Het voormalige klooster van de Zusters des Gemeenen Levens aan de Oudewand, anno 2022 met ramen. Bij een wandeling langs laat-middeleeuwse in de stad komt de geest van de Moderne Devotie tot leven. Foto: Sander Grootendorst

Het voormalige klooster van de Zusters des Gemeenen Levens aan de Oudewand, anno 2022 met ramen. Bij een wandeling langs laat-
middeleeuwse in de stad komt de geest van de Moderne Devotie tot leven. Foto: Sander Grootendorst

‘Moderne Devotie nog steeds actueel’

Cultuur

ZUTPHEN - De Moderne Devotie, een religieuze beweging opgezet door Geert Groote in Deventer, eind veertiende eeuw, oefende een niet te onderschatten invloed uit op de Nederlandse cultuur, die tot op de dag van vandaag voortduurt. Andere Hanzesteden, waaronder niet in de laatste plaats Zutphen, hadden er een belangrijk aandeel in.

Maar de betekenis van de Moderne Devotie wordt juist wél enorm onderschat. Dat betoogt Zwollenaar Mink de Vries, schrijver van het boek Pleidooi voor Postmoderne Devotie, al jaren. Zoals de titel van het boek aangeeft, is hij van mening dat het Deventer initiatief van destijds ook in de eenentwintigste eeuw nog als richtsnoer kan dienen. De Vries is binnenkort een van de sprekers in een Zutphense lezingenserie over Moderne Devotie.

Geert Groote (ook met één o geschreven) stelde dat de katholieke kerk in haar toenemende pracht en praal de verbinding met de gelovigen, en met de eigenlijke zin van het geloof, uit het oog was verloren. Hij bracht dat geloof zogezegd terug naar af, betrok niet-gewijde vrouwen en mannen bij de dagelijkse praktijk, alles draaide – om met Henk Westbroek van Het Goede Doel te spreken – om de eenvoud. De instellingen heetten huizen ‘des gemeenen levens’, van het gewone leven dus. Lezen en schrijven kregen een belangrijke rol toebedeeld, waardoor Groote en zijn kompanen een sterke bijdrage leverden aan de alfabetisering van Nederland: alleen al die invloed op de geschiedenis is van wezenlijk belang.

Een aan de lezingen gekoppelde stadswandeling voert onder meer langs het Adamanshuis (Agnietenhof/Oudewand). Daar woonden tijdens de hoogtijdagen van de Moderne Devotie maximaal veertig vrouwen (zusters). Aan de straatzijde (Oudewand) bevinden zich tegenwoordig ramen, maar die zijn pas in de negentiende eeuw aangebracht. De zusters hadden alleen zicht op de binnenhof, waar inmiddels een kunstwerk van Maité Duval staat: door één zuster des gemeenen levens te vereeuwigen, vereeuwigde de Zutphense beeldhouwster ze allemaal. Voor de zusters was het zaak ‘devoot’ te zijn: toegewijd aan religieuze gedachten en handelingen. Afleiding aan de straatkant moest worden voorkomen. In ‘postmoderne’ tijd misschien te vergelijken met de plicht van scholieren om hun smartphones tijdens de les in een kluisje te laten. 

De Zutphense Maud Arkesteijn, op diverse terreinen actief als promotor van haar stad – onder meer het Beethoven Festival – streeft net als Mink de Vries naar meer aandacht voor de Moderne Devotie. Zij is mede-initiator van de stadswandeling. “Moderne Devotie, dat is: je inzetten voor de medemens, goed onderwijs voor iedereen, sober leven, zorgen voor zieken en armen. Een inspiratiebron voor de mensen van nu.” Arkesteijn raadt iedereen met interesse in historie en/of in zingeving een bezoek aan de lezingenreeks aan: “De lezingen geven een erg goed inzicht in de achtergronden en de invloeden. Je komt te weten wat Moderne Devotie vroeger en nu te bieden heeft.”

Ze stipt een van de vele dwarsverbanden aan die ter sprake zullen komen: “In oktober is de herdenking van paus Adrianus, de enige Nederlander die, vijfhonderd jaar geleden, tot paus werd verkozen. In zijn geboortestad Utrecht is een tentoonstelling over hem te zien. Wij hebben deze lezingen opzettelijk gepland vóór de officiële herdenking.”

Oké, interessante informatie, maar hoe zit dat dan? Antwoord: Adrianus werd opgeleid bij de ‘Broeders van het Gemeene Leven’. Zo drong de Moderne Devotie, de nieuwe opvatting over wat ‘geloven’ inhoudt, toch ook weer door tot in de hoogste regionen van de toenmalige katholieke wereld.

De lezingen
- 23 augustus: Dr. Rijcklof Hofmans spreekt over de grondlegger van de Moderne Devotie: Geert Grote.

- 30 augustus: Dr. Suzan Folkerts bespreekt de beginjaren van de beweging met onder anderen aandacht voor Gerard Zerbolt van Zutphen.

- 6 september: Dr. Ad Poirters beschouwt het beroemde geschrift “De navolging van Cristus” van Thomas a Kempis.

- 13 en 20 september: Professor Dr. Peter Nissen verzorgt twee lezingen: een over Erasmus en een over Paus Adrianus VI.

- 27 september: Mink de Vries houdt een lezing over “de waarde van de Moderne Devotie in de huidige tijd”.

Alle lezingen vinden plaats in het Stedelijk Museum. Aanvang 14.30 uur. Afloop (inclusief vragen stellen/ discussie) circa 16.45 uur. Kosten 175 euro of per lezing 30 euro. Voor informatie en tickets, zie de website.


cultuurplatformzutphen.nl

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant