Lex Schaars, met zijn echtgenote, mag zich Ridder in de Orde van Oranje-Nassau noemen. Foto: Frans van Gorkum

Lex Schaars, met zijn echtgenote, mag zich Ridder in de Orde van Oranje-Nassau noemen. Foto: Frans van Gorkum

'U bent voor onze regio een pronkjuweel'

Algemeen

Dialectoloog Lex Schaars geridderd

Door Josée Gruwel

DOETINCHEM – Dialectoloog Lex Schaars (1941) werd donderdagmiddag 12 november Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. De koninklijke onderscheiding ontving hij voor zijn vele werk ten behoeve van de streektaal in Achterhoek en Liemers.

Veel verdiensten
“U bent voor onze regio een pronkjuweel. Het toekennen van deze koninklijke onderscheiding benadrukt en erkent de waarde van uw bijdrage aan het behoud van het taalkundig erfgoed in Oost-Gelderland,” sprak burgemeester Mark Boumans in de raadzaal van het Doetinchemse gemeentehuis. Boumans had tijd nodig om alle verdiensten op te sommen vanaf dat Schaars in 1977 promoveerde aan de Radboud Universiteit in Nijmegen op de studie Agrarische terminologie in Oost-Gelderland en haar dialect geografische aspecten (Zutphen, 1977). Bij het Staring Instituut spande hij zich meteen daarna in voor het vastleggen en in standhouden van de streektaal in Oost-Gelderland. Zo startte hij in 1979 met Het Woordenboek Achterhoek Liemers Dialect, het WALD-project. Ook was hij actief voor de Dialectkring Achterhook en Liemers en de Vereniging Vrienden van de Streektaal Lochem en Umgeving. Schaars gaf taalkundige adviezen en speelde een belangrijke rol in de ontwikkeling van de Achterhoekse spelling en die van het Nedersaksisch taalgebied, de zogeheten Sont-spelling. Hij was bestuurslid van het Verbond Nedersaksische Dialectkringen. Bij het Comité Oost-Gelders Streektaaldictee was hij voorzitter van de jury en adviseur bij het opstellen van de jaarlijkse dicteetekst

Inzet als professional en vrijwilliger
Boumans: “Eerst als professioneel dialectoloog en vanaf uw 75ste als vrijwilliger bent u verbonden aan het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers, de opvolger van het Staring Instituut. U schreef bijna veertig publicaties over de Oost-Gelderse dialecten en staat als streektaalautoriteit al meer dan veertig jaar belangeloos klaar voor dichters, vertellers, zangers, muzikanten, schrijvers, toneelspelers en sprekers die zich uiten in de streektaal.”

'Veur het lepken geholden'
Vaak worden gedecoreerden ‘veur het lepken geholden’, aldus Boumans. Bij de heer Schaars lukte het gemakkelijk. Hem werd verteld dat ik een spreekbeurt zou houden tijdens het Oost-Gelders Streektaaldictee, daar is hij voorzitter van de jury. Maar corona zorgde er twee keer voor dat het dictee niet kon doorgaan. We maakten hem ‘wies’, dat hij daarom vandaag naar hier moest komen om mij te informeren over het belang van het Nedersaksisch en het Nederfrankisch. We wisten dat hij nooit nee zou zeggen, want als er iets is dat hem prikkelt en motiveert, dan zijn dat de autoriteiten. Hij laat nooit na hen erop te wijzen hoe belangrijk het is beleid te maken voor de streektaal. Nu is hijzelf het belangrijkste onderwerp van beleid, koninklijk beleid zelfs!”

En tegen Schaars: “Hopelijk bent u niet te zeer ‘veraltereert’ (van de wijs gebracht).”

Gewoon deurgaon
Laureaat Schaars reageerde typisch Achterhoeks: “Foei toch. Dat ha’j neet motten doon,” waarna hij uitlegde altijd met groot plezier zijn werk te hebben gedaan. Hij had ook nog een nieuwtje: volgend jaar verschijnt deel 19 van het WALD. Burgemeester Boumans eindigde de door corona sobere, besloten bijeenkomst met koffie, gebak en een Nedersaksische uitsmijter: “Laot het ow good gaon en nem d’r ow ene op a’j thuus bunt, want dat heb ie wal verdiend.”

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant