De Zutphense Walburgiskerk: een kerk vol pronkstukken

Sinds de Walburgiskerk eigendom is van SOGK is Zutphen een publiekstrekker rijker

Door Alize Hillebrink

ZUTPHEN - Vroeger kon je er alleen op zondag naar binnen, maar sinds een paar jaar kun je er elke dag binnenlopen, al moet je wel entree betalen. Sinds de Walburgiskerk in 2016 eigendom is van Stichting Oude Gelderse Kerken (SOGK), is Zutphen een publiekstrekker rijker. "Veel toeristen hebben de weg ernaartoe al gevonden, ook Zutphenaren zijn welkom hun historisch erfgoed te bezichtigen."

Het is elf uur in de ochtend en de deuren van de Walburgiskerk worden van het slot gehaald. Een vriendelijk lachende vrijwilliger, herkenbaar aan zijn keycord, opent gastvrij de kerkdeuren aan het 's-Gravenhof in Zutphen. Even later flankeren wapperende beachflags de entree.

Het betreden van het kerkschip met de metersdikke zuilen, de gotische ramen met daarboven de majestueus hoge gewelven katapulteert de bezoeker terug in de tijd. Het oudste gedeelte van de Walburgiskerk, vernoemd naar de kerkheilige Walburga, dateert uit de 11e eeuw. Daarmee is de Walburgis de oudste kerk van Zutphenen.

De pas aangelegde vloerverwarming staat uit en behaaglijk is het dus niet, maar gelukkig brandt in de consistorie de kachel wel. Zonlicht strijkt over de muren die volhangen met portretten van predikanten. Met vrome blikken staren ze vanuit hun lijsten. Kerkmeester Tim Wengelaar wijst naar een gravure van een pruikdragend heerschap. "Dit was de eerste predikant."

Kerk voor 1 euro
Jarenlang was de kerk eigendom van de Protestantse Gemeente Zutphen (PGZ) en deed het gebouw dienst als godshuis. Maar het onderhoud - zestigduizend euro per jaar - drukte als een zware last op de kerkelijke gemeente. "Als kerk is het niet je eerste doel om gebouwen te onderhouden," zegt Gert Vrieze, voorzitter van de Stichting Walburgiskerk Zutphen. In 2016 kocht Stichting Oude Gelderse Kerken de kerk voor 1 euro. De PGZ huurt nu van de stichting, want er wordt nog altijd gekerkt.

Als klein jongetje kwam Tim Wengelaar al in de Walburgiskerk en raakte betoverd door de schoonheid ervan. "Ik weet ook niet wat het is maar ik heb iets met deze kerk, ik houd gewoon van deze plek." Daarnaast is hij altijd al gefascineerd door geschiedenis. Dus toen bleek dat er een vacature was voor huismeester van de Walburgiskerk hoefde hij niet lang na te denken. En binnen korte tijd kreeg hij twee grote sleutelbossen overhandigd en ging hij met hart en ziel aan de slag.

Tweehonderd vrijwilligers
Dagelijks doet hij zijn ronde waarbij hij vooral veel inspecteert. Van dakcontrole tot techniek, Tim waakt over de kerk. "Het is bijna een fulltime baan." Als gastheer is hij het vaste gezicht van de bezoekers. Daarnaast treedt hij op als liaison tussen de stichting en de vele vrijwilligers. Want, zonder vrijwilligers draait de kerk niet. "In totaal zijn hier zo'n tweehonderd vrijwilligers actief. "Kerkgidsen, torengidsen, klokkenluiders, het Baderorgel, de Librije en bestuursleden."

Gaat dat goed, zoveel gebruikers onder één dak? "In het begin was het wel wennen," vertelt Vrieze. "Het is soms best een uitdaging om de spelers en belanghebbenden tot elkaar te krijgen. Maar we hebben één gezamenlijk belang en dat is deze prachtige historische kerk, met zijn rijke inhoud, te behouden en uit te dragen. Uiteindelijk doe je het voor de bezoekers."

Pronkstukken
De Van Rossems in het gelijknamige tv-programma prezen de historische schoonheid van de kerk en zijn pronkstukken vorige week nog de hemel in. Aan de kaarsenkroon uit 1395, het koperen doopvont uit 1527, het 17e eeuwse orgel en natuurlijk de middeleeuwse kettingbibliotheek Librije wordt binnenkort ook een nog ongedateerd Godsbeeld toegevoegd dat in 2018 bij de aanleg van de vloerverwarming onder de vloer werd gevonden.

Het promoten van de kerk en het aantrekken van bezoekers heeft ook nog een andere belangrijke reden. "Natuurlijk willen we ook geld verdienen," zegt Vrieze zakelijk. "Naast entreegeld halen we opbrengsten uit rondleidingen, orgel- en marktconcerten en verhuur. En in de verhuur is heel veel mogelijk. Zo zijn er culinaire festivals, diners, wijnproeverijen, congressen, recepties of trouwerijen. "De entourage leent zich er goed voor," zegt Wengelaar. "Al dan niet gecombineerd met een bezoek aan de Librije of de klokkentoren."

"We zijn nog volop in ontwikkeling en zitten nog barstensvol plannen," zegt Vrieze. Dat daarbij weleens een weg ingeslagen wordt die achteraf niet de juiste is, is voor Vrieze geen probleem. Zo werd het idee om exposities te organiseren, ook met de Musea Zutphen, al snel opgegeven. "In de praktijk bleek de organisatie heel arbeidsintensief en legden we er per saldo op toe. Wel bieden we plaats aan rondreizende exposities en manifestaties."

De Walburgiskerk behoort tot het Grootste Museum van Nederland, een initiatief van Museum Catharijneconvent waar zestien kerken in Nederland aan deelnemen. Kijk voor de agenda op de website van de Walburgiskerk, Facebook en de website van het Catharijne Convent.