'Gebouw is een rots in de branding en moet behouden blijven'

Stichting De Oude HBS blijft vechten voor monumentenstatus oude meisjesvakschool

Door Rudi Hofman

ZUTPHEN - Met de online-petitie ‘Red de Vakschool voor meisjes in Zutphen en behoed deze voor sloop’ schudt Stichting De Oude HBS stevig aan de boom. Vanwege zijn grote cultuurhistorische waarde verdient het oorspronkelijke schoolgebouw aan Vispoortplein 16 het behouden te blijven, zegt voorzitter Hendrik de Bruin. ‘’Het gebouw overstijgt het Zutphens belang en het is van algemeen belang om het in ieder geval op de gemeentelijke monumentenlijst te plaatsen.’’

Tot op heden is de petitie door een krappe duizend personen uit alle windstreken en zelfs uit het buitenland - onder meer Duitsland, België en Groot-Brittannië - getekend. De Bruin: ‘’Het leeft! De meerderheid van de ondertekenaars komt uit Zutphen en dan moeten we ons nog actief op de Zutphense bevolking gaan richten.’’ De petitie loopt door tot 9 november, daarna heeft de stichting de mogelijkheid deze ‘volksraadspleging’ met een maand te verlengen.

Als de gemeente Zutphen het door de bekende Amsterdamse architect Willem Leliman ontworpen en in 1921 gebouwde pand geen monumentale status verleent, heeft de stichting nog een troef in de achterzak: ‘’We gaan dan de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed verzoeken het gebouw op de rijksmonumentenlijst te krijgen’’, zegt De Bruin. Of de petitie een rol gaat spelen in de besluitvorming in de gemeente Zutphen durft hij niet te voorspellen. ‘’We dansen met de ontwikkelingen mee. Onze strijd kost veel tijd en energie, maar dit is het ons zeker waard.’’

De voorzitter van Stichting De Oude HBS weerspreekt met klem recente uitlatingen van Eric Kruyssen, mede-eigenaar van het gebouw, en architect Lars Courage in Contact. Zij zeiden dat het oorspronkelijke gebouw geen aanspraak maakt op een monumentenstatus. ‘’Van het complex is veel minder authentiek en origineel dan dat een aantal partijen doet voorkomen”, zei Courage. Hij doelde onder meer op Stichting De Oude HBS en een aantal politieke partijen dat het Zutphens college van B en W heeft opgedragen het gebouw tot gemeentelijk monument te bestempelen. Volgens de architect zou er in dat geval qua herontwikkeling van het pand en zijn directe omgeving niets meer kunnen.

Dat er dan niets meer mogelijk zou zijn, is volgens De Bruin nonsens. ‘’Professor. dr. G. van Tussenbroek, verbonden aan de UVA in Amsterdam en gespecialiseerd in stedelijke identiteit en monumenten, zegt dat een monumentenstatus geen enkele ontwikkeling belemmert. Wel wordt hier met een grotere bril naar gekeken. We hebben door een architectenbureau een scan laten maken. Hieruit blijkt dat binnen het oorspronkelijke gebouw elf volwaardige of zeventien kleinere appartementen gerealiseerd kunnen worden. Een architect moet geïnspireerd worden door een gebouw en eventuele problemen die hij tegenkomt willen oplossen’’, zegt De Bruin.

Waardebepaling
De wijze waarop de architect en de eigenaren Kruyssen en Willem Goudkuil (Erwi Apeldoorn BV) de cultuurhistorische waarde van het gebouw hebben bepaald, stuit De Bruin tegen de borst. Hoe de voormalige school er vanbinnen uitziet, heeft volgens hem niets met deze waardebepaling te maken. ‘’Het gaat erom hoe men het van buiten aantreft. Dit gebouw is een rots in de branding en moet behouden blijven. Het is een betonskeletgebouw en daarin moet je niet gaan hakken en zagen.’’

De recente uitspraak van Kruyssen: ‘’We willen duidelijk maken dat sloop voor ons van tafel is mits anderen bereid zijn naar alternatieve oplossingen voor dit object te kijken’’, stelt De Bruin allerminst gerust. Hij en zijn medebestuurders willen eerst uit de mond van wethouder De Jonge horen dat er niet gesloopt gaat worden, voordat zij hun strijd staken. ‘’Ik denk dat we gezien worden als een geduchte tegenstander en dat men ons zeker serieus zal moeten nemen.’’

Wethouder Annelies de Jonge heeft gezegd te vrezen voor een schadeclaim van de eigenaren als zij zich door de beschermde status in de ontwikkelmogelijkheden beperkt zien. ‘’Onzin’’, zegt De Bruin. ‘’Vanaf de eerste onderhandelingen heeft de gemeente de projectontwikkelaar erop gewezen dat het heel moeilijk zal worden het gebouw te kunnen slopen. De eigenaren zouden de gemeente alleen op basis van onbehoorlijk bestuur een schadeclaim kunnen opleggen, maar ik heb daar in het grote dossier geen enkele aanwijzing voor gevonden.’’

Verlaagde vraagprijs
Stichting De Oude HBS dient deze week haar derde Wob (Wet openbaarheid van bestuur)-verzoek in bij de gemeente met betrekking tot Vispoortplein 16. Zij vraagt onder meer om de schriftelijke toezegging die wethouders Matser en De Jonge zouden hebben gedaan aan de eigenaren dat het gebouw gesloopt mag worden. Dit meldde architect Courage op 16 september. Zeer benieuwd is de stichting of de vorige eigenaar, het Rijksvastgoedbedrijf -voorheen de Rijksgebouwendienst - de gemeente destijds heeft geïnformeerd dat de vraagprijs was verlaagd van 1,75 miljoen naar 560.000 euro.

Saillant is dat in de akte van levering van 11 januari 2016 staat dat het Rijksvastgoedbedrijf recht heeft op 50 procent van de geschatte meerwaarde na herontwikkeling van de locatie. De meerwaarde werd op dat moment geschat op 1,14 miljoen euro. De helft hiervan, 557.000 euro, zou terugvloeien naar het Rijk. Deze clausule vervalt per 11 januari 2021.

Ontmoetingsruimte
Goudkuil en Kruyssen gingen voor de locatie van de oude Vakschool voor Meisjes oorspronkelijk uit van de bouw van veertien normale appartementen en 38 kleine zorgunits. Daarmee ging de gemeente niet akkoord. Het project biedt nu ruimte voor 32 appartementen met als doelgroep 55-plus. Hendrik de Bruin hoopt dat de eigenaren niet alleen oog hebben voor de functie wonen, maar dat er ook een ontmoetingsruimte komt. Deze functie past historisch gezien heel goed bij deze locatie, aldus De Bruin.

Strijden voor behoud ‘Zutphens stedeschoon’

Stichting De Oude HBS zet zich al sinds 1983 in voor het behoud van ‘Zutphens Stedeschoon’ en zo nodig daarbuiten in de directe omgeving. De stichting kwam voort uit de werkgroep De Oude HBS moet blijven. HBS staat voor de Hogere Burger School. Deze school aan de Waterstraat werd in 1981 gesloopt. In haar strijd om de voormalige Vakschool voor Meisjes te behoeden voor sloop, weet Stichting De Oude HBS zich gesteund door Erfgoedvereniging (’Bond’) Heemschut en het Cuypersgenootschap, die zich hard maken voor respectievelijk het behoud van cultuurmonumenten en bouwkundig erfgoed.

meisjesvakschool.petities.nl