Lisette Lagerwij, Muzehof, Mirjam Radstake, Hanzehof en Jacqueline Roelofs, Graafschap bibliotheken.  Foto: Henk Derksen

Lisette Lagerwij, Muzehof, Mirjam Radstake, Hanzehof en Jacqueline Roelofs, Graafschap bibliotheken.  Foto: Henk Derksen 

‘Huis van de Stad is boost die Zutphen nodig heeft’

Algemeen

ZUTPHEN - Een multifunctioneel cultuurcomplex met een bibliotheek, theater en centrum voor kunsten onder één dak. Drie directeuren zijn ervan overtuigd dat het kan. “Het is de economische boost die Zutphen nodig heeft.”

Door Alize Hillebrink

Het plan om Theater De Hanzehof toekomstbestendig te maken bestaat al vele jaren. Meerdere onderzoeken werden gedaan en diverse rapporten geschreven, maar tot nu toe heeft nog geen enkel plan zich bewezen. Voor het eerst komt er nu een plan van binnenuit. Drie directeuren, Mirjam Radstake van Hanzehof, Lisette Lagerweij van Muzehof en Jacqueline Roelofs van Graafschap bibliotheken, hebben elkaar gevonden in het idee van één gemeenschappelijk cultuurhuis, een Huis van de Stad. Onze correspondent Alize Hillebrink zocht ze op en ging met ze in gesprek.

Een verloederde Hanzehof, Muzehof dat deels niet meer voldoet aan de huidige kwaliteitseisen en een bibliotheek die uit zijn voegen barst. De drie Zutphense culturele organisaties willen graag verder ontwikkelen en zich klaarmaken voor de toekomst. En dat willen ze het liefst met elkaar, onder één dak.

Het idee ontstond vorig jaar september 2020, vertelt Jacqueline Roelofs, eerder werkzaam bij Biblionet in Groningen. Net aangesteld als directeur van Graafschap bibliotheken zag ze metéén dat de Broederenkerk niet geschikt is voor de opgaven waar de bibliotheek voor staat. “We hebben als bibliotheek drie grote opdrachten: de geletterde samenleving, de digitale samenleving en een leven lang ontwikkelen. Dat betekent activiteiten organiseren waar in deze kerk geen ruimte voor is. Bovendien is de Broederenkerk een monument waar je niks aan mag veranderen.”

De tijd en de ontwikkeling van bibliotheken gaan razendsnel. “De bibliotheek is allang niet meer alleen maar boeken lenen. De toekomst zit niet alleen in lezers en leden. De opgave waar we voor staan is hier eigenlijk niet uitvoerbaar. Zo simpel is het.”

Roelofs stelde zichzelf de opdracht een oplossing te vinden voor het ruimtetekort. “Ga er maar aan staan, denk je dan, maar zo zit ik in elkaar,” lacht ze. We zitten in haar kantoor in een van de zijbeuken van de 14e eeuwse Kloosterkerk aan het Broederenkerkplein hartje centrum van Zutphen. Sinds 1983 doet de voormalige kloosterkerk dienst als openbare bibliotheek. In 2016 werd het pand volledig verbouwd en gerestaureerd. “Dat was echt nodig. Er was achterstallig onderhoud van zo’n vijf, zes ton. Zelf hebben we er ook nog vijf ton reserves in de inrichting gestoken. De vorige directeur heeft het fantastisch gedaan, maar de opgave die nu voor ons ligt, het uitvoeren van onze brede maatschappelijke en educatieve functie, is op deze locatie niet mogelijk.”

‘Het uitvoeren van onze brede maatschappelijke en educatieve functie, is in de Broederenkerk niet mogelijk’

Haar eerste kennismaking met Hanzehof is geen liefde op het eerste gezicht. “Het was een schok,” vertelt ze. “Wat een naar gebouw dacht ik. Het verschoten rood aan de buitenkant, echt heel erg vond ik het. Toen hoorde ik de geschiedenis. Jemig, dacht ik. Tegelijkertijd; áls het opgeknapt wordt, ligt er wel een kans in samenwerking met de partners om er een heel mooie plek voor alle inwoners van Zutphen van te maken. Het is nu één oude meuk en bovendien niet meer veilig. Als er toch geïnvesteerd gaat worden dan is het de moeite er samen naar te kijken.”

