Tij moet keren voor Dat Bolwerck, anders moeten deuren sluiten

‘Nieuwe cultuurnota biedt geen perspectief’

Door Alize Hillebrink

ZUTPHEN - ‘Stil het tij’ heet de nieuwe expositie in Dat Bolwerck in Zutphen. Het zou weleens de laatste kunnen zijn, als het cultuurbeleid in Zutphen niet verandert. Want zonder extra subsidie kan Dat Bolwerck niet verder. “Het tij moet keren, anders houdt het voor ons op.”

Vrijdagmiddag. De deur van Dat Bolwerck aan de kop van de Zaadmarkt staat uitnodigend open. Bezoekers lopen in en uit. “Ik kom even kijken, ik weet de weg,” zegt een binnenstappende bezoekster tegen de vrijwillige gastheer. “Een expositie als deze, onderdeel van de IJsselbiënnale, is goed voor zo’n tienduizend bezoekers,” vertelt Vincent Peppelenbosch, artistiek leider en initiatiefnemer van Dat Bolwerck.

Acht jaar geleden startte hij met het plan voor het Huis voor Kunst en Gedachten. Het was 2013 en het eeuwenoude pand aan de Zaadmarkt stond er bouwvallig bij. De tuin was volledig overwoekerd, maar Peppelenbosch’ hart was gelijk gestolen. Hij diende een plan in en eigenaar het Wijnhuisfonds ging akkoord. Na de eerste verbouwing werd in 2015 de eerste expositie geopend. In vijf jaar tijd groeide de plek, waar de gehaaste mens met één stap over de drempel tot bezinning kan komen, uit tot een organisatie met maar liefst 35 vrijwilligers. Inspiratie, gedachten en kunst, van én voor de stad, zo was de gedachte. En dat is de gedachte nog steeds. Maar de vraag is voor hoe lang nog.

Noodkreet
Het water staat uitbaters Vincent en zijn partner en zakelijk leider Gerrie van Zetten, namelijk tot aan de lippen. Ze doen een noodkreet. “Als het beleid, wat in de cultuurnota staat, ongewijzigd blijft, is Dat Bolwerck genoodzaakt de deuren te sluiten. Zoals het nu gaat, gaat het niet meer.” “Waar zullen we beginnen,” zegt Vincent. Uit zijn mond ontsnapt een hoorbare zucht. We zijn neergestreken in één van de bovenkamers van het middeleeuwse pand. “Vorig jaar hebben we met onze verhuurder, het Wijnhuisfonds, en de gemeente Zutphen een ontwikkelingstraject afgesproken. Dat Bolwerck zou verder worden geprofessionaliseerd tot een organisatie met een kernteam van betaalde professionals en daaromheen een grote schil van vrijwilligers.” Vincent en Gerrie gingen aan de slag en stelden begin februari 2021 een pamflet op waarin ze duidelijk aangegaven wat nodig is om door te kunnen ontwikkelen in de gewenste richting. “We kregen de erkenning als culturele basisorganisatie. Dat is positief, echter de benodigde financiële middelen om dit waar te maken ontbreken tot nu toe.”

Spagaat
Als basisvoorziening cultuur heb je veel meer mogelijkheden om subsidies van cultuurfondsen te ontvangen, legt Gerrie uit. “Maar, er zijn ook verplichtingen. Zo moet er worden voldaan aan de codes cultuur en er moeten fondsen worden geworven. Naast een hoogwaardig programma heb je een professionele organisatie nodig om dit gespecialiseerdere werk te kunnen doen.” En dáár wringt de schoen, want, om daaraan te kunnen voldoen is de basissubsidie die Dat Bolwerck van de gemeente krijgt volgens Vincent te weinig. “De jaarlijkse gemeentelijke subsidie voor Dat Bolwerck is 30 duizend euro. Dat is nog geeneens de helft van de huur die we betalen. Om een volwaardige culturele basisinstelling te kunnen zijn hebben we 1/3 van de omzet aan basissubsidie nodig. Dan kunnen we medewerkers inzetten om vervolgens twee derde zelf te verdienen. Twee derde zelf opbrengen is nog altijd veel meer dan menige basisorganisatie doet. Zonder voldoende basissubsidie zitten we hartstikke in een spagaat. En eigenlijk zitten we dat al heel lang.”

Herverdeling
De oplossing zit volgens de twee niet perse in meer middelen, maar ook in een herverdeling van de gemeentelijke subsidies voor culturele basisinstellingen in Zutphen. “En meer samenwerking of slimmere cofinancieringen,” zegt Gerrie. “In de aanloop naar de Cultuurnota 2021-2024 is gezegd dat die herverdeling er zou komen,” zegt Vincent. “Maar toen medio juni het concept was vastgesteld door het college, bleek tot onze verbazing dat er helemaal geen herverdeling is gedaan!” Gerrie vraag zich af: “Waarom is er niet meer gelijkheid in de percentages eigen verdiensten in relatie tot de subsidies onder culturele organisaties in Zutphen?” Op vragen aan de wethouder hierover kreeg het tweetal te horen dat er mogelijk meer geld kan worden vrijgemaakt voor cultuur in november. “Dat is te laat voor ons. De programmering voor 2022 is al helemaal klaar. Zonder extra geld kunnen we geen contracten sluiten. De huidige expositie sluiten we in september af en daar stopt het dan voor ons, voor Dat Bolwerck, voor Zutphen.” Bij navraag door deze krant zegt de gemeente Zutphen ervan op de hoogte te zijn dat Dat Bolwerck en Luxor meer subsidie nodig hebben voor een duurzame, sluitende exploitatie. “De financiële situatie van de gemeente bood geen ruimte voor extra cultuurbudget,” zegt wethouder Mathijs ten Broeke. “Daarom is gesproken over herverdeling van het bestaande budget. Dit zou zijn beslag krijgen bij het vaststellen van de nieuwe cultuurnota. Toen echter de structurele bezuiniging van 300.000 euro op het cultuurbudget werd opgelegd was herverdeling geen optie meer. Dat zou een te grote aanslag betekenen op het budget van de grote instellingen. De afweging over de verhoging van de subsidie wordt in november 2021meegenomen bij de behandeling van de begroting 2022.”

Perspectief
Gerrie en Vincent zijn teleurgesteld. “Het is mooi dat we de taakopdracht van de gemeente hebben gekregen, maar zonder geld kunnen we deze niet waarmaken.” Vincent: “We willen vooruit, maar het wordt alleen maar minder. Op dit moment hebben we niemand in dienst. We werken met 35 vrijwilligers. Die zijn Het enige dienstverband van 0,8 fte dat er was hebben we vorig jaar moeten beëindigen. In deze cultuurnota zit voor ons geen perspectief. Zoals het nu wordt voorgesteld kunnen wij niet door.” Bezoekers reageren volgens Vincent geschokt als ze horen dat Dat Bolwerck misschien zal ophouden te bestaan. Vincent en Gerrie hebben nu hun hoop gevestigd op de politiek. “We hopen dat de gemeenteraad het tij wil keren en de moed heeft om te kiezen voor een toekomstbestendig Bolwerck.”

De cultuurnota 2021-2024, De stad als podium, wordt op 8 juli 2021 besproken in het Forum en op 12 juli 2021 in de Zutphense gemeenteraad.