Penningmeester Henk Sieben en voorzitter Adriaan van Oosten met op de achtergrond het 19e-eeuwse decor van de IJsselkade. Foto: Alize Hillebrink

Penningmeester Henk Sieben en voorzitter Adriaan van Oosten met op de achtergrond het 19e-eeuwse decor van de IJsselkade. Foto: Alize Hillebrink 

Alize Hillebrink

Veertig jaar Historische Vereniging Zutphen

Wonen

Symposium: ‘Zutphen in de negentiende eeuw’ 

Door Alize Hillebrink

ZUTPHEN - “Weet je nog, toen…” De Zutphense Historische Vereniging blinkt uit in terugkijken, sterker nog, het is hun specialiteit. Als het verleden klinkt, gaan de ogen glinsteren en de wangen gloeien. Na 40 jaar is het tijd om wat te vieren.

In het hart van het oude Zutphen, in een middeleeuws pand waar het archief klopt in de kasten, is de thuishaven van de Zutphense Historische Vereniging. Het is vrijdagmiddag en penningmeester Henk Sieben en voorzitter Adriaan van Oosten nemen plaats aan de vergadertafel in het Regionaal Archief Zutphen aan de Spiegelstraat. De thee wordt ingeschonken en algauw gaat het over vroeger. “In zo’n historische stad als Zutphen wil je gewoon steeds meer weten. En die bron van geschiedenis is onuitputtelijk.”

Het was op 23 november 1981 dat de Historische Vereniging Zutphen werd opgericht. Sieben en Van Oosten waren er vanaf het eerste uur bij. Als de eerste herinneringen worden opgehaald vertelt Sieben over Molly Geertsema, een Nederlandse politicus en bestuurder van de VVD. Aan het begin van de jaren ’80 leidde hij ons rond door kasteel Middachten in De Steeg, waar hij woonachtig was. Het kasteel was zijn residentie als Commissaris van de Koningin in Gelderland. “Legendarisch was dat, wat een fenomeen was die man.” Van Oosten bekent dat hij in de eerste periode eigenlijk niet zoveel deed met zijn lidmaatschap. “Ik las eerlijk gezegd nauwelijks het tijdschrift.” Maar inmiddels is dat veranderd, want sinds drie jaar is hij zelfs voorzitter. “We hebben nu achthonderd leden. Daar zijn we trots op. En het aantal groeit nog steeds!”

‘In zo’n
historische
stad als
Zutphen wil je
gewoon steeds
meer weten.
En die bron
van
geschiedenis is
onuitputtelijk’

Eigenlijk zou je denken: veertig jaar geleden, dat is zo lang toch niet voor zo’n oude stad als Zutphen. “Kennelijk was het toen het toen juiste moment,” zegt Van Oosten nuchter. En sindsdien heeft de club niet stil gezeten. Talrijke lezingen en excursies en een ongelooflijke hoeveelheid publicaties passeerden de revue. Speciale werkgroepen houden zich bezig met de geschiedenis van stad en wijken en er worden ‘verdiepingsmodules’ verzorgd bij de cursus Zutphenkunde. Daarnaast is er nog het kwartaalblad: ‘Zutphen’.

Symposium ‘De vergeten eeuw’
Als je wat te vieren hebt, dan deel je uit. En voor de Historische Vereniging is dat meer dan één cadeau. Eerder dit jaar verscheen de leporello, een harmonicaboek over ‘De vergeten eeuw’, maar de mooiste uitgave moet nog verschijnen, het jubileumboek: Een bekoorlijk gezigt van welvaart, de ontwikkeling van Zutphen in de negentiende eeuw. De titel is ontleend aan een hoofdstuk over de negentiende eeuw in het standaardwerk Geschiedenis van Zutphen. Aan deze uitgave van 200 pagina’s, werd een jaar lang door maar liefst veertien schrijvers gewerkt. De presentatie vindt plaatst tijdens het jubileumsymposium in de Walburgiskerk op 12 november (zie kader).

Waarom is de 19e eeuw een vergeten eeuw? “Over de periode tussen 1800 tot 1900 is weinig gepubliceerd, maar in die eeuw veranderde ongelooflijk veel in Zutphen,” legt Van Oosten uit. “Zoals de vestingwet die in 1874 wordt ingetrokken waardoor de vestingwerken kunnen worden ontmanteld.” Hierdoor ontstaat er letterlijk ruimte en nieuwe stadswijken, als het Singelkwartier, worden aangelegd. De Buitensociëteit met neorenaissancistische stijlkenmerken wordt in 1891 geopend. “Ook de komst van de spoorwegen en de spoorbrug in 1863 veranderen veel,” vertelt Sieben. “Algemene voorzieningen zoals de rechtbank en het ziekenhuis aan de Coehoornsingel worden gerealiseerd. De eerste sociale woningbouw ontstaat. De arbeiderswoningen aan de Berkelsingel van weldoener David Evekink zijn daar een mooi voorbeeld van. En er werd voor het eerst riolering en waterleiding aangelegd.”

Maar met die voorspoed ging er in diezelfde eeuw ook het nodige verloren. “Zoals bijvoorbeeld de prachtige watermolens aan de Berkel, bij de Overwelving,” zegt Sieben. “Dat zou nu een topattractie zijn geweest.”

Afgaand op de beoordelingen van reizigers en schrijvers waren de reacties over het algemeen lovend over Zutphen. Jacob van Lennep, die in 1823 een voettocht door Nederland maakt, spreekt in zijn reisdagboek over een uitstekend sociaal beleid in Zutphen. “Dezelve is ruim en luchtig gebouwd; de huizen groot en fraai […], de welvaart lagcht van overal tegen”. In een brochure van de toenmalige VVV ‘Zutphen Vooruit’ wordt geschreven: “In haar uitwendig voorkomen maakt de stad een indruk van schilderachtige netheid.” Kortom: hoe Zutphen veranderde en steeds haar mooie zelf bleef.

Symposium ‘De vergeten eeuw’
Symposium ‘De vergeten eeuw’, 12 november in de Walburgiskerk. Sprekers: Prof. Dr. Marita Mathijsen, prof. dr. Willem Frijhoff en prof. dr. Dolly Verhoeven. In de middag de keuze uit 5 workshops. Ter afsluiting een feestelijke jubileumborrel. Aanmelden kan tot 31 oktober.


historiezutphen.nl/webshop

Boekomslag van de jubileumuitgave ter ere van het 40-jarig bestaan van de Historische Vereniging Zutphen. Foto: PR

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant