Bewogen expositie Turn Panic into Magic in Dat Bolwerck
Cultuur1572 staat weer op de kaart. Dat jaar, vormde hét keerpunt in de tachtigjarige oorlog waaruit Nederland ontstond zoals wij het kennen: vrij, verdraagzaam, verbonden en verscheiden. Niet geheel onterecht dat de Oekraïense president Zelenski hiernaar verwees tijdens zijn toespraak aan de Tweede Kamer. Vrijheid is zó vanzelfsprekend in Nederland, dat we vierhonderdvijftig jaar later niets meer lijken te weten over deze vaderlandse geschiedenis. In Zutphen -een belangrijke verdedigingsstad in dit vergeten verhaal- zijn de sporen van de Tachtigjarige Oorlog nog steeds zichtbaar in het stadsbeeld. Voor Erfgoedcentrum Zutphen aanleiding om dit seizoen een reeks evenementen te organiseren rond 1572.
ZUTPHEN - Superactueel en roerend is de expositie Turn Panic into Magic die zaterdag 28 mei opent in Dat Bolwerck. Erwin Thomasse, Atelier Roosje Klap en de Oekraïense Luba Drozd nemen je mee in hun gevoelsleven van vrijheid en gevangenschap. Tot en met 26 juni kun je vrijblijvend binnenwandelen (donderdag tot en met zondag van 11.00 uur tot 17.00 uur).
Door Meike Wesselink
Een pandemie, een grootse vluchtelingenstroom, grondstoffentekort, opschudding over seksualiteit en jongeren in twijfel over hun toekomstperspectief; ergens voelen we het wel, maar écht duiden kunnen we het interbellum waarin we zitten pas achteraf. Des te interessanter is het om te luisteren naar wie al in crisis was. Wat dat betreft heb je een goede aan de Oekraïense Luba Drozd die middenin haar déjà vu bijna dag en nacht werkt aan haar installatie in de kelder van Dat Bolwerck. Iets met geluid en een unheimisch gevoel. Durf het binnen te laten komen als je een dezer dagen vanaf het zonnige terras afdaalt naar de Middeleeuwse kelder van Dat Bolwerck.
Luba leeft al meer dan twintig jaar in vrijheid in Brooklyn, New York. Met haar indrukwekkende cv heeft ze al voor menig opschudding gezorgd met haar werk. Lovende kritieken over haar tentoonstelling in de voormalige gevangenis Eastern State Penitentiary in Philadelphia, waar ze vanuit een van de voormalige cellen het concept van gevangenschap voelbaar wist te vangen. Het vraagt lef om een spiegel voor te houden aan een staat en land dat met strakke wetten en (nog steeds) zware straffen het goed denkt te doen. Het lukte Marlise van der Jagt, artistiek leider van Dat Bolwerck om Luba naar Zutphen te halen en speciaal voor Turn Panic into Magic een werk te ontwikkelen.
Aan kunstwerken in materie (een schilderij, een sculptuur) doet Luba niet. Het gaat om de ervaring en het schurende gevoel en het contrast tussen het grootse en het kleine dat je zeker zult ervaren vanuit de kelder van Dat Bolwerck.
Gemakkelijk maakt Luba zich er niet vanaf. Bijna dag en nacht werkt zij aan haar installatie. Aan miniscule motoren bevestigt ze snaren en stelt ze net zo lang af tot ze haar arrangement heeft gevonden. De vermoeidheid en tegelijkertijd onvermoeibaarheid is af te lezen van haar gezicht. Ondertussen houdt Luba contact met haar Oekraïense vrienden en familie die in gevaar, op de vlucht zich waar dan ook bevinden. Ze zamelde met vrienden en collega-kunstenaars geld in met kunstzinnige acties. “Voor food, coffee en sigarettes”, glimlacht Luba. Maar ook, hoe cru het ook klinkt voor een pacifistische kunstenares, voor doelgericht wapens ter verdediging van Oekraïne.
Zelf vluchtte Luba in de jaren negentig op vijftienjarige leeftijd met haar familie naar New York. Oekraïne, net losgescheurd van toen nog de USSR, stond aan het begin van onafhankelijkheid en democratie. Vanwege de Joodse stempel in hun paspoort en het antisemitisme dat onderhuids tóch door sudderde, zocht de familie een weg naar vrijheid.
Kwaad maakt Luba zich over het fake news dat op de socials wordt gedumpt en klakkeloos wordt aangenomen, echt niet alleen door de oude garde. Daarom doet ze wat ze kan. Omdat Lviv, waar Luba vandaan, komt haar wortels vormen, wil ze daar nog één keer naartoe voordat haar stad platgebombardeerd wordt. Om wonderlijke reden is dat nog niet gebeurd.
Met haar vader en stiefbroer heeft ze na jaren weer contact. Nu zijn zij op de vlucht en geluk bij een ongeluk, in de buurt. Binnenkort zien ze elkaar en maakt Luba’s vader voor het eerst kennis met haar werk, in Dat Bolwerck.
Start je bezoek in de kelder en stap daarna weer bovengronds om je te koesteren in de fijne cadans van het werk van Erwin Thomasse. Op dit moment op meerdere plaatsen in het land te zien, waaronder op het dak van het Van Abbemuseum. Geniet van de broederlijke samenwerking van jongeren van WALHALLAb die achter de naaimachine werken aan de Universal Kimono. Een coproductie met het succesvolle Atelier Roosje Klap. De vrijheid die je daarna weer instapt, voelt dan wellicht iets minder vanzelfsprekend.
