), Willem Schimmel en Maud Arkesteijn-van Willigen (voorzitter van Erfgoedvereniging Heemschut) bij de Wilhelminafontein op de Bult van Ketjen. Foto: Henk Derksen

Kleurplaatactie voor Wilhelminafontein op Schupstoel

Algemeen

ZUTPHEN - Na de succesvolle kleurplaatactie voor behoud van de oude Meisjesvakschool aan het Vispoortplein in Zutphen, houdt Stichting De oude HBS een nieuwe tekenwedstrijd in Contact: ‘Samen kleuren wij de Wilhelminafontein’. “De herinrichting van de Schupstoel biedt de uitgelezen kans om de fontein daar weer te laten spuiten.” De is kleurplaat, getekend door kunstenaar Jan Baggen, is te vinden op pagina 18 van deze krant.

Door Alize Hillebrink

Vaak moet hij het uitleggen aan klanten. In zijn zaak aan de Zutphense Sprongstraat hangt een aquarel van de Koningin Wilhelminafontein. “Zodra klanten binnenlopen valt hun oog erop,” zegt Willem Schimmel van Sigarenspeciaalzaak Schimmel. “Ik vertel ze dat de fontein een geschenk was van de burgerij ten tijde van de troonsbestijging Koningin Wilhelmina in 1899. En dat hij vroeger op de Houtmarkt stond.” Vanachter het etalageraam wijst hij in de richting van de zuilenfontein die er sinds (jaartal?) staat. “En altijd vragen klanten: waar is die fontein nu?” Met pijn in zijn hart bekent Schimmel dan dat de fontein al ruim 25 jaar droog staat op de Bult van Ketjen. “Dat hij daar staat de verpauperen en dat zoveel mensen dat niet weten.” Het bezwaart hem. Daarom vroeg hij twee jaar geleden aan Stichting de Oude HBS: “Kunnen jullie er niet voor zorgen dat die fontein weer in ere wordt hersteld?” Voorzitter Hendrik de Bruin had er oor naar en beloofde zich ervoor in te zetten.

Het is donderdagmiddag 18.00 uur. De Wijnhuistorenklok slaat zes keer. Net voor het sluiten van de sigarenzaak van Willem Schimmel glip ik naar binnen. Het is de dag nadat Stichting De oude HBS de campagne: ‘Schupstoel op de Schop, Wilhelminafontein erop!’, lanceerde. Achter de kassa ligt een stapeltje bonnen. “De eerste handtekeningen zijn binnen,” roept Schimmel. Hij laat de tientallen coupons door zijn vingers glijden. “De eerste digitale zijn ook binnen,” zegt De Bruin. We zitten in de keuken boven de winkel. Willem Schimmel en Hendrik de Bruin, beiden met een dikke stapel van zeker tien centimeter papier voor zich, zitten aan de keukentafel. “Dit gaat allemaal over de Wilhelminafontein.”

Geschenk
De Koningin Wilhelminafontein is een geschenk van inwoners van Zutphen ter ere van de troonsbestijging van Koningin Wilhelmina in 1899. Bij de overdracht van de fontein aan het stadsbestuur in 1899, deed burgemeester Storms Buysing de belofte dat de fontein nooit geschonden zou worden en altijd zou blijven spuiten. In de jaren daarna blijkt echter dat die belofte door het stadsbestuur allerminst wordt nagekomen.

Redders, bergers en vernielers
De inmiddels 122 jaar oude Wilhelminafontein kent een bewogen geschiedenis. Een geschiedenis van afbraak, (eer)herstel en diverse standplaatsen; een geschiedenis van redders, bergers en vernielers. In de eerste helft van de vorige eeuw leidt de fontein nog een prima bestaan aan de Houtmarkt, de plek waar hij voor bedoeld is. Maar na een halve eeuw ontstaat er in 1949 discussie over de fontein. De gemeente wil in 1949 de fontein van de Houtmarkt verwijderen. Met een handtekeningenactie bewerkstelligen inwoners behoud van de fontein. In 1957 wordt de fontein om verkeerstechnische redenen alsnog afgebroken. In 1966 krijgt de fontein een standplaats in het Vogelpark, maar wordt wegens vandalisme in 1975 weer verwijderd. De fontein wordt in delen opgeslagen in een gemeentelijke loods.

