Gaetana Ferla legt met documentaire ‘Italiaans Zutphen’ vast

‘Het was een deel van mijn jeugd’

Door Eric Klop

ZUTPHEN – Het is een stukje Zutphense geschiedenis dat teloor dreigt te gaan in de vaart der tijden. Italianen die zich in de Hanzestad vestigden voor een rooskleuriger toekomst, werk vonden en er een gezin stichtten. Maar elkaar ook opzochten. Vaak in verenigingsverband. Zoals het CCRLI, Centro Culturale Ricreativo Lavoratori Italiana, oftewel een cultureel recreatief centrum voor werkende Italianen in Zutphen. Journaliste Gaetana Ferla groeide ermee op. Nu wil ze er een documentaire over maken. “Opdat afkomst en cultuur niet worden vergeten.”

Gaetana is de 29-jarige dochter van Nunzio Ferla en Engelien Ferla-Hendriksen die elkaar zo’n 35 jaar geleden leerden kennen. Ze is geboren en getogen in Zutphen, zat in Warnsveld op het Isendoorn College en volgde de hbo-opleiding Journalistiek in Zwolle waar ze inmiddels woont en via een eigen bedrijf is in te huren voor klussen als dagvoorzitter en presentator. De coronacrisis, waarin het werk niet bepaald voor het oprapen lag, gaf haar begin dit jaar het laatste zetje. Het maken van een documentaire die een bijna verdwenen en vergeten cultuuraspect in Zutphen vastlegt, “maar net zo goed ook elders in Nederland te vinden zal zijn.”

Ze begint bij het begin. Vader Nunzio, een volbloed Siciliaan die al op jonge leeftijd zijn ouders verloor en begin jaren ’80 het perspectiefloze bestaan op zijn geboortegrond aan de voet van de Etna beu was. Naar Nederland reisde om er zijn geluk te beproeven. Werk te vinden dat er op Sicilië niet was. Eerst in Arnhem en later, na zijn huwelijk met Engelien Hendriksen uit Voorst, in Zutphen. Daar bleek hij niet de enige zuid-Italiaan. “Er woonden, ook in de directe omgeving, tientallen families met een Italiaanse vader en een Nederlandse moeder”, weet Gaetana. “Van gezinshereniging was doorgaans geen sprake. De mannen en hun partners zochten elkaar op. Via het CCRLI, in 1987 speciaal opgericht door en voor eerste generatie Italianen, met name uit Sicilië, Sardinië en Puglia, de hak van het land.”

Eigen honk
“De club beschikte over een eigen honk”, vervolgt ze. “Eerst aan de Paardenwal en later aan de Emmerikseweg en Deventerweg, nabij de sportvelden. Ik ben ermee opgegroeid. Naast de vrouwen gingen ook de kinderen er vaak naartoe. Voor kerst- en paasvieringen bijvoorbeeld. Het was een plek voor ontmoeting. Om te kletsen en soms samen te eten. De vaders legden een kaartje. Een gestencild periodiek, ‘Tricolore’, maakte jarenlang maandelijks melding van allerlei relevante ditjes en datjes. Soms bezochten we met z’n allen een pretpark. Er werd destijds zelfs een subsidieaanvraag gedaan voor een schotel waarmee RAI Uno en Rai2 konden worden ontvangen. De club kende een bloeiend bestaan. Ik kijk erop terug als een deel van mijn jeugd”, zegt Gaetana die niet alleen half Italiaans is maar zichzelf ook zo voelt. “Wanneer ik eens in de zoveel tijd met mijn ouders en broers voor familiebezoek op Sicilië kom voelt dat als thuiskomen. Wellicht door de familieband, die in deze contreien bijzonder hecht is. En in bepaalde aspecten herken ik mijzelf in m’n vader. Mijn temperament, mijn donkere ogen, mijn lengte…”

Anno 2021 bestaat de vereniging CCRLI officieel niet meer. Het eigen clubgebouw is verleden tijd, hoewel de vaders als ‘Italianen onder elkaar’ nog wel terechtkunnen in het pand aan de Deventerweg. “De nieuwe eigenaar, een tweede generatie Italiaan, biedt daartoe faciliteiten”, zegt Gaetana. “Het zal echter niet zo heel lang meer duren of ook dit is voorbij. Mijn documentaire moet vastleggen wat verdwijnt. Iets moois, waar ik ook zelf veel aan heb gehad. Zo bood het centrum via een subsidie van het consulaat de kinderen de mogelijkheid om Italiaans te leren. Zodat ze, ook wanneer men zoals ik niet tweetalig werd opgevoed, wat meekregen van hun afkomst. Vergeet daarbij niet dat een groot deel van de familieleden van vaders kant nog in Italië wonen. Noem het een soort eerbetoon. En dat ook de tweede generatie de cultuur niet zou vergeten. Maar wel in combinatie met integratie, die overigens zeer goed is gelukt.”

Rode draad
Ze vraagt zich af hoe het komt dat die integratie zo succesvol is verlopen. “Misschien vormt het wel de rode draad in mijn documentaire. Of waarom deze groep ‘gastarbeiders’ nauwelijks nog aandacht krijgt. Ook Italianen hebben aan de Nederlandse samenleving iets toegevoegd. In ieder geval de pasta en de pizza. Maar ik vermoed nog veel meer. Daar ga ik naar op zoek. Het researchwerk is momenteel in volle gang. Zo heb ik contacten gelegd met alle nog levende leden van het toenmalige centrum. Haal met hen herinneringen op. Hoop dat zij nog over beeld- en filmmateriaal beschikken. Dat vormt dan de basis voor de verhaallijn en het script waar ik eveneens nog over nadenk. En wat wordt míjn rol? Doe ik de interviews of treed ik ook op als voice-over? Daar ben ik nog niet uit. Eerst het spit- en speurwerk, de basis waarmee een cineast aan de slag kan. Daartoe heb ik al meerdere gegadigden op het oog. Via mijn netwerk en na spontane aanmeldingen toen ik daartoe een oproep deed op LinkedIn. Ja, het zal wat kosten. Financiering hoop ik te realiseren via crowdfunding, subsidies, sponsoring en fondsenwerving, bijvoorbeeld bij Italiaanse organisaties die in Nederland actief zijn.”

Ook het onder de aandacht brengen van haar productie, die er volgens Gaetana Ferla zeker komt, - “Ik streef naar eind 2022”-, is een punt van aandacht. “Natuurlijk, een dvd. Ik zet echter hoger in. Dat iedereen de documentaire op televisie kan zien. Want het speelt zich dan wel af in Zutphen en omstreken, het is een facet van de samenleving die voor heel Nederland geldt. Ik mik op de VPRO. Hoe dan ook staat er op een dag iets waar ik trots op mag zijn. Net als mijn vader. Met hem is het immers allemaal begonnen.”

Wie meer weet over Italianen in Zutphen e.o. of over stilstaand dan wel bewegend beeldmateriaal beschikt, kan contact met Gaetana Ferla opnemen via info@ferlamedia.nl.