Multifunctionele accommodatie
De drie directeuren kunnen het goed met elkaar vinden en al snel wijzen de neuzen dezelfde kant op. Hun gezamenlijke idee: van de locatie Hanzehof één multifunctionele accommodatie maken met het theater en de Buitensociëteit, de Muzehof en de bibliotheek samen onder één dak. Een culturele huiskamer van Zutphen waar iedereen zich thuis voelt, waar iedereen welkom is om een boek te lenen, een theatervoorstelling bij te wonen, te studeren, te werken, muziek-, theater- of bewegingslessen te volgen, een kopje koffie te drinken, iets te eten en mensen te ontmoeten en vooral: altijd open. “Het is een combinatie die in heel veel delen van Nederland en in de rest van de wereld al wordt toegepast,” vertelt Radstake.

Roelofs bezocht meerdere multifunctionele cultuurcentra en zag hoe succesvol het is. “Het Storyhouse in Chester, CulturA & Zo in Nootdorp - qua grootte vergelijkbaar met de bibliotheek in Warnsveld - en de Stadkamer in Zwolle. Het zit daar iedere dag, zeven dagen in de week bomvol. Elke dag zijn er activiteiten.” Haar ogen lichten op. “Dat gun ik Zutphen ook! Een plek waar je altijd naar binnen kan, zonder drempel. Eén geheel, één locatie, waar je met elkaar activiteiten organiseert. De dynamiek die dat teweegbrengt. En een zee van mogelijkheden: ruimtes en theaterzalen waar je voor weinig geld of om niet, gebruik van kunt maken. De doelgroep is iedereen: van nieuwkomer tot laaggeletterden, jongeren en ouderen, veellezers, cultuur- en literatuurliefhebbers. Nu is de Hanzehof een hoop stenen die alleen maar ‘s avonds open is. Zonde toch? In het Huis van de Stad kun je van ‘s ochtends 8 tot ‘s avonds 1 uur boeken lezen, lenen en inleveren, iets drinken en ondertussen is er van alles te doen.” 

Lisette Lagerweij, directeur Muzehof: “Een hotspot waar je je kind naar muziekles brengt en onderwijl een kopje koffie drinkt in het horecagedeelte waarbij je en passant een folder ziet liggen over een leuke theatervoorstelling. Kruisbestuiving!”

Petitie
in de nieuwe Cultuurnota 2021-2024 die in juli 2021 is vastgesteld door de gemeenteraad heeft het voorstel voor het Huis van de Stad een apart hoofdstuk gekregen. Het idee werd niet direct omarmd, zo bleek uit de reacties van inwoners en gemeenteraadsleden. Onmiddellijk na de openbaarmaking van de concept-Cultuurnota organiseerden twee Zutphense inwoners een petitie: ‘Behoud bibliotheek in de Broederenkerk’. Het verraste Roelofs. “Ik was verbaasd over de snelheid waarmee die petitie werd gelanceerd. Ook schrokken we erg van de reacties. Diverse bibliotheekmedewerkers zijn zelfs agressief en boos bejegend! Die strijdbaarheid en emotie had ik niet voorzien, zeker omdat het alleen nog maar om een idee gaat.”

Biedt ’t Warnshuus, het pand waar de bibliotheek in Warnsveld in huist niet voldoende ruimte voor bibliotheekactiviteiten? “Daar is zeker meer ruimte dan in Zutphen, maar niet voldoende. En zeg nou zelf: zie jij inwoners uit Zutphen voor alles naar Warnsveld gaan? Ik niet. Overigens willen we in de Warnsveldse bibliotheek de 1,5 ton Asschergelden die we nog hebben besteden voor verdere samenwerking met het buurthuis en de ruimtes met elkaar willen delen: een echte huiskamer van Warnsveld en Leesten.”

