Jet Rotmans leest voor uit haar nieuwe dichtbundel Zwarte ooievaar. Foto: Emy Vesseur
Jet Rotmans leest voor uit haar nieuwe dichtbundel Zwarte ooievaar. Foto: Emy Vesseur

Jet Rotmans publiceert dichtbundel over het niet hebben van kinderen

Maatschappij

Een ooievaar die anders is dan anderen

Door Emy Vesseur

ZUTPHEN – Kunstenaar en dichter Jet Rotmans wilde graag kinderen, maar ze kwamen niet. Over dit pijnpunt in haar leven schreef ze een serie gedichten die ze onlangs publiceerde in de bundel Zwarte ooievaar. ‘Het is belangrijk om je kwetsbaarheden te tonen. Niet iedereen durft het.’

Jet Rotmans is allereerst beeldend kunstenaar. Aan de Wanne in Zutphen, waar ze al sinds 1995 woont, heeft ze een groot atelier op de begane grond. Haar lyrisch abstracte werk op papier en linnen exposeerde ze in binnen- en buitenland. In 2017 was haar kunstproject A Tale of Two Cities, waarin ze in kunstenaarsboeken de verbinding tussen Zutphen en zusterstad Shrewsbury legt, in Musea Zutphen te zien. Rotmans vindt het nog altijd spijtig dat de stedenband met Shrewsbury door de gemeente is losgelaten: “Men vond het niet meer van deze tijd. Maar ik heb er veel vriendschappen aan over gehouden en vriendschappen zijn niet oubollig.” Tegenwoordig maakt ze vooral installaties van voorwerpen die ze mooi vindt. Daarnaast houdt ze zich bezig met dichten en schrijven.

Dichter
Na een grote tentoonstelling in het toenmalige Museum Henriette Polak begon ze er in 1999 voorzichtig mee. “Het was heerlijk om na de verf de pen te pakken en in het IJsselpaviljoen te gaan schrijven bij een grote pot thee,’ vertelt ze in de woonkamer boven haar atelier. “Ik keek wel wat het werd en wat het me zou brengen.” Het leidde tien jaar later tot de uitgave van Floppy and the Book of Lessons, een businessboekje met een knipoog, en in 2010 volgde haar eerste dichtbundel Ik ben onder de boom gevonden met gedichten over haar moeder. Ze bleef gedichten maken, sloot zich aan bij dichtersnetwerk Kopwit in Zutphen, het Deventer Dichterscafé, deed mee aan Shut Up & Write en was een van de dichters die tijdens de stadsdichterloze coronaperiode de stadsgedichten voor Zutphen schreef. “Verrassend om met mensen te schrijven. Je krijgt er energie van”, zegt ze.

Zwarte ooievaar
En nu is er Zwarte ooievaar, een geïllustreerde bundel met veertien gedichten over het niet hebben van kinderen. “Ik heb altijd een kinderwens gehad. Na een operatie kon het niet meer en dat was verdrietig”, vertelt ze. Erover praten vindt ze prima, maar ook niet altijd. “Ik was 40, niet meer echt jong, maar toen werd het ook definitief onmogelijk.” In plaats van een baby van vlees en bloed ging ze papieren baby’s maken, geboortekaartjes voor kennissen die wel het geluk hadden. De gedichten over het niet hebben van kinderen zijn in de afgelopen tien jaar ontstaan. Ze gaan over het verdriet en de teleurstelling die het gemis bij haar oproept; over het gevoel van uitsluiting, nutteloosheid en anders zijn, maar ook over de uiteindelijke acceptatie. Dat doet ze zonder opsmuk of drama in begrijpelijke zinnen, die ingeklonken een ander effect krijgen. Als je ze leest, gebeurt er wat met je, zoals in het titelgedicht ‘Zwarte ooievaar’:

Ze loopt statig door de wei
waar ze net gemaaid hebben
haar zwarte vleugels gevouwen


de witte ooievaars
vinden haar interessant
zelfs mooi
de witte vliegen door de ruiten
om kinderen te brengen


zij brengt wat er niet is

Die zwarte ooievaar staat onmiskenbaar symbool voor Rotmans zelf, haar anders zijn dan anderen, het kinderloos zijn. Met haar bleke gelaat, bruine ogen en donkere haardos is er zelfs een uiterlijke gelijkenis. “Omdat er geen kinderen waren, heb ik mijn hele leven wel ontzettend veel kunnen maken. Dat voordeel zit bij veel gedichten tussen de regels. Als je ze leest, kun je het voelen.” Nu ze ouder is, is het opa en oma zijn ook een ding geworden. “Omdat mijn vrienden dat wel zijn en ik niet.” Ook daarover is in de bundel een mooi gedicht opgenomen.

Hoge gunfactor
Het idee om de gedichten te bundelen bestond al een tijdje. “Het is belangrijk om jezelf te laten zien, ook je kwetsbaarheden. Dat lef heeft niet iedereen, maar je bent niet de enige. Andere mensen hebben ze immers ook.” Ze had haar omgeving al over haar publicatieplannen verteld, maar zag ertegen op. “Ik moest mijn kennis van InDesign weer opfrissen, want ik wilde het boekje zelf illustreren en opmaken. Met hulp van een bevriende ontwerper, is dat gelukt.” Een andere drempel was de financiering met crowdfunding via platform Voordekunst. “Daar vonden ze mijn filmpje authentiek en moedig, maar niet wervend genoeg. Ik vond het allemaal doodeng. Wat als er is niks binnenkwam?” Dankzij een hoge gunfactor was het geld er in no time, genoeg voor een boekje en een feestje. “De mensen houden blijkbaar nog van me”, lacht ze. Op 21 april vond in Dat Bolwerck de feestelijke boekpresentatie plaats, waarvoor alle donateurs uitgenodigd waren. Een selectie gedichten heeft ze daar voor het eerst voorgedragen. “Vanwege het gevoelige thema, kunnen ze goed of niet goed vallen. Dat mensen erdoor zijn geraakt, stelt me tevreden.”

Zwarte ooievaar, uitgever Leonon Media, is verkrijgbaar bij boekhandel Van Someren & Ten Bosch, bruna.nl en bol.com.

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant