Fleur Brinke (l) van de Vruchtbare Kringloop en Zwier van der Vegte van De Marke. Foto: Henri Bruntink
Fleur Brinke (l) van de Vruchtbare Kringloop en Zwier van der Vegte van De Marke. Foto: Henri Bruntink

De Marke en Vruchtbare Kringloop Achterhoek en Liemers op eigen benen

Algemeen

HENGELO - Melkveeproefboerderij De Marke in het buitengebied van Hengelo (G) wordt na zo'n 30 jaar omgevormd tot een coöperatie waar boeren in hoge mate zelf bepalen wat er onderzocht moet worden. En de Vereniging Vruchtbare Kringloop Achterhoek en Liemers (VKA) is erbij ingetrokken. Een breed kennis- en inspiratiecentrum voor boeren gloort. Met een voortrekkersrol op het gebied van de circulaire melkveehouderij.

Door Henri Bruntink

Dit lijkt een tijd waarin boeren meer dan ooit behoefte hebben aan kennis over verduurzaming. Kennis die in de praktijk is beproefd door mensen die er verstand van hebben, als belangrijke tegenhanger en adviseur van informatie die door beleidsmakers van achter een bureau wordt verspreid. De Marke is een modern melkveebedrijf met een solide wetenschappelijke basis.

Onzeker
Het voortbestaan van De Marke was onzeker, aangezien de eigenaar, Wageningen University & Research (WUR), het melkveeonderzoek steeds meer op de Dairy Campus in Leeuwarden wil concentreren. In Hengelo is zo'n 30 jaar lang onnoemelijk veel data en kennis verzameld en boeren op 'onze' zandgrond is wezenlijk anders dan elders in het land.
Veel boeren willen het kennis- en onderwijscentrum in hun eigen regio niet kwijt en gelukkig bleek ook de provincie Gelderland te willen bijdragen aan het behoud. En, de Wageningen University heeft inmiddels aangegeven ook in de nieuwe opzet nauw betrokken te willen blijven. De coöperatie telt nu een kleine vijftig participanten. Het beoogde doel is honderd.

Vruchtbare Kringloop
De Vereniging Vruchtbare Kringloop Achterhoek en Liemers is inmiddels fysiek neergestreken bij De Marke. Fleur Brinke - een Beltrumse boerendochter die dierwetenschappen studeerde - is er vanuit de WUR gedetacheerd als manager.
Het project is gestart in 2013 met als doel met veehouders te werken aan een efficiënte benutting van mineralen en beperking van de uitstoot ervan, in de vorm van nitraten en fosfaten. Elkaar inspireren is een belangrijk doel. Sinds 1 januari van dit jaar is VKA een zelfstandige boerenvereniging met een boerenbestuur en ongeveer 300 leden bestaande uit melkveehouders en loonwerkers. LTO Noord, Waterschap Rijn en IJssel, ForFarmers, FrieslandCampina, Vitens, Rabobank, Provincie Gelderland en Countus zijn partners van vereniging VKA.

Studiegroepen
Er wordt veelvuldig gewerkt met studiegroepen waar ervaringen en kennis worden gedeeld. Fleur Brinke vertelt dat die uitwisseling van gegevens heel ver gaat: "Ik ken geen andere branche waar ondernemers hun cijfers zo open op tafel leggen om van elkaar te leren." Door ook jongveeopfokkers, akkerbouwers en varkenshouders bij de studiegroepen te betrekken in de toekomst, wordt de kennis verder verbreed.
Manager Zwier van de Vegte van De Marke ziet dit soort samenwerking als een belangrijke oplossing voor de problemen die momenteel spelen. "Boeren zien nu vaak het nut van al die regels die op ze afkomen niet. Ze zijn ondernemer en zijn alleen daarom al toch niet zo voor regulering. We moeten toe naar een branche waarin we doelen afspreken. Dan komt het van onder op en dat werkt zoveel beter dan al die opgelegde regeltjes"", zo zegt hij. Uiteraard moet dan wel worden gemonitord of de marsroute voldoende vordert. Vrijblijvend mag het niet te zijn.