‘Hanzehof ligt maar een paar honderd meter van het centrum’

Argumenten tegen het plan zijn onder andere dat Hanzehof niet in de stad ligt en dat de bibliotheek in het centrum hoort. Roelofs: “Hanzehof ligt vijf minuten lopen vanaf het station! Het is om de hoek. Als je kijkt naar de wijken ligt Hanzehof gewoon in de stad.” Mirjam Radstake, directeur Hanzehof, beaamt: “Hanzehof ligt maar een paar honderd meter van het centrum. Het is maar hoe je het beleeft. Wel is het van belang te kijken naar de gebiedsontwikkeling en de infrastructuur. Hoe ligt de fiets- en wandelroute naar het Huis van de Stad en waar kan dat verbeterd worden? De gemeente wil een aantrekkelijke route creëren vanuit de binnenstad, een goede aansluiting maken met het station en een verbinding met de wijk Noorderhaven.”

‘We hebben nu met z’n allen een x-aantal ruimtes die we veel beter samen kunnen gebruiken’

Over de voordelen en kansen die de samenwerking onder één dak opleveren zijn de drie directeuren unaniem. Radstake: “Zoals het nu is ingericht zijn we drie separate eenheden. Als je kijkt naar de functionaliteit dan is dat niet meer van deze tijd. Zutphen is een stad die enorm in ontwikkeling is, maar zit nog op de 1.0 versie. We hebben nu met z’n allen een x-aantal ruimtes die we veel beter samen kunnen gebruiken. Kantoren en toiletruimtes worden nu apart benut, dat is toch zonde? Allemaal vierkante meters die niet optimaal gebruikt worden.”

Een paar uitgangspunten hebben de directeuren al geformuleerd. De maatschappelijke en economische impact in Zutphen versterken. En ze zien een actieve rol in de wijken. Roelofs: “We zijn ons ervan bewust dat we de inwoners van Zutphen enthousiast moeten maken. Je verliest een bibliotheek op de huidige locatie, dat besef ik best, maar je krijgt er iets heel moois voor terug. En de Broederenkerk krijgt vast weer een mooie bestemming.”

Haalbaarheidsonderzoek 
In juli 2021 gaf de gemeenteraad, na een lange vergadering, akkoord voor een haalbaarheidsonderzoek. “We gaan onze ideeën verder uitwerken tot een totaalplan.” Lagerweij: “Daar betrekken we ook de inbreng van onze cultuurpartners, inwoners en andere partijen bij. We gaan nog uitgebreid met de stad in gesprek. Het Huis van de Stad is niet alleen van ons drieën, maar van iedereen en we willen er zoveel mogelijk partijen bij betrekken.”

Voordat de inwoning zover is, zal er gedeeltelijke sloop en (ver)nieuwbouw van het pand moeten plaatsvinden. “De foyer en Muzehof zijn gedateerd,” zegt Radstake. De theaterzaal kan blijven zoals hij is, evenals de Buitensociëteit uit 1891, maar de noordzijde moet in oude luister worden hersteld. “Daartussen slim bouwen met les- en cursusruimtes, multifunctionele zalen voor bijvoorbeeld een debat, een kleine voorstelling of een presentatie en een horecagedeelte,” adviseert Lagerweij. 

Of het allemaal financieel haalbaar is zal moeten blijken, zegt Roelofs. “Wat je ook besluit, je moet eerst investeren. De kosten gaan voor de baten. De eerste jaren zie je dat niet. Het is niet zomaar iets cultureels, maar het geeft ook een economische boost aan de stad.” 

“Eind september, begin oktober, afhankelijk van de agenda van de gemeenteraad, presenteren we een schets van het proces hoe we dit willen aanpakken, zegt Roelofs. “Er ligt al veel materiaal, zoals de rapporten van BMC. Voor het eind van dit jaar willen we het haalbaarheidsonderzoek presenteren. In het voorjaar van 2022 komt er dan een besluit go – no go.”

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant