Verkiezingsavond in Zutphen: het masker af en de jasjes uit, nu is het aan de kiezer

ZUTPHEN - Het is woensdagavond 16 maart, Zutphen lijkt verlaten tot de Burgerzaal zich opent voor het publiek; hier hangen rondom statafels lokale politici in afwachting van de verkiezingsuitslag. Buiten drommen fietsen samen rondom leunhekjes die al bezet zijn. Nergens op straat is de tuk tuk van Burgemeester Vermeulen te bekennen: “60 kilometer per uur, harder ging ie niet.” Ze heeft hem vast omgeruild voor passender vervoer, want vanavond is er vaart vereist; we kunnen niet meer wachten.

Door Eva Schuurman

Bij binnenkomst hangen de kapstokken reeds vol, een broederlijke rij aan witte jasjes met op de mouw ‘Burgerbelang’ houdt de haakjes bezet. Zal het aantal ervan een voorbode zijn van de plekken die de partij straks in de raad bezet? Achter een kloostertafel zetelt de Partij voor de Dieren zich als ware dit een drive through felicitatie, de kleur van hun shirts lijkt zich te hebben aangepast aan de groene flesjes pils. De partij is nieuw aan het Zutphens firmament en heeft de mouwen opgestroopt voor de campagne. Vandaar dat te zien is dat nummer vier op de lijst een kruipbeestje getatoeëerd heeft op zijn onderarm. De meesten zouden dat moeiteloos ongedierte noemen.

De jasjes konden aan de kapstop tijdens de uitslagenavond. Foto: Eva Schuurman

“De drank vloeit rijkelijk”, zegt de barvrouw. De viruswaarheid stelt dat we hier schouder aan schouder mogen staan en iedereen heeft dorst, het is lang genoeg droog geweest. Maar vannacht druppelt het volgens de vooruitzichten, dan glanzen opnieuw de pleinen van een binnenstad die sommigen zo autoluw als vanavond wensen te zien. De burgemeester haalt zowel de pandemie als Oekraïne in haar welkom aan, want mag je daarnaast nog wel propageren wat lokaal is? Echter, dan volgen al gauw de eerste uitslagen en blijkt dat ze naast haar lenzen ook een bril nodig heeft. Presentatrice Linda Claassen biedt uitkomst, ze leest voor wat eigenlijk de rest van de avond niet veel verandert; GroenLinks is het grootst en de PvdA en Burgerbelang volgen op de voet.

“Wat moet ik zeggen? We wachten af”, spreekt Martine Westerik gedegen politiek. Want lijsttrekkers komen vooral met dooddoeners als “we zijn er nog niet” en “we kwamen hier zonder verwachtingen”, misschien hebben ze te veel moeten praten de afgelopen maanden. Is het nu tijd om te verstommen in clichés omdat het gewoonweg spannend is. Al durft Rick Verschure van Burgerbelang wel te noemen op winst te staan, “Ik vond u al zo stil”, grapt de woordvoerder van vanavond en Verschure doorbreekt zijn stilte met een lach.

Naast het uitslagenscherm staat een televisie waarop de NOS zich door de rest heen kletst. Wanneer Baudet in beeld verschijnt valt het stil, hier zet zijn Forum geen voet aan de grond.

In de tweede voorlopige uitslag sluit D66 zich aan bij de top, zacht optimistisch gejuich klinkt op. Wanneer de presentatrice zich bij lijsttrekker Iris Vellema van de Partij voor de Dieren voegt, stopt haar draadloze microfoon ermee; juist nu iedereen om stemmen wenst. De stilte leidt de aandacht naar de revers van Vellema en het blauw geel dat daar solidair prijkt. Dat zegt eigenlijk genoeg, ook zonder microfoon.

Martine Westerik maakt ondertussen met haar telefoon een foto van het scherm met de voorlopige uitslag. 74.3% van de stemmen is geteld en zij dempt haar zenuwen met een gehaktbal. De stemmen van buurgebouw de Walburgiskerk zijn nog niet bij deze uitslag gevoegd, het lokaal is misschien wel het grootst van allemaal. Rode jasjes betreden de zaal, de delegatie van de SP komt later binnen dan de rest; wellicht uit voorspellend protest, of omdat ze de uitslag sowieso altijd elders volgen. Een dienblad gerstenat bereikt snel de statafel die ze confisqueerden. “We zouden toch niet meer drinken?”, klinkt op bij het arriveren van ronde twee. Ietwat eensgezind verlaten ze het gebouw terwijl de rondgaande hapjes inmiddels niet meer per stuk- maar per plateau worden geserveerd.

Er trekt tocht door de Burgerzaal, Vrouwe Justitia is er van karton en ijzeren vuisten waren er vanavond niet te vinden. Ineens laat de PvdA zich horen, op de televisie blijkt namelijk dat ze in elk geval in Amsterdam het grootst zijn geworden. Het is inmiddels na twaalven en hoop, vrees en alcohol lijken de avond intiemer te maken. Tegenstanders beginnen elkaar op de schouders te slaan, omdat ze herrijzen of gebogen staan. De glazen blijven vol terwijl de zaal langzaam leegloopt. Nachtelijke voorjaarskou kruipt over de antieke tegelvloer omhoog en dan wordt het stil. 100% van de stemmen is geteld, het scherm vertelt: GroenLinks is het grootst en de Partij voor de Dieren laat zich bij het debuut meteen gelden. Daartussenin laveert wie al gevestigd was.

“We mogen verder en we gaan verder”, zegt lijsttrekker Westerik tussen de omhelzingen door. Daarna spreekt ze over hoe haar partij dit als een beloning voor de afgelopen vier jaar ziet. Wat ze zegt blijft immer politiek, al doet haar lichaamstaal wel aan lyriek; na haar gedegen zinnen springt ze gearmd de lucht in.