Gunter Demnig legt tien Stolpersteine in Zutphen

ZUTPHEN - De bekende Berlijnse kunstenaar Gunter Demnig legde afgelopen maandag 23 april tien Stolpersteine in Zutphen. De 'struikelstenen' zijn in de trottoirs geplaatst van de Coehoornsingel 90, Brugstraat 5 en Deventerweg 91. De huizen werden bewoond door mensen die in de oorlog door het naziregime zijn omgekomen.

Door Alize Hillebrink

Op de stoep zit een man op zijn knieën. Het is nog geen negen uur in de ochtend en de zon straalt op zijn hoed. Handig wipt hij een stoeptegel uit het trottoir. Het is Gunter Demnig. En dit heeft hij vaker gedaan.

Een grote groep belangstellenden waaronder een schoolklas van basisschool de Bongerd hebben zich om hem heen geschaard. Op het moment dat organisatrice Jolanda Lodewijks van Stolpersteine Stichting Zutphen het woord neemt hamert Demnig onverstoorbaar drie goudkleurige vierkante naamplaatjes in het gat.

Vijf jaar geleden werden in Zutphen de eerste Stolpersteine gelegd. Inmiddels telt Zutphen er nu 51. De struikelsteen is een kleine steen van tien bij tien centimeter met een messing plaatje aan de bovenkant. Daarop staan naam, geboortejaar en datum van overlijden van het slachtoffer gestanst. "Het heet struikelsteen, omdat je erover struikelt en als je de tekst wilt lezen maak je als het ware een buiging voor de persoon die hier heeft gewoond," verduidelijkt Lodewijks.

'Zeventigduizend keer ging hij door de knieën'

Gunter Demnig startte zijn missie in 1992 en ruim een kwart eeuw later heeft hij in heel Europa zo'n zeventigduizend herinneringsstenen met de namen van vooral Joodse slachtoffers van het naziregime gelegd. "Gunter legt ze allemaal eigenhandig," zegt Lodewijks trots. "Voor alle slachtoffers ging hij zeventigduizend keer door de knieën. We zijn zeer vereerd dat hij vandaag in Zutphen is. Gunter heeft het razend druk, want er komen telkens nieuwe aanvragen bij."

Speciaal uit Israël overgekomen om de ceremonie bij te wonen, zijn nabestaanden van de familie Koppel-Meijers. Tegenover het huis op de Deventerweg 91 hamert Gunter ondertussen de laatste drie stenen in de stoep. "Mijn grootvader Jaap Koppel woonde hier," vertelt kleinzoon Assaf Cohen uit Israël. "Als enige van deze familie heeft hij de oorlog overleefd. Op 21-jarige leeftijd vluchtte hij uit Zutphen en werd naar werkkampen in Zwitserland gesmokkeld. Zo heeft hij de oorlog overleefd. Bij zijn dood tien jaar geleden vonden we een dagboek waarin hij schrijft wat hij tijdens de oorlog meemaakte. Hij heeft er tijdens zijn leven nooit over gesproken."

Een aantal aanwezigen houdt het niet droog wanneer violiste Esther Wüstenhoff het thema van Schindler's List over de Deventerweg laat klinken. Cohen: "Wat we vandaag herinneren maakt pijnlijk duidelijk wat is weggevaagd." Jolanda Lodewijks: "Nabestaanden ervaren het leggen van de Stolpersteine vaak als een begrafenis. Hiermee krijgen mensen een plek met hun naam, opdat die niet vergeten wordt." Inmiddels is het tijd voor koffie, maar Gunter Demnig is alweer vertrokken, naar Apeldoorn om nieuwe Stolpersteine te leggen.