Begin jaren ’90 ontdekt Zutphenaar W. Kemmink dat vrijwel alle delen van de fontein nog aanwezig zijn. In twee weken tijd haalt hij 1300 handtekeningen op voor herstel en herplaatsing van de fontein op de Houtmarkt. De gemeenteraad stemt echter in 1991, met 12 stemmen voor en 11 stemmen tegen, voor de aanleg van een waterwerk met drie zuilen van architect Prins op de oude standplaats van de Wilhelminafontein op de Houtmarkt. Kemmink en mr. MWC de Jonge vechten de bouwvergunning aan bij de Raad van State middels een schorsingsverzoek, wat wordt afgewezen. Samen met mr. MWC de Jonge, oud-secretaris Wijnhuisfonds, en Th. L. van der Veen, advocaat, richt Kemmink op 16 april 1992 de Stichting Koningin Wilhelminafontein op. 

Uiteindelijk worden Kemmink en De Jonge in 1994 middels een bodemprocedure in het gelijkgesteld, echter de zuilenfontein staat er dan al. Met vrijwillige donaties financieren Zutphense inwoners de restauratie van de Wilhelminafontein in 1995. In 1998 krijgt de fontein een plek in het parkachtige gedeelte van de Bult van Ketjen. Sindsdien staat zij daar 23 jaar droog. 

Als de gemeente in 2016 besluit de fontein onderdeel te laten uitmaken van een natuurlijke speeltuin op de Bult van Ketjen, komt Theo Engelen, van Engelen Schoenmode, in actie. In korte tijd haalt hij meer dan duizend handtekeningen op voor rehabilitatie van de Wilhelminafontein op de Houtmarkt. Herplaatsing van de fontein op de Houtmarkt komt er niet - te duur volgens de gemeente, en zo goed als onmogelijk omdat er al een fontein staat - maar de gemeente belooft onderzoek te doen naar andere passende locaties voor de Wilhelminafontein in Zutphen. Twee jaar later, in 2018, spreekt het college van B&W de voorkeur uit voor de locatie Hanzehof. Want, ‘De fontein zou daar goed passen in de 19e-eeuwse omgeving’.

Stichting de oude HBS is inmiddels de vierde partij in de geschiedenis van de Wilhelminafontein die actie voert voor eerherstel van het waterwerk in Zutphen. Herplaatsing op de plek van de huidige zuilenfontein op de Houtmarkt acht de HBS niet realistisch, maar de HBS maakt zich wel sterk voor terugplaatsing in het oude stadscentrum. “Hij is gemaakt voor een plein in de binnenstad en niet voor een park in een buitenwijk,” zegt De Bruin. De Hanzehof is volgens De Bruin geen geschikte locatie. “In 1957 was er al een plan om de fontein daar te plaatsen, maar omdat de fontein daar in het niet zou vallen in de omgeving, is dat niet doorgegaan. Waarom wil het college nu persé weer de fontein bij de Hanzehof plaatsen?”

Ontwikkelingen
Voorwaarde van de gemeente voor herplaatsing van de fontein is dat de betreffende locatie onderdeel uitmaakt van lopende of te verwachten ontwikkelingen, ‘zodat kosten voor verplaatsing en restauratie kunnen worden meegenomen in de begroting voor een integrale gebiedsaanpak’, aldus het college in het Memo van 2018. “Op de Schupstoel is dat volledig het geval!”, zegt De Bruin. In juli 2021 vragen D66 en CDA via een amendement tot toevoeging van de fontein in de herinrichting van de Schupstoel, maar het voorstel wordt afgekeurd. De HBS doet hierna een WOB-verzoek en krijgt na acht weken “een schamel pakje papier”. “We vonden het voor de procedure wel zo belangrijk alle papieren te hebben,” legt De Bruin uit. “Maar het verklaart ook dat we nu pas konden starten met onze campagne.”

Erfgoedvereniging Heemschut ondersteunt het initiatief van de HBS tot herplaatsing van de fontein op de Schupstoel. Inwoners wordt gevraagd de actie te steunen door een coupon in te vullen of een online petitie te ondertekenen. Diegenen die ook een bijdrage overwegen aan restauratie van de fontein kunnen dit eveneens kenbaar maken. De Bruin: “Onze actie is een knipoog naar de geldinzamelingsactie die ten tijde van de oprichting van de fontein in 1898 werd gehouden, waarbij inwoners werd gevraagd om een bijdrage van 0,25 cent. Je moet weten dat de fontein in 1898 met kwartjes bij elkaar is gespaard. Dat hij nu al meer dan twintig jaar staat weggemoffeld op de Bult van Ketjen, een schande!”

