Vorstelijk verblijven onder Zutphens 's Gravenhof

ZUTPHEN - Onder de grond van het 's Gravenhof zit een onvoorstelbaar, belangwekkend en spannend verhaal. Dat zegt stadsarcheoloog Michel Groothedde. De gemeente onderzoekt hoe bij de herinrichting van het 's Gravenhof de eeuwenoude geschiedenis van de stad Zutphen zichtbaar en beleefbaar kan worden gemaakt.

Door Alize Hillebrink

Wat nu nog een parkeerplaats is, moet straks een historische attractie worden, half tot driekwart verdiept onder het plein 's Gravenhof. "Een beetje à la 'DOMunder' zoals in Utrecht is gedaan, maar dan een variant," legt stadsarcheoloog Michel Groothedde uit. "Je moet je de graaf of koning van Zutphen kunnen voelen en daar vorstelijk verblijven. Een totaalbeleving onder de grond."

Middeleeuws stadspaleis
De aanleg van het plein en de hoofdstraat, het huidige 's Gravenhof en de Lange Hofstraat, dateert van het jaar 882. Op het plein werd een houten aula gebouwd die halverwege de 11de eeuw werd vervangen door een tufstenen koningspalts, oftewel stadspaleis. Resten en gedeeltelijke contouren hiervan liggen nog onder het huidige plein. Deze werd, na een kortstondig gebruik door de koning, in gebruik genomen door de graven van Zutphen en Gelre. Vanuit deze periode stamt de naam 's Gravenhof. "Het 's Gravenhof vormt al ruim 1100 jaar het centrum van de bestuurlijke en kerkelijke macht van Zutphen, vertelt Groothedde. "Dit maakt het plein tot het oudste bestuursplein van Nederland."

Nieuwe Palts
De 'nieuwe palts' neemt bezoekers mee door de bewogen geschiedenis van 1000 jaar 's Gravenhof, Gelderland, Nederland en Europa. Van de Vikingen, de grondlegging van de Gelderse identiteit, ringwalburg Zutphen, vorstelijk verblijven door de Duitse koningen, de Utrechtse bisschoppen en de graven van Zutphen. "Het is allemaal nog heel conceptueel volgens Groothedde, maar dat biedt juist alle ruimte tot fantaseren welke mogelijkheden er allemaal zijn. "Om het beleefbaar te maken wordt gedacht aan iets culinairs. Het serveren van vlees, vis en gevogelte zoals dat in die tijd gegeten werd door de Duitse vorsten."

Op slot
Probleem bij de realisatie is dat de grond onder het 's Gravenhof een monument is. De archeologie is zo belangwekkend dat de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed de bodem van het gebied rondom de voormalige locatie van de palts in 2002 als Rijksmonument heeft aangewezen. "Hiermee zit het gebied in feite op slot," zegt Groothedde. "Je mag niet zomaar de bodem in, behalve als je daarvoor zeer zwaarwegende redenen hebt." Ondanks deze bottleneck is de gemeente in gesprek met de Rijksdienst. "In Utrecht kon het ook, dus waarom in Zutphen niet? Eigenlijk heeft de Rijksdienst met DOMunder een precedent geschapen. Het Domplein was eerst een saai plein en met hulp van inwoners en ondernemers is er nu een fantastische attractie waar je zelfs voor moet reserveren. Cultuurhistorisch is het natuurlijk fantastisch als we deze tijdslagen uit de geschiedenis inzichtelijk kunnen maken."

Toekomstmuziek
Wanneer de gemeente overgaat tot de herinrichting van het 's Gravenhof is nog niet bekend. De herinrichting van de Lange Hofstraat is in overleg met de binnenstadsondernemers voorlopig opgeschort en geld vinden bij partners is volgens wethouder Harry Matser nog niet gelukt. "Daarvoor moeten de plannen eerst nog verder worden uitgewerkt. Het gaat in ieder geval nog even duren," zegt hij. Ook moet er eerst een goed parkeeralternatief zijn voor de auto's van het 's Gravenhof. "Daarover zijn we in gesprek met de eigenaren van het voormalige ROC aan het Vispoortplein. En als deze parkeervoorziening er komt wordt dit een vergunningparkeerplaats."

Voor wie meer wil weten over de geschiedenis van het 's Gravenhof: spannendegeschiedenis.nl/de-middeleeuwen/zutpen-s-gravenhof