Samenwerking
Zowel Brinke als Van der Vegte geloven heilig in brede samenwerking. Daarbij worden bij De Marke alle actoren die actief zijn in het werkgebied betrokken. Belangrijk zijn met name ook de lijnen richting het onderwijs. Maar ook de beleidsmakers. Dat is alleen al goed om het wederzijds vertrouwen terug te winnen, want daar schort het de laatste tijd nogal aan.
De meeste boeren zijn zich ervan bewust dat ze moeten meebewegen. Zwier van der Vegte zegt: "Ze zijn ondernemer en als zodanig mede-gebruiker van de groene ruimte. Regels zijn bedreigend voor hun verdienmodel en we moeten voorkomen dat boeren zich daarom afwenden van die regels, beleidsmakers en politici. En we moeten ook voorkomen dat veel boeren het bijltje erbij neergooien. Je wilt ook niet meemaken wat er met het landschap gebeurt als de boeren er niet meer zijn."
De weg naar de circulaire melkveehouderij is in zijn ogen nog tamelijk lang. "We doen er nog wel een generatie over om dat te bereiken", zo schat hij.

Leergierig
De VKA hield op 21 januari een inspiratiebijeenkomst bij De Radstake in Heelweg. Daar kwamen 300 mensen op af en daar was, ondanks de zorgen van dit moment, ook een positieve kijk op de toekomst te bespeuren. Informatie over bijvoorbeeld biodiversiteit en kruidenrijk grasland ging er in als koek. Fleur Brinke: "Veel boeren zijn wat dit soort onderwerpen betreft heel leergierig. Ze horen graag de ervaringen van anderen. Het idee leeft dat pro-actief handelen beter is dan regels die je worden opgelegd."
Het bedrijfsleven participeert in de studiegroepen van de VKA. Zo bestaat er al drie jaar de groep 'Melk & Klimaat'. FrieslandCampina is daarbij betrokken en heeft inmiddels een grote groep van melkveehouders die volgens nieuwe inzichten werken. De zuivelgigant wil zo meewerken aan het ontwikkelen, delen en toepassen van nieuwe kennis.

Nieuwe generatie
Samen, dat is het woord dat vaak valt in gesprek met Fleur Brinke en Zwier van der Vegte. De laatste zegt: "Samenwerking wordt steeds belangrijker. Er komt een nieuwe generatie boeren aan die daar de voordelen van zien. Ze zijn hoogopgeleid, gewend aan het verzamelen van gegevens en het doen van waarnemingen die van invloed zijn op bedrijfseconomische aspecten. Zo ook de voordelen van uitwisseling van die gegevens."
Op 1 juli van dit jaar volgt de officiële overgang van WUR naar de coöperatie. De betrokken partijen hebben het businessplan van De Marke goedgekeurd. De gebouwen met ondergrond wordt overgenomen van de WUR. De omliggende gronden worden gepacht. De universiteit blijft de onderzoeksgegevens uit Hengelo afnemen en studenten kunnen er aan de slag.

Onderwijs
Met het agrarisch onderwijs in het oosten van het land moet de relatie worden verdiept, zo vindt Van der Vegte. "Nu zien we de studenten hier twee keer een halve dag en krijgen ze alleen algemene kennis mee. Dat moet worden verdiept." Die opvatting lijkt te matchen met de visie van het Zone.College. Bestuursvoorzitter Willem Huisman vertelde onlangs tijdens een bijeenkomst van de InnovatieCoöperatie in Lochem met de nodige trots in zijn stem dat het nieuwe beleidsplan van onderwijsinstelling aanstuurt op 40% werken in de praktijk.

Ambitie
Ambitie en enthousiasme genoeg bij De Marke en de Vruchtbare Kringloop Achterhoek en Liemers. "We willen de regio, de overheid, Nederland en zo nodig de wereld laten zien wat er allemaal mogelijk is als je samenwerk", zo klinkt het strijdbaar. "Voedsel is elke dag nodig, wij willen er samen aan bijdragen dat dit in harmonie met de omgeving geproduceerd wordt".

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant