Met smartphone in de hand langs Zutphense bomen

ZUTPHEN - De bomen op het plein waar de wandeling begint, zijn nog maar pas geplant. Ze maken geen onderdeel uit van de app. Drieënveertig andere Zutphense bomen en boomgroepen wel. Met telefoon of papieren routegids in de hand leren wandelaars ze kennen. En ze komen, en passant, van alles te weten over de geschiedenis van de stad. Bomen zijn minstens zo beeldbepalend als gebouwen.

Door Sander Grootendorst

Jeroen Philippona en Rob Weimer, beiden sinds jaar en dag verbonden aan Bomenstichting Zutphen en omstreken, staan op De Schupstoel klaar voor de start. In de winkel van Geluksvogels is de routegids verkrijgbaar, daarom is voor deze plek gekozen. Philippona laat zien hoe je de app downloadt, Weimer reikt het magazine aan waarin de wandeling wordt beschreven. “We hebben hem ook op A5-formaat, dan past-ie in je binnenzak.”

De belangrijkste input voor de app komt van Weimer en wijlen Henk Slootjes, prominent lid van de Bomenstichting. Het systeem haakt aan bij de route-apps van natuurorganisatie IVN. “Lisette Eindhoven van het IVN heeft alle informatie die wij aanleverden erop gezet, daarna hebben wij nog aanpassingen gedaan,” zegt Weimer. “Dat zullen we trouwens blijven doen, het bomenbestand verandert constant.” Philippona: “Bomen zijn levende wezens, ze kunnen ziek worden en doodgaan.” En de mens kan voortijdig ingrijpen, dat is aan de orde van de dag. De Bomenstichting houdt nauwlettend alle aanvragen voor kapvergunningen in de gaten.

Langs de route staan veel meer bomen dan in de app worden genoemd. Logisch, anders zou je steeds hetzelfde over bijvoorbeeld de plataan te lezen krijgen. Elke soort of variëteit komt in de beschrijving één keer voor. “Uiteraard kun je desgewenst alleen een deel van de route af te leggen. We hebben ook de mogelijkheid van een short-cut aangegeven.” Die gaat via het Oskamstraatje, leilinden leiden de wandelaars van de Bornhovestraat naar de Boompjeswal. 

We beperken ons tot de zuidkant van de binnenstad, een wandelingetje van 1,6 kilometer dat dankzij de vele boeiende weetjes onderweg toch aardig wat tijd in beslag neemt. De totale route is 5,1 kilometer en voert ook richting Hanzehof. 

Philippona en Weimer etaleren hun kennis en liefde voor bomen. Je gaat al snel met andere ogen naar de stad kijken dan je gewend was. Je wordt erop gewezen dat verschillende lindeboom-variëteiten zijn geënt op een onderstam van de Hollandse linde. Vaak is die onderstam breder dan van de boom die hij draagt. En ooit gezien dat die twee hoge zuilvormige bomen aan het Vispoortplein geen populieren zijn, maar eiken? 

Zodra je in de buurt bent van een van de routebomen, springt de app daar zogezegd naartoe. Je krijgt niet alleen tekst, maar ook beeld van de betreffende boom: in zomer- en wintertenue. Plus verwijzingen waarop je kunt doorklikken. Staande onder twee zilveresdoorns – “snelle groeiers, die ook snel oud worden” – tikt Philippona de link naar de ‘Bomenbieb’ aan. “Een interessante site die wordt bijgehouden door Simen Brunia, de vorige landelijke bomencoördinator.” Philippona is Brunia’s opvolger in die functie.

Er zou ook een heel verhaal te vertellen zijn over verdwenen bomen, maar dat is uiteraard niet zinvol in een wandel-app. Op het Vispoortplein stonden tot voor kort twee krasse acacia’s, waarvan eentje kromgebogen als een oud mannetje. Die kromme werd gekapt nadat een januaristorm in 2018 veel takken uit bomen had geblazen. “Maar de kromme acacia had er helemaal niet onder geleden, hij was nog precies zo krom als vóór de storm.” Grappig genoeg is het bordje met de tekst ‘gevaar voor takbreuk; niet betreden’ nog steeds aanwezig. Net als de andere bejaarde acacia. “Die houdt het nog wel even vol,” zegt Weimer. “Ik vind het een goed voorbeeld van hoe je op een mooie manier oud kunt worden.”

Inmiddels zijn op dit grasveldje hemelbomen verrezen, oorspronkelijk afkomstig uit Azië. Sinds kort geldt een Europees verbod voor de aanplant van hemelbomen. Philippona: “Het is een agressieve invasieve soort, die zich razendsnel uitzaait.” 

Dan liever de fladderiep op de Bult van Ketjen, in 2005 op advies van de Bomenstichting geplant ter ere van het vijfentwintigjarig regeringsjubileum van Beatrix. Philippona: “Dat is een boom die van oudsher in dit gebied voorkomt. De dikste fladderiep van Nederland staat in Borculo. Hij heeft minder last van de iepenziekte dan andere iepsoorten.”

Goed voorbeeld doet goed volgen: langs de Rondweg ten oosten van Warnsveld zijn volop fladderiepen geplant. Maar zover reikt de wandeling niet. We lopen terug naar het uitgangspunt, via onder meer nog de doodsbeenderenboom (“in Amerika heeft hij een vriendelijkere naam: Kentucky Coffee Tree”), de koningslinde op ’s-Gravenhof en de valse Christusdoorns bij de Walburgiskerk. De cirkel is rond, want ook twee van de vier nieuwe boompjes op De Schupstoel zijn valse Christusdoorns, van origine een Amerikaanse soort. Philippona: “Die wordt in de bebouwde kom tegenwoordig veel aangeplant, hij is droogte- en hittebestendig. Je kunt er prima onder zitten, de kleine bladeren filteren het zonlicht. Kortom, echt een boom voor de toekomst.”

Tip: Eerst ‘IVN Routes’ downloaden, dan plaatsnaam intikken en door naar ‘Bomen-wandelroute Zutphen’.

bomenstichtingzutphen.nl