Zutphense Leeuw februari 2018 - Ed Stavast: 'Laten zien dat er een weg terug is'

Zutphense helden, u kent ze wel. Ze zetten zich met hart en ziel in voor de samenleving. Onmisbaar zijn ze, maar wat drijft hen, wat is hun geheim? De Zutphense Leeuw is een schriftelijke onderscheiding die Alize Hillebrink namens Contact uitreikt aan deze helden. De Zutphense Leeuw van deze maand is Ed Stavast.

Vijftien jaar geleden hing het leven van Ed Stavast (64) van het ene op het andere moment aan een zijden draadje. Door een gesprongen alvleesklier lag hij noodgedwongen drie maanden in coma op de intensive care. Een gebeurtenis die zijn leven compleet veranderde. Na jaren van herstel kon hij niet meer werken en werd vrijwilliger bij Stichting Gevangenenzorg Nederland.

"Toen ik weer was opgeknapt wilde ik niet thuis blijven zitten. Ik houd van contact met mensen. Ik las een oproep 'gezelschap voor iemand in de gevangenis' en ik ging erop af. Vanuit mijn werk coachte ik vaak mensen die vastgelopen waren. Ook had ik al eens iemand bezocht die in het huis van bewaring zat en eenzaam was.
Eens in de twee weken ga ik op bezoek bij een (ex-)gevangene of tbs-patiënt. Ik ga met ze in gesprek, bied morele steun of een luisterend oor. Het doel is dat ze hun leven opnieuw gaan inrichten. Ik probeer mensen op andere gedachten te brengen. Laten zien hoe het is om op een andere manier in het leven te staan. 
Het staat in contrast met het leven dat deze mensen gewend zijn. Ze komen uit een jeugd waarin bijvoorbeeld vader sloeg, alcoholisch was of ze zijn wees. Zo iemand komt op een zeker moment in een situatie waarin hij de verkeerde keuze maakt en een delict pleegt dat in meerdere of mindere mate zwaar is. 
Ik wil geen dossiers inzien, ik wil iemand onbevooroordeeld ontmoeten. Vertrouwen opbouwen, dat is eerst belangrijk. Soms is het best spannend. Ik zit met iemand alleen in een gesloten ruimte. Hij kan je zo wat doen. Maar ik ben nooit bang.
Ze zijn opgesloten en vaak eenzaam. Hoe dat is, het benemen van iemands vrijheid, daar kun je je geen voorstelling van maken. Om acht uur 's morgens gaat de cel open en om vijf uur 's middags weer dicht. In de tussentijd activiteiten, maar als de cel dicht gaat ben je alleen. Zien dat je je tijd doorkomt. En dan heb je nog de spanning met je medegevangenen onderling. 
Ik probeer mensen op een ander spoor te zetten. Wil ze laten zien dat er een weg terug is. Ik verplaats me zoveel mogelijk in de ander; iemand die heel anders denkt en leeft als ikzelf. Ik laat ze veel praten. Op een gegeven moment krijg ik een beeld van diegene. Op basis daarvan ga ik verder in gesprek. 
Wat doe je als je vrijkomt? Als je met je vuilniszak buiten de poort staat, wie haalt je op? Bel je één van je oude maatjes? En je hebt een strafblad, daarmee heb je in wezen levenslang, want wie neemt je aan? 
Ik vind dat iemand een tweede kans verdient. De inkeer komt niet altijd. Maar één mens is waardevol, al is het er maar één!
Door mijn ziekte is mijn kijk op het leven veranderd. Dat wat vroeger normaal was is nu bijzonder en andersom. De waarde van dingen is veranderd. Mijn visie op het leven is er één die ik wil delen met anderen. En ik vind: áls je dat kan uitdelen, dan moet je dat doen."