Onzinnige argumenten
De oude HBS verwijt de Zutphense politiek ervan het voorstel tot plaatsing van de Wilhelminafontein op de Schupstoel met onzinnige argumenten tegen te houden. De Bruin: “Wethouder De Jonge zegt in Contact van 7 juli 2021 dat het waterbassin zeven tot acht meter doorsnede zou moeten zijn en dat daar geen ruimte voor is op de Schupstoel. In een studie uit 1960 staat dat een waterbak van vier meter groot genoeg is. Er blijft dus genoeg ruimte over voor hulpdiensten.” In de raadsvergadering van 13 juli 2021 zegt wethouder Ten Broeke dat uit onderzoek blijkt dat de Schupstoel geen geschikte locatie is voor de fontein.

“Onzin,” zegt De Bruin. “Er is nooit een onderzoek geweest! We zijn gewoon in het ootje genomen.” Op de vraag van Contact welk onderzoek Ten Broeke bedoelt geeft de wethouder geen reactie. Wethouder De Jonge reageert met de mededeling: “De Schupstoel is nooit als mogelijke locatie onderzocht, omdat de Schupstoel sowieso niet voldoet aan de randvoorwaarden die nodig zijn om de fontein te kunnen plaatsen en laten functioneren.” Op de vraag welke randvoorwaarden de wethouder hier bedoelt, gaat ze niet in. “Het had geen zin om tijd in de Schupstoel te steken omdat we direct al wisten dat dit niet haalbaar was,” aldus De Jonge.

De dikke stapel papier ligt inmiddels over de keukentafel uitgespreid en De Bruin en Schimmel kijken elkaar optimistisch in de ogen. “De toekomst van Zutphen wordt en is gebouwd op haar verleden,” zegt Schimmel dubbelzinnig. “Zutphen moet dicht bij haar verleden blijven en de door inwoners aan de stad geschonken Wilhelminafontein hoort daarbij.” De Bruin: “De gemeente heeft de morele plicht de fontein terug te brengen naar de stad. Het is een Jugendstil-toperfstuk gemaakt door de gerenommeerde firma Braat uit Delft. Een fontein met een verhaal en een geschiedenis die een plek verdient in de stad. Een fontein die rijksmonumentwaardig is.”

Ondernemers enthousiast
De herinrichting van de Schupstoel is de uitgelezen kans voor herplaatsing van de fontein, zeggen Schimmel en De Bruin. “Dit is te mooi om te laten lopen. Vrijwel alle ondernemers rond de Schupstoel zijn enthousiast over het plan. In 2017 stemde de hele gemeenteraad in voor herplaatsing van de fontein. Het is nu 2021. Hoe lang duurt het nog voordat de fontein in ere wordt hersteld? Op een gegeven moment komt het verval en dat willen wij voorkomen.” Zou het, nadat drie keer eerder actie is gevoerd, deze vierde keer wel lukken?

Inleveradres voor kleurplaat en steunbetuigingen: Sigarenspeciaalzaak W. Schimmel, Sprongstraat 7 te Zutphen. Steunbetuigingen kunnen ook gemaild worden naar: info@deoudehbs.nl. Voor diegenen die online de petitie willen ondertekenen, dat kan via https://petities.nl/petitions/schupstoel-op-de-schop-wilhelminafontein-erop?locale=nl.

Zie ook: https://www.contactzutphen.nl/nieuws/algemeen/130348/standplaats-zutphense-wilhelminafontein-opnieuw-ter-discussie.

Vlnr: Theo Engelen, Hendrik de Bruin (voorzitter Stichting De Oude HBS), Willem Schimmel en Maud Arkesteijn-van Willigen (voorzitter van Erfgoedvereniging Heemschut) met de tekeningen bij de Wilhelminafontein op de Bult van Ketjen. Foto: Henk Derksen
Bewijs van financiële bijdrage van 0,25 cent ten tijde van de oprichting van de Wilhelminafontein in 1898